Η λήψη αποφάσεων για το μέλλον ενός ανθρώπου δεν αποτελεί ποτέ μία εύκολη υπόθεση, πόσω μάλλον όταν κάποιος αμέσως μετά την ενηλικίωσή του έχει όλη την ζωή μπροστά του και ανησυχεί μήπως προχωρήσει σε ένα ντόμινο λάθος επιλογών, όπως για παράδειγμα τον κλάδο σπουδών του και το πανεπιστήμιο που θεωρεί πως επιθυμεί να φοιτήσει. Πολλοί νέοι, καλούνται να πάρουν μία από τις σημαντικότερες αποφάσεις μόλις τελειώσουν το σχολείο, η οποία εκτός του ότι καθορίζει το πώς θα αξιοποιήσουν τα επόμενα 3-4 χρόνια, διαγράφει πολλές φορές σε μεγάλο βαθμό και την επαγγελματική τους πορεία.
Οι πανεπιστημιακές κατατάξεις είναι το κύριο και ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία που υποψήφιοι φοιτητές ανά τον κόσμο, χρησιμοποιούν για να επιλέξουν πανεπιστήμιο για τις σπουδές τους.
Αυτές, κατατάσσουν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων και μετρήσεων. Έχουν μεγάλη σημασία καθώς παρέχουν μία αντικειμενική και συγκριτική αξιολόγηση της ποιότητας και της απόδοσης των πανεπιστημίων, αφού παρέχουν πληροφορίες για την ποιότητα της διδασκαλίας, της έρευνας, της επιρροής στην κοινωνία, τη διεθνή προοπτική και άλλους δείκτες απόδοσης.
Αυτό επιτρέπει στους φοιτητές, τους ερευνητές και τους εργοδότες να συγκρίνουν και να επιλέξουν πανεπιστήμια που ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες τους. Οι κατατάξεις επίσης προωθούν τον ανταγωνισμό μεταξύ των πανεπιστημίων, καθώς αυτά προσπαθούν να βελτιώσουν την απόδοσή τους για να καταταχθούν ψηλότερα, κάτι που διεγείρει την πρόοδο και την καινοτομία στον τομέα εκπαίδευσης και της έρευνας.
Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Κύπρο: Αλματώδης άνοδος στην ποιότητα
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Κύπρο έχει κάνει τεράστια άλματα ποιότητας τα τελευταία χρόνια και πλέον τα κυπριακά πανεπιστήμια έχουν καταστεί πολύ αξιόλογες επιλογές, όχι μόνο για Κύπριους και Έλληνες, αλλά και για φοιτητές από όλο τον κόσμο.
Αυτή η αλματώδης ανάπτυξη προσέλκυσε και την προσοχή των διεθνών οργανισμών κατάταξης πανεπιστημίων, οι οποίοι αξιολογούν, συγκρίνουν και στη συνέχεια κατατάσσουν τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου.
Το γεγονός ότι τα κυπριακά πανεπιστήμια συγκαταλέγονται, πλέον, στις λίστες των πανεπιστημιακών κατατάξεων, σημαίνει ότι αυτομάτως μπαίνουν στο “ραντάρ” των δυνητικών φοιτητών, κάτι που τους επιτρέπει να προσελκύσουν ακόμα περισσότερους φοιτητές από το εξωτερικό.
Πλέον, το ίδιο εργαλείο έχουν τώρα στην διάθεσή τους οι γονείς και απόφοιτοι, καθώς μπορούν να συγκρίνουν τα κυπριακά πανεπιστήμια μεταξύ τους, μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημίων, αλλά και μεταξύ των υπόλοιπων κορυφαίων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων σε κάθε χώρα και ανά το παγκόσμιο.
Ωστόσο, αυτό αποτελεί μία νέα εξέλιξη και ταυτόχρονα, λαμβάνοντας υπόψη τη μειωμένη τριβή του κοινού με την γενικότερη ιδέα των πανεπιστημιακών κατατάξεων, είναι απόλυτα φυσιολογικό να επικρατεί κάποιο μπέρδεμα ως προς το ποιες κατατάξεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη για τις αποφάσεις τους. Υπάρχουν διάφορες κατατάξεις, τις οποίες τα κυπριακά πανεπιστήμια αναφέρουν στις επικοινωνιακές τους εκστρατείες τα τελευταία χρόνια, γεγονός το οποίο έχει θολώσει την εικόνα, με την κύρια αντίληψη που επικρατεί, να είναι ότι όλα τα πανεπιστήμια είναι καταταγμένα. Δεν είναι όμως αυτή η πραγματικότητα.
Οι πανεπιστημιακές κατατάξεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
- Σ’ εκείνες που αξιολογούν τα πανεπιστήμια με βάση τη συνολική τους ποιότητα και τα κατατάσσουν σε σύγκριση με τα καλύτερα στον κόσμο.
- Σ’ εκείνες που αξιολογούν τα πανεπιστήμια για τις επιδόσεις τους σε επί μέρους ακαδημαϊκά αντικείμενα (Οικονομικά, Μαθηματικά, Κλινική και Υγεία, Ψυχολογία κ.α.) και τα κατατάσσουν σε σύγκριση με την αντίστοιχη απόδοση των καλύτερων πανεπιστημίων στον κόσμο.
- Σ’ εκείνες που αξιολογούν τα πανεπιστήμια με βάση τη συνεισφορά τους στην κοινωνία και όχι το ακαδημαϊκό τους κύρος (για παράδειγμα για τις δράσεις Κοινωνικής Ευθύνης τους, που δεν σχετίζονται με την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχουν).
Με βάση την παραπάνω κατηγοριοποίηση, είναι ξεκάθαρο ότι οι πανεπιστημιακές κατατάξεις με τη μεγαλύτερη βαρύτητα είναι:
- Οι κατατάξεις που εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία, καθώς παρέχουν μία αντικειμενική και αξιόπιστη αξιολόγηση της συνολικής ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχει ένα πανεπιστήμιο, vis a vis τη συνολική ποιότητα εκπαίδευσης που παρέχουν τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο.
- Οι κατατάξεις που εμπίπτουν στη δεύτερη κατηγορία, οι οποίες παρέχουν μια αντικειμενική και αξιόπιστη αξιολόγηση της ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχει ένα πανεπιστήμιο σε επί μέρους ακαδημαϊκά αντικείμενα.
Ποιες είναι οι πανεπιστημιακές κατατάξεις που αξιολογούν την ποιότητα;
Οι πιο δημοφιλείς και αξιόπιστες από τις κατατάξεις που εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία, δηλαδή που αξιολογούν τη συνολική ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης ενός πανεπιστημίου, είναι οι εξής:
- Times Higher Education (THE) World University Rankings: Εκδόθηκε πρώτη φορά το 2004 και βασίζεται σε 13 κριτήρια, όπως η διδασκαλία, η έρευνα, οι αναφορές, η βιομηχανική γνώση και η διεθνής προοπτική. Αξιολογεί τη συνολική απόδοση των πανεπιστημίων στα κριτήρια αυτά.
- Academic Ranking of World Universities (ARWU) ή Shanghai Rankings: Εκδόθηκε πρώτη φορά το 2003 και βασίζεται σε 6 κριτήρια, όπως ο αριθμός των αποφοίτων και των καθηγητών που έχουν κερδίσει βραβεία Nobel, ο αριθμός των ερευνητών που εμπεριέχονται ως παραπομπές στις επιστημονικές εκδόσεις, ο αριθμός των άρθρων που δημοσιεύονται στα περιοδικά Nature και Science κ.α.. Αξιολογεί τη συνολική απόδοση των πανεπιστημίων στα κριτήρια αυτά.
QS World University Rankings: Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2004 και λαμβάνει υπόψη 6 κριτήρια, όπως η ακαδημαϊκή φήμη, η φήμη του εργοδότη, οι ακαδημαϊκές αναφορές ανά καθηγητή, η αναλογία καθηγητών/φοιτητών, η διεθνής διάσταση και οι διεθνείς συνεργασίες. Αξιολογεί τη συνολική απόδοση των πανεπιστημίων στα κριτήρια αυτά.
Η κατάταξη των μεγαλύτερων κυπριακών πανεπιστημίων σε αυτές τις πανεπιστημιακές κατατάξεις για το 2023:
Η πιο δημοφιλής κατάταξη από τις πιο πάνω είναι η Times Higher Education World University Rankings. Η κατάταξη ελληνικών και κυπριακών πανεπιστημίων μαζί στην κατάταξη αυτή:
- Πανεπιστήμιο Κρήτης (401–500)
- Πανεπιστήμιο Κύπρου (401–500)
- Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (401–500)
- Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (501-600)
- Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (501–600)
- Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (601-800)
- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (801-1000)
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (801-1000)
- Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (801-1000)
- Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (801-1000)
- Πανεπιστήμιο Αιγαίου (801-1000)
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (801-1000)
- Πανεπιστήμιο Πατρών (1001–1200)
- Πολυτεχνείο Κρήτης (1001–1200)
- Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (1201–1500)
- International Hellenic University (1201–1500)
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (1201–1500)
- Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (1501+)
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (1501+)
Αξιολόγηση ποιότητας προσφερόμενης εκπαίδευσης σε επί μέρους τομείς
Στη δεύτερη κατηγορία κατατάξεων εμπίπτουν οι κατατάξεις που αξιολογούν την ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης σε επί μέρους τομείς.
Μια τέτοια κατάταξη αποτελεί η δημοφιλής κατάταξη του Times Higher Education, World University Rankings By Subject, που αξιολογεί την απόδοση και τη φήμη των πανεπιστημίων σε συγκεκριμένες ακαδημαϊκές ειδικότητες/αντικείμενα.
Το ιδανικό είναι οι κατατάξεις που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία να αξιοποιούνται από τους μελλοντικούς φοιτητές συνδυαστικά, πριν καταλήξουν στην επιλογή τους.
Αν, για παράδειγμα, ένας/μια άριστος/η φοιτητής/ήτρια, επιθυμεί να ακολουθήσει σπουδές στον τομέα Επιχειρήσεων και Οικονομικών, και θέλει να υποβάλει αίτηση στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που κατατάσσεται πρώτο στον κόσμο στην πανεπιστημιακή κατάταξη Times Higher Education (THE) World UniversityRankings, ίσως αλλάξει γνώμη όταν ρίξει μια ματιά στην κατάταξη THE World University Rankings by Subject, όπου πρώτο στον συγκεκριμένο τομέα κατατάσσεται το ΜΙΤ, ενώ το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης βρίσκεται δύο θέσεις πιο κάτω.
Η κατάταξη των κυπριακών πανεπιστημίων στη λίστα Τimes Higher Education, World University Rankings By Subject για το 2023, σε πέντε ενδεικτικά αντικείμενα:
Ακαδημαϊκή Αξιολόγηση Vs Αξιολόγηση Κοινωνικής Προσφοράς
Οι κατατάξεις που εμπίπτουν στις δύο πρώτες κατηγορίες αξιολογούν την ποιότητα (επί μέρους και συνολικής) της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης που παρέχουν τα πανεπιστήμια. Είναι λογικό, επομένως, ότι αποτελούν εργαλεία που θα πρέπει να αξιοποιεί ένας μελλοντικός φοιτητής και μία μέλλουσα φοιτήτρια, καθώς προσφέρουν μια αντικειμενική εικόνα των προσδοκιών που θα πρέπει να έχει κανείς από το πανεπιστήμιο που θα επιλέξει.
Η τρίτη κατηγορία κατατάξεων ασχολείται με μία άλλη πτυχή του έργου των πανεπιστημίων: την κοινωνική τους συνεισφορά. Οι κατατάξεις αυτές δεν ασχολούνται με την απόδοση ενός πανεπιστημίου στην προσφορά ποιοτικής εκπαίδευσης. Με άλλα λόγια, ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα μπορεί να είναι καταταγμένο για την κοινωνική του προσφορά αλλά όχι για την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχει.
Ένα παράδειγμα τέτοιας κατάταξης είναι η κατάταξη του Times Higher Education, Impact Rankings: Η κατάταξη Impact Rankings επικεντρώνεται στην κοινωνική και περιβαλλοντική επίδραση των πανεπιστημίων και αξιολογεί τα πανεπιστήμια με βάση τη συνεισφορά τους στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Η κατάταξη μετρά τις συντονισμένες προσπάθειες προβολής και ευαισθητοποίησης σχετικά με την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων και την προώθηση θετικής επίδρασης στην κοινωνία, πάντοτε σε συνάρτηση με τους στόχους αυτούς.
Οι κατατάξεις ως εργαλείο ανάλυσης
Τα συστήματα κατάταξης αποτελούν εργαλεία ανάλυσης. Όταν χρησιμοποιούνται σωστά, τότε παρέχουν τις βάσεις για τη διενέργεια μιας ολοκληρωμένης και πολυεπίπεδης έρευνας με στόχο την επιλογή του ιδανικού πανεπιστημίου για τον κάθε έναν και την κάθε μία απόφοιτο.
Είναι αναγκαία η επιμόρφωση των φοιτητών/φοιτητριών σχετικά με τις πανεπιστημιακές κατατάξεις, την αξία τους, τα κριτήρια και τις διαφορετικές πτυχές τους. Η επιμόρφωση αυτή θα συμβάλει στην καλλιέργεια μιας κριτικής προσέγγισης απέναντι στις επιλογές που έχουν ενώπιόν τους και θα τους βοηθήσει να καταλήξουν σε μία καλά ενημερωμένη και όσο το δυνατό αντικειμενική απόφαση.
