Σε μια αναπάντεχη εξέλιξη, μια πυρκαγιά στα τέλη Ιουλίου που σάρωσε το Φυσικό Καταφύγιο του Ισραήλ στη Betiha, έφερε στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που ανάγονται στο βιβλικό χωριό Βηθσαϊδά. Το χωριό είχε θεωρηθεί χαμένο στον χρόνο.
Βρίσκεται κατά μήκος της βόρειας ακτής της Θάλασσας της Γαλιλαίας και από το 2016, πραγματοποιούνται ανασκαφές με την έγκριση της εθνικής αρχής του Ισραήλ για τα φυσικά πάρκα. Η πρόσφατη πυρκαγιά, ενώ κατέστρεψε την τοπική χλωρίδα και την άγρια ζωή, από την άλλη, προσέφερε στους αρχαιολόγους την άνευ προηγουμένου πρόσβαση σε δομές που ήταν θαμμένες για αιώνες ολόκληρους.
Το χωριό που αποκάλυψε η πυρκαγιά
Η φωτιά, η οποία έκαιγε για 17 ώρες κοντά στην παραλία Amnun, οδήγησε σε προσωρινό κλείσιμο του αυτοκινητόδρομου 87 και ανάγκασε τους λουόμενους σε φυγή. Οι αρχαιολόγοι που επέστρεψαν στην καμένη γη, ανακάλυψαν εκατοντάδες μικρούς λοφίσκους διάσπαρτους στον χώρο του el-Araj.
“Κάθε ένα από τα προχώματα, είναι πιθανώς αρχαίες αίθουσες”, εξηγεί ο Mordechai Aviam, επικεφαλής της ανασκαφής από το κολέγιο Κιννερέτ. Η απογυμνωμένη γη έφερε στο φως τμήματα βράχων, θραύσματα, ακόμη και τμήμα ενός κίονα, υποδηλώνοντας την παρουσία δημόσιων κτιρίων μέσα στις οικιστικές περιοχές.
Το χωριό Βηθσαϊδά, από παλιά πιθανολογούταν ότι βρισκόταν στο El – Araj. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η Βηθσαϊδά είναι η γενέτειρα των αποστόλων Παύλου, Ανδρέα και Φιλίππου. Μέχρι πρόσφατα, οι μελετητές δεν είχαν καταλήξει με βεβαιότητα στην ακριβή τοποθεσία του χωριού, ενώ και η κοντινή περιοχή e- Tell, θεωρούταν ιστορικά αποδεκτή ως γενέτειρα των αποστόλων, παρά την απόσταση που τη χωρίζει από τη λίμνη και το ανυψωμένο έδαφος – χαρακτηριστικά δηλαδή, που δεν συνάδουν με ένα ψαροχώρι του πρώτου αιώνα.
Ωστόσο, οι ανασκαφές στο el-Araj, αποκάλυψαν αλιευτικά εργαλεία, κεραμική της Ρωμαϊκής εποχής και υπολείμματα ενός ρωμαϊκού λουτρού, ευρήματα που υποδηλώνουν την ύπαρξη μιας ευημερούσας παραλίμνιας κοινότητας της εποχής του Ιησού.
Στρώματα της ιστορίας κάτω από τις στάχτες
Ο αρχαιολογικός χώρος του el-Araj αποτελείται από πολλά στρώματα ιστορίας. Κάτω από την επιφάνειά του, βρίσκεται ένας οικισμός της ρωμαϊκής εποχής και, πάνω από αυτόν, μια Βυζαντινή εκκλησία και μοναστήρι του 5ου αιώνα. Αργότερα, κατά τον 12ο και 13ο αιώνα, οι σταυροφόροι μετέτρεψαν την εκκλησία σε εργοστάσιο ζάχαρης.
Ο επικεφαλής των ανασκαφών, Aviam εξήγησε πως, η αποκάλυψη του ρωμαϊκού στρώματος, δηλαδή της σύγχρονης περιόδου του Ιησού και των αποστόλων τους, απαιτεί ακριβή καταγραφή και ενίοτε, την απομάκρυνση των ανώτερων στρωμάτων των δομών της Βυζαντινής και της περιόδου των Σταυροφόρων.
“Παρά τις τραγικές διαστάσεις της πυρκαγιάς, καταφέραμε να μελετήσουμε περιοχές που μέχρι πρότινος ήταν απροσπέλαστες λόγω της πυκνής βλάστησης”, εξηγεί χαρακτηριστικά ο Aviam.
Μία από τις πιο ξεχωριστές ανακαλύψεις που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στα ευρήματα, ήταν μια πρώιμη επιγραφή που σχετίζεται με τον Απόστολο Πέτρο.
Οι εθελοντές έφεραν στο φως αρχαία ελληνικά γράμματα που παραπέμπουν στην παρουσία του Πέτρου, ενισχύοντας την πεποίθηση που λέει πως το el – Araj ήταν η γενέτειρά του.
Τα τεχνουργήματα και τα αρχιτεκτονικά ευρήματα του χώρου συλλογικά, προσφέρουν μια πιο ακριβή αναπαράσταση ενός χωριού που βασιζόταν στην αλιεία κατά τον πρώτο αιώνα – περισσότερο απ’ ό,τι το e- Tell, υποστηρίζοντας τις μακραίωνες βιβλικές αφηγήσεις.
Διεθνής συνεργασία και εθελοντική προσπάθεια
Το έργο της ανασκαφής του el – Araj, έχει προσελκύσει εθελοντές από όλον τον κόσμο, μέχρι το Χονκ Κονγκ, υπό την καθοδήγηση του R. Steven Notley, κοσμήτορα θρησκευτικών μελετών στο κολλέγιο Pillar, στο Νιούαρκ.
Ένας από τους νεότερους συμμετέχοντες στις ανασκαφές είναι ο 12άχρονος Yohan Wong, o οποίος επισκέπτεται το σημείο από τότε που ήταν δύο ετών. Οικογένειες και εθελοντές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανασκαφή των τεχνουργημάτων, τον καθαρισμό των μωσαϊκών και την καταγραφή των ευρημάτων, συνθέτοντας μια ενεργή και δραστήρια εκπαιδευτική κοινότητα επί του πεδίου.
Αψηφώντας την έντονη ζέστη και τις συνθήκες μετά την πυρκαγιά, η ομάδα έχει παραμείνει προσηλωμένη στο έργο της.
Η αρχαιολόγος Achia Kohn-Tavor, επισημαίνει τη σημασία των πρόσφατων ανακαλύψεων, συμπεριλαμβανομένων θραυσμάτων από αγγεία ασβεστόλιθου, χαρακτηριστικά των εβραϊκών σπιτιών της περιόδου του Δευτέρου Ναού, ενισχύοντας περαιτέρω την ταυτοποίηση της τοποθεσίας ως της Βηθσαϊδά.
Η ελπιδοφόρα πτυχή της πυρκαγιάς
Αν και η πυρκαγιά έχει καταστρέψει μεγάλο μέρος της βλάστησης του φυσικού καταφυγίου, η φυσική καταστροφή ακούσια βοήθησε στο έργο των αρχαιολόγων. Η απογυμνωμένη γη, έδωσε στους ερευνητές τη δυνατότητα να εντοπίσουν πιο αποτελεσματικά δομές και να σχεδιάσουν τις μελλοντικές τους στρατηγικές.
Αξίζει να σημειωθεί πως, η βυζαντινή εκκλησία και τα προστατευτικά της καλύμματα, γλίτωσαν από τις φλόγες, με αποτέλεσμα να διατηρηθεί το ζωτικής σημασίας στοιχείο της πολυεπίπεδης ιστορίας του χώρου.
“Η φωτιά ήταν μια άσχημη κατάσταση, μας πρόσφερε όμως τη σπάνια ευκαιρία να μελετήσουμε το σημείο με ελάχιστα εμπόδια”, σημείωσε ο Aviam. Τα επόμενα βήματα της ανασκαφής, εστιάζουν στην αποκάλυψη περισσότερων σπιτιών και δημόσιων κτιρίων της ρωμαϊκής εποχής, τα οποία θα προσφέρουν περισσότερα στοιχεία για την καθημερινότητα των κατοίκων της Βηθσαϊδά και της κοινότητας που διαμόρφωσε τον πρώιμο Χριστιανισμό.
Μία ματιά στο παρελθόν
Το El-Araj ξεχωρίζει ως απόδειξη της αντοχής, τόσο του ανθρώπου, όσο και του περιβάλλοντος. Ήδη ξεπηδούν πράσινα φυλλαράκια μέσα από την καμένη γη, σηματοδοτώντας την αναβίωση.
Εν τω μεταξύ, οι αρχαιολόγοι συνεχίζουν να ξετυλίγουν αιώνες ιστορίας, στρώμα – στρώμα, προσφέροντας στον κόσμο μια απτή σύνδεση με τη βιβλική εποχή.
Με κάθε νέα ανακάλυψη, το χαμένο χωριό Βηθσαϊδά ανακτά σταδιακά τη θέση του στην ιστορία, φέρνοντας στο φως αφηγήσεις που ήταν θαμμένες κάτω από το χώμα και τη στάχτη για περίπου δύο χιλιετίες.
