Πρόσφατα, οι αρχαιολόγοι επαναξιολόγησαν ένα εξαίσιο εύρημα του αρχαίου πολιτισμού των Ετρούσκων, στην κεντρική Ιταλία. Πρόκειται για ένα συμπαγές, περίτεχνα διακοσμημένο μπρούτζινο λυχνάρι που πιθανολογείται ότι χρησιμοποιούταν στις λατρευτικές τελετές των διονυσιακών μυστηρίων.
Η λάμπα βρέθηκε σ’ ένα λάκκο, κοντά στην πόλη της Κορτόνα, και έχει προβληματίσει έντονα τους μελετητές με το μοναδικό σχεδιασμό και τον μυστηριώδη συμβολισμό της. Μία νέα ανάλυση από μελετητές του πανεπιστημίου της Μελβούρνης, προσφέρει νέα δεδομένα σχετικά μ’ αυτό το αινιγματικό χειροτέχνημα.
Ένα εξαιρετικά περίτεχνο τεχνούργημα
Με ύψος σχεδόν 0,6 μ. και βάρος 58 κιλά, το μπρούτζινο λυχνάρι αναπαριστά μία περίτεχνη αραχνοειδή μορφή, με 16 μορφές διακοσμημένες με κέρατα που μοιάζουν με ταύρου. Για δεκαετίες, οι ειδικοί πίστευαν ότι οι μορφές αυτές αντιπροσώπευαν τον Έλληνα θεό του ποταμού Αχελώου, ωστόσο η ομάδα της Μελβούρνης υποστηρίζει ότι αυτό ήταν παρερμηνεία.
Στην αρχαία Ελληνική Μυθολογία, ο Αχελώος ήταν ποτάμια θεότητα. Ο Όμηρος τοποθετεί τον Αχελώο πριν από τον Ωκεανό. Οι θάλασσες, οι πηγές και τα νερά που πηγάζουν από τη γη προέρχονται από αυτόν. Αντίθετα ο Ησίοδος συγκαταλέγει τον Αχελώο στα παιδιά της Τηθύος και του Ωκεανού, στις ποτάμιες θεότητες.
Εξετάζοντας λογοτεχνικές πηγές και εικονογραφικά στοιχεία, οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι διακοσμήσεις του λυχναριού, πιθανότατα απεικονίζουν τον «θίασο», την εκστατική ακολουθία των οπαδών που περιβάλλουν τον θεό Διόνυσο.
Γνωστός ως η ελληνική θεότητα του κρασιού, του γλεντιού και μυστικιστής, ο Διόνυσος απεικονίστηκε συχνά με χαρακτηριστικά βοοειδών, εξηγώντας τις περίεργες φιγούρες με κέρατα που διακοσμούν τη λάμπα.
Η χρονολόγηση της λάμπας ήταν επίσης ένα σημείο διαμάχης, με προηγούμενες εκτιμήσεις να την τοποθετούν αιώνες αργότερα από τη νέα ανάλυση της ομάδας της Μελβούρνης. Μέσα από συγκριτικές μελέτες, διαπιστώθηκε ότι η λυχνία κατασκευάστηκε γύρω στο 480 π.Χ., πολύ νωρίτερα από ότι πολλοί είχαν υποθέσει.
Αυτό το αναθεωρημένο χρονολόγιο συνάδει με την ακμή του Ετρουσκικού πολιτισμού, μια πλούσια πολιτιστική παράδοση που άκμασε στην κεντρική Ιταλία πριν τελικά υπαχθεί στην ανερχόμενη Ρωμαϊκή Δημοκρατία. Η λάμπα, σύμφωνα με τους ερευνητές, ενδέχεται να είχε χρησιμοποιηθεί σε Διονυσιακές μυστηριακές λατρείες, αποτελώντας ιερό αντικείμενο σε τελετουργίες προς τιμήν του θεού του κρασιού και της πνευματικής υπεροχής.
Η λάμπα πιθανώς ήταν ένα αντικείμενο που σχετίστηκε με τη μυστηριώδη λατρεία του Διονύσου, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Ronak Alburz. Η διακόσμησή του αντιπροσωπεύει το Διονυσιακό θίασο, βυθισμένο ίσως σε μια λατρευτική αναπαράσταση του κόσμου των μυστηρίων στον εορτασμό του Διονύσου.
