Ύστερα από περισσότερο από μια δεκαετία σιωπής, ο αρχαίος πολιτισμός της Ουγκαρίτ, κάποτε ένας από τους πιο σημαντικούς εμπορικούς κόμβους της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, επανέρχεται στο προσκήνιο. Αρχαιολόγοι ξεκίνησαν ξανά τις ανασκαφές κοντά στη Λαττάκεια, στη βορειοδυτική Συρία, αποκαλύπτοντας θαμμένα για χρόνια στρώματα μιας πόλης που διαμόρφωσε την πολιτιστική και γλωσσική ιστορία του αρχαίου κόσμου.
Η Ουγκαρίτ, που βρισκόταν περίπου 12 χιλιόμετρα βόρεια της Λαττάκειας, στη σημερινή Ρας Σάμρα, ήταν μια ζωντανή παραλιακή πόλη που άκμασε μεταξύ 1450 και 1195 π.Χ. Γνωστή για τα εκτεταμένα εμπορικά της δίκτυα που συνέδεαν την Αίγυπτο, τη Μικρά Ασία, την Κύπρο και τη Μεσοποταμία, η πόλη αποτελούσε σταυροδρόμι εμπορίου και πολιτισμού στην αρχαία Εγγύς Ανατολή.
Οι μελετητές πιστεύουν ότι η ξαφνική καταστροφή της Ουγκαρίτ γύρω στο 1190 π.Χ. ήταν αποτέλεσμα εισβολών από τους μυστηριώδεις Λαούς της Θάλασσας, μια συμμαχία που αναμόρφωσε τον χάρτη της ανατολικής Μεσογείου.
Επιστροφή στις ανασκαφές μετά από 14 χρόνια
Οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν και πάλι τις επιτόπιες εργασίες κοντά στη συριακή παράκτια πόλη της Λαττάκειας, όπου μια ομάδα υπό την ηγεσία του Πανεπιστημίου της Παβίας της Ιταλίας ανασκάπτει στρώματα της Εποχής του Χαλκού που συνδέονται με τον περίφημο πολιτισμό της Ουγκαρίτ.
Οι αρχαιολογικές αποστολές στη Συρία αναχαιτίστηκαν σε μεγάλο βαθμό μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου το 2011. Τώρα, μετά από 14 χρόνια παύσης, μια νέα κοινή ιταλο-συριακή αρχαιολογική ομάδα επανέλαβε τις επιτόπιες εργασίες κοντά στην παράκτια πόλη.
Της αποστολής ηγείται ο Αναπληρωτής Καθηγητής Lorenzo d’ Alfonso του Πανεπιστημίου της Παβίας της Ιταλίας, κορυφαίος ειδικός στην αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής.
Οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη στο Τελ Σεμχάνε —τελ σημαίνει λόφος οικισμού— ύστερα από μια παύση που προκλήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, με τους ερευνητές να στοχεύουν να ανακαλύψουν πώς ένα μικρό χωριό που σχετιζόταν με το Βασίλειο της Ουγκαρίτ λειτουργούσε κάποτε εντός του ευρύτερου δικτύου γύρω από το Ρας ες-Σούμρα, το αρχαίο λιμάνι, το Ουγκαρίτ.
Μιλώντας σε τοπικούς δημοσιογράφους, ο d’ Alfonso, επιβεβαίωσε ότι η ομάδα, η οποία περιλαμβάνει διδακτορικούς φοιτητές από την Τουρκία και την Ιταλία, διενεργεί ανασκαφή διάρκειας ενός μήνα στο Τελ Σεμχάνε, έναν προηγουμένως ανεξερεύνητο λόφο που πιστεύεται ότι έχει συνδέσεις με το ευρύτερο Βασίλειο της Ουγκαρίτ.
«Ανασκάπτουμε στρώματα της Εποχής του Χαλκού στο Τελ Σεμχάνε», δήλωσε ο d’ Alfonso.
«Δεν έχουν γίνει προηγούμενες αρχαιολογικές εργασίες εδώ, γεγονός που καθιστά τη δική μας αποστολή ιδιαίτερα σημαντική».Οι εργασίες πραγματοποιούνται σε στενή συνεργασία με το Μουσείο Λαττάκειας και τη Συριακή Διεύθυνση Αρχαιοτήτων, με μελλοντικά σχέδια να συμπεριληφθούν φοιτητές από το Πανεπιστήμιο της Δαμασκού.
Παράθυρο στον πολιτισμό Ουγκαρίτ
Σύμφωνα με τον Muhammad al-Hasan, προϊστάμενο του Τμήματος Αρχαιοτήτων Λαττάκειας, τα ευρήματα αυτής της περιόδου θα μπορούσαν να προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις για την πολιτική και κοινωνική δομή του Βασιλείου της Ουγκαρίτ.
Η τοποθεσία, που βρίσκεται μόλις πέντε χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης της Λαττάκειας, μπορεί να ήταν ένα δορυφορικός οικισμός συνδεδεμένος με το ευρύτερο οικονομικό και διοικητικό δίκτυο της Ουγκαρίτ.
Ο Hasan τόνισε την πρόθεση της Συρίας να διευκολύνει την επιστροφή των διεθνών αρχαιολογικών αποστολών. «Παρέχουμε κάθε δυνατή υποστήριξη στις ξένες ομάδες που εργάζονται στην παράκτια περιοχή», είπε. «Αυτές οι συνεργασίες όχι μόνο αναβιώνουν την επιστημονική έρευνα αλλά και ενισχύουν τους πολιτιστικούς δεσμούς».
H κληρονομιά της Ουγκαρίτ και η κοιτίδα του αλφάβητου
Πέρα από την εμπορική της σημασία, η Ουγκαρίτ κατέχει μια εξαιρετική θέση στην ανθρώπινη ιστορία: είναι η γενέτειρα του πρώτου αλφαβητικού συστήματος γραφής στον κόσμο.
Η ουγκαριτική γραφή —γραμμένη σε σφηνοειδή γραφή αλλά χρησιμοποιώντας ένα αλφάβητο 30 γραμμάτων— ανακαλύφθηκε το 1928 ανάμεσα σε χιλιάδες πήλινες πινακίδες, έφερε επανάσταση στην επικοινωνία και έγινε πρότυπο για μεταγενέστερα σημιτικά αλφάβητα, συμπεριλαμβανομένων του φοινικικού και τελικά του ελληνικού και του λατινικού.
Τα αρχεία της Ουγκαρίτ, που βρέθηκαν σε ναούς και παλάτια, περιλαμβάνουν κείμενα γραμμένα σε επτά γλώσσες και τέσσερα συστήματα γραφής, όπως η Ακκαδική, η Χεττιτική και η Χουρριανή.
Τα κείμενα αυτά, προσφέρουν μια σπάνια ματιά στη διπλωματία, το εμπόριο, τη θρησκεία και την καθημερινή ζωή της Εποχής του Χαλκού — τεκμηριώνουν συνθήκες, ύμνους, μύθους και διοικητικά αρχεία.
Ανάμεσα στα πιο διάσημα ευρήματα από την Ουγκαρίτ είναι οι πινακίδες του Κύκλου του Βάαλ, μυθολογικά ποιήματα που περιγράφουν τον αγώνα του θεού της καταιγίδας Βάαλ ενάντια στο χάος, προσφέροντας πρώιμες παραλληλίες με βιβλικές αφηγήσεις.
Φοιτητές που ενώνουν τους πολιτισμούς μέσα απ’ την αρχαιολογία
Ο Τούρκος υποψήφιος διδάκτορας Adahan Güney, ένας από τους νεαρούς αρχαιολόγους στην τοποθεσία, εξέφρασε τον ενθουσιασμό του για τη συμμετοχή του στην ανασκαφή.
«Στόχος μας είναι να ανακαλύψουμε έναν οικισμό της Εποχής του Χαλκού στο σύνολό του», είπε. «Στην αρχαιολογία της Εγγύς Ανατολής, τα περισσότερα έργα εστιάζουν σε ναούς ή παλάτια. Εδώ, έχουμε τη σπάνια ευκαιρία να μελετήσουμε ένα πλήρες πλαίσιο οικισμού, το οποίο θα μπορούσε να μεταμορφώσει την κατανόησή μας για την καθημερινή ζωή στην Εποχή του Χαλκού».
Εργαζόμενη σε τέσσερις ξεχωριστές περιοχές ανασκαφών, η ομάδα έχει ήδη ξεκινήσει τον εντοπισμό επιφανειακών τεχνουργημάτων και αρχιτεκτονικών καταλοίπων.
«Ελπίζουμε ότι μέχρι το τέλος του μήνα, θα έχουμε μια σαφέστερη εικόνα για το πώς λειτουργούσε αυτή η κοινότητα εντός της σφαίρας της Ουγκαρίτ», πρόσθεσε ο Güney.
Ανακαλύπτοντας ξανά έναν αρχαίο πολιτισμό
Η επανεξερεύνηση της Ουγκαρίτ δεν είναι μόνο ένας αρχαιολογικός θρίαμβος, αλλά και μια συμβολική πράξη πολιτιστικής ανθεκτικότητας.Κάποτε μετατράπηκε σε στάχτη από ξένους εισβολείς, και πιο πρόσφατα σίγησε από τον πόλεμο.
Η αναβίωση της πόλης μέσω της ανασκαφής σηματοδοτεί μια ανανεωμένη ματιά στην αρχαία κληρονομιά της Συρίας.
Καθώς τα πινέλα και οι σκαπάνες ανασκαλεύουν για άλλη μια φορά το χώμα του Ρας Σάμρα, κάθε κομμάτι που έρχεται στο φως αφηγείται μια ιστορία — εμπόρων, γραφέων και βασιλιάδων που έχτισαν ένα από τα πρώτα κέντρα γραφής και διεθνούς εμπορίου στην ιστορία.
Τα νέα ευρήματα υπόσχονται να ρίξουν φως στο πώς η Ουγκαρίτ συνέδεε πολιτισμούς σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή, υπενθυμίζοντας στον κόσμο ότι ακόμη και μετά από χιλιετίες σιωπής, η ιστορία εξακολουθεί να μιλά.
