Με βαθύτατη συγκίνηση η Ελλάδα όπως και ο πλανήτης ολόκληρος αποχαιρετά τον Μίκη Θεοδωράκη. Το “ύστατο χαίρε” θα ειπωθεί την Πέμπτη 9/9 όταν ο παγκόσμιος Μίκης ταφεί στην κρητική γη, ακριβώς όπως ήταν η επιθυμία του.
Σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα της κηδείας, το πλοίο στο οποίο βρίσκεται το όχημα που μεταφέρει το φέρετρο του Μίκη Θεοδωράκη θα φθάσει στο λιμάνι της Σούδας το πρωί της Πέμπτης, στις 7.30.
Θα ακολουθήσει αυτοκινητοπομπή μέχρι την πλατεία της Δημοτικής Αγοράς Χανίων, ενώ στη συνέχεια θα μεταφερθεί πεζή στον Μητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου για λαϊκό προσκύνημα ως τις 12.00.
Ακολούθως, θα γίνει η μεταφορά με αυτοκινητοπομπή στον Γαλατά όπου θα τελεστεί η εξόδιος ακολουθία στις 13.00 στον ναό του Αγίου Νικολάου, σε στενό κύκλο και με αυστηρή τήρηση του πρωτοκόλλου για τη δημόσια υγεία. Η ταφή θα γίνει στο κοιμητήριο του χωριού, δίπλα στον πατέρα του και τον αδελφό του. Το πρόγραμμα ανακοίνωσε ο δήμαρχος Χανίων κατόπιν συνεννόησης με τον Παγκρήτιο Σύλλογο Φίλων Μίκη Θεοδωράκη και τον πληρεξούσιο πρόεδρο, Γιώργο Αγοραστάκη.
Την ημέρα της κηδείας τόσο στην πόλη των Χανίων όσο και στο χωριό Γαλατάς θα ισχύσουν έκτακτα κυκλοφοριακά μέτρα.
Συγκινητικές στιγμές στη Μητρόπολη κατά την τελετή αποχαιρετισμού
Το τριήμερο λαϊκό προσκύνημα ολοκληρώθηκε στις 14.00 το μεσημέρι της Τετάρτης και το φέρετρο μεταφέρθηκε στη Μητρόπολη για να ακολουθήσει η τελετή αποχαιρετισμού. Η οικογένειά του όπως και πολιτική και πολιτειακή ηγεσία αλλά και καλλιτέχνες βρέθηκαν μέσα στον Ναό, ενώ απέξω εκατοντάδες κόσμου έλεγαν το δικό τους “αντίο”. Δεν σταμάτησαν στιγμή να τραγουδούν, να φωνάζουν “αθάνατος”, να χειροκροτούν.
Η τελετή αποχαιρετισμού ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τις 16.00. Είχαν προηγηθεί οι συγκινητικοί επικήδειοι της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και του γγ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα.
Σακελλαροπούλου: Θα είναι πάντα εδώ, ένα άνθος φυτρωμένο στην ώριμη μνήμη όλων μας
Το πλήθος ξέσπασε σε χειροκροτήματα στη διάρκεια της εκφώνησης του επικήδειου από την κυρία Σακελλαροπούλου, η οποία φανερά συγκινημένη μεταξύ άλλων τόνισε πως «όλοι μαζί, όλες οι ηλικίες κι όλες οι γενιές αποχαιρετάμε σήμερα, τον Έλληνα και Οικουμενικό, Πατριώτη και Διεθνή, Μίκη Θεοδωράκη, σύμβολο και παράδειγμα μαζί» είπε και σημείωσε ότι «θα είναι πάντα εδώ, ένα άνθος φυτρωμένο στην ώριμη μνήμη όλων μας».
Όπως ανέφερε, ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε «άνθρωπος της πράξης και ταυτόχρονα ρομαντικά υπερβατικός, κατάφερε, ως το τέλος της ζωής του, να ηλεκτρίζει με την παρουσία του το συναίσθημα όλων μας, αποτελώντας έναν παιδαγωγό του Έθνους, που με την πολιτισμική και κοινωνική του παρέμβαση άλλαξε την Ελλάδα και τον καθένα μας, με τρόπο πιο έμμεσο αλλά και πιο βαθύ απ’ όσο μπορούμε να διαγνώσουμε σήμερα».
Ταυτόχρονα, η Πρόεδρος έκανε λόγο για έναν μαχητικό, χειμαρρώδη, ακατάβλητο Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος διέρρηξε τα όρια της εθνικής μας μοναξιάς, της ηττοπάθειας, της αποθάρρυνσης, και συνταιριάζοντας το εθνικό με το πανανθρώπινο, έδειξε έναν δρόμο για τη σφυρηλάτηση της νεοελληνικής μας ταυτότητας. «Μας έδωσε τον ανεκτίμητο μίτο της μουσικής του για να τον ξετυλίξουμε, να βγούμε στο ξέφωτο της δημοκρατίας και να μετατρέψουμε το σάλπισμά του σε πράξη και Πολιτεία, λογοδοτώντας στην ιστορία μας» συμπλήρωσε.
Αναφερόμενη στο ιδιαίτερο μουσικό σύμπαν, που δημιούργησε ο Θεοδωράκης, μέσα από τον πλούσιο συγκερασμό δημοτικής παράδοσης και βυζαντινού μέλους, λαϊκού τραγουδιού και σύγχρονων αρμονικών κατακτήσεων, υπενθύμισε ότι «Έδωσε ρωμαλέα αγωνιστικότητα στο ελληνικό τραγούδι, δραματική διάσταση στις επικές του συνθέσεις, λυρική ομορφιά και υπόρρητη μελαγχολία στις μπαλάντες του».
Κουτσούμπας: Μίκη όπως ήθελες θα γίνει, Θα τον σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα
Ακολούθησε ο επικήδειος που εκφώνησε ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος και καταχειροκροτήθηκε. «Βροντάνε στράτες κι αγορές» μετά την είδηση του χαμού σου, αγαπημένε μας Μίκη. Πλήθος ανθρώπων από όλες τις ηλικίες, απ’ όλες τις γενιές βρίσκονται τις τρεις αυτές μέρες εδώ για να σε αποχαιρετήσουν.
Σεμνά, μα όχι βουβά. Με τα τραγούδια σου σε αποχαιρετάμε, όπως αξίζει σε εκείνους που λεβέντικα ροβόλισαν τον κόσμο. Και ένας ψίθυρος περνά από στόμα σε στόμα: «Χωρίς τον Μίκη θα ήμασταν αλλιώς». Και έτσι είναι. Χωρίς εσένα θα ήμασταν αλλιώς” είπε στην αρχή του επικηδείου του ο γγ της ΚΕ του ΚΚΕ.
“Και ένας ψίθυρος περνά από στόμα σε στόμα: “Χωρίς τον Μίκη θα ήμασταν αλλιώς”. Και έτσι είναι. Χωρίς εσένα θα ήμασταν αλλιώς. Φράγμα μεγαλόπρεπο στη λήθη, ένα δοξαστικό στην εποποιία του λαού μας τον 20ο αιώνα, είναι το έργο σου. Αποστόμωσε όσους προσπαθούν να μαυρίσουν τη μνήμη της, διόρθωσε τα ψέματα, έκανε έναν ολόκληρο λαό να νιώθει περηφάνια για την κληρονομιά του και θαυμασμό για εκείνους που με τον αγώνα τους την τιμούν και προσπαθούν να τη μεγαλώσουν”, συμπλήρωσε.
“Ορμητική, επαναστατική, φλογισμένη από το πάθος, μια κατάφαση είναι η μουσική σου ότι ο κόσμος μας χρειάζεται και μπορεί ν’ αλλάξει” υπογράμμισε.
Ο Δημήτρης Κουτσούμπας είπε ακόμη ότι ο Μίκης Θεοδωράκης “έδειξε τη δύναμη τού ελληνικού λαού, τη δύναμη των λαών του κόσμου” και επεσήμανε την εμπιστοσύνη που είχε ο Μ. Θεοδωράκης στο λαό ότι μπορεί να κατανοήσει και να κατακτήσει τα ανώτερα δημιουργήματα του ανθρώπου, τέτοια όπως η τέχνη, η ποίηση, η μουσική. Αρκεί να του δώσει κάποιος τα κλειδιά”.
Τα στεφάνια έξω από τη Μητρόπολη
Έξω από τη Μητρόπολη αναμεσα στα στεφάνια ξεχώριζαν εκείνο του Δημήτρη Τυπάλδου και των παιδιών της χορωδίας του, στην κορδέλα του οποίου αναγραφόταν: “Αντίο ήλιε, αντίο φως, καληνύχτα”, Στεφάνι έστειλε και η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία στον “μεγάλο Έλληνα”, αλλά και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών καθώς και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, σύμφωνα με τις φωτογτραφίες του enikos.gr.
Λίγο πριν από τις 3 έφτασε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κρατώντας ένα λευκό τριαντάφυλλο.
Στον ναό για την τελετή αποχαιρετισμού του κορυφαίου μουσικοσυνθέτη βρέθηκαν ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης,
ο πρόεδρος της Βουλής, Κώστας Τασούλας, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Μπέτυ Μπαζιάνα,
η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματά,
ο γγ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, οι βουλευτές του ΚΚΕ, ο Θανάσης Παφίλης, ο Γιάννης Γκιόκας, η Αλέκα Παπαρήγα και το μέλος της ΠΓ του ΚΚΕ, Νικος Σοφιανός, η Μαρία Φαραντούρη, ο Βασίλης Βασιλικός, ο Γιώργος και η Άννα Νταλάρα, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, ο Αλέκος Φλαμπουράρης, ο Αλέξης Χαρίτσης, η Όλγα Γεροβασίλη,η Σοφία Σακοράφα, ο Παύλος Γερουλάνος, ο Γιώργος Λιάνης, ο Κώστας Λαλιώτης, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Κώστας Μπακογιάννης, η Μαριάνα Βαρδινογιάννη και πρέσβεις ξένων χωρών.
Συγκινημένοι οι Ζουλφί Λιβανελί και Άρια Σαγιονμά
Ιδιαίτερη στιγμή η άφιξη στη Μητρόπολη του δημοφιλούς Τούρκου συνθέτη Ζουλφί Λιβανελί και φίλου του Μίκη Θεοδωράκη μαζί με τη Φινλανδή ερμηνεύτρια Άρια Σαγιονμά.
“Είμαστε πολύ στενοχωρημένοι και λυπημένοι”, δήλωσαν μετά το λαϊκό προσκύνημα ο Ομέρ Ζουλφού Λιβανελί και η Άρια Σαγιονμά, που συνόδευαν τον πρώην πρωθυπουργό και βουλευτή του ΚΙΝΑΛ, Γιώργο Παπανδρέου.
«Ο Ομέρ Ζουλφού Λιβανελί, που δούλεψε με τον Μίκη Θεοδωράκη, έφερε τους δυο λαούς κοντά μέσα από την πολιτική, μέσα από τον Πολιτισμό, και βεβαίως η ερμηνεύτρια Άρια Σαγιονμά, που εκφράζει όλες τις βόρειες χώρες, ερμήνευσε τη μουσική του για τους λαούς της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Νορβηγίας, θα ήθελαν να πουν δυο λόγια για τον μεγάλο τους φίλο, τον Μίκη Θεοδωράκη», δήλωσε ο Γιώργος Παπανδρέου, παρουσιάζοντας τους δυο καλλιτέχνες, οι οποίοι ήταν καταφανώς συγκινημένοι.
Λιβανελί: Νιώθω ένα μεγάλο κενό στη ζωή μου
“Έρχομαι από την Τουρκία αντιπροσωπεύοντας τους προοδευτικούς ανθρώπους της, οι οποίοι σέβονται και ευγνωμονούν και αγαπούν τον Μίκη. Είμαι πολύ στενοχωρημένος, ύστερα από 40 χρόνια συνεργασίας και τόσες πολιτικές και μουσικές δραστηριότητες, νιώθω ένα μεγάλο κενό στη ζωή μου τώρα. Είμαι πάρα πολύ στενοχωρημένος. Για μένα ο Μίκης ήταν ο δάσκαλός μου, ο μεγαλύτερος αδελφός μου, ο καλός μου φίλος, ήταν τα πάντα…”, δήλωσε ο Ομέρ Ζουλφού Λιβανελί.
Άρια Σαγιονμά: Πενθούμε όσο και οι Έλληνες
“Δούλεψα σχεδόν 50 χρόνια με τη μουσική του Μίκη, την οποία έφερα στις σκανδιναβικές χώρες, στη φινλανδική και στη σουηδική γλώσσα. Έτσι η μουσική του Θεοδωράκη και όλη η Ελλάδα ήρθαν εξαιρετικά κοντά μας στον βορρά και πενθούμε όσο και οι Έλληνες. Ήρθα να δείξω σεβασμό, να πενθήσω μαζί σας στην Ελλάδα. Δεν ξέρω πώς θα τα καταφέρετε χωρίς τον Μίκη. Ο Μίκης, όσο ζούσε, έδωσε στην Ελλάδα ταυτότητα. Είμαστε πολύ στενοχωρημένοι και λυπημένοι, όμως έχουμε τη μουσική του και στη Φινλανδία και στη Σουηδία. Πενθούμε μαζί σας”, δήλωσε η Άρια Σαγιονμά, όπως μετέδωσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Συγκινητικές στιγμές στη Μητρόπολη
Παρά τη βροχή, ο κόσμος δεν σταμάτησε να τραγουδά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και να στέκεται με συγκίνηση έξω από τη Μητρόπολη Αθηνών.
Δηλώσεις πολιτικών και καλλιτεχνών στο λαϊκό προσκύνημα
«Η Κρήτη ετοιμάζεται να δεχτεί τον μεγαλύτερο Έλληνα της ζωής μας, τον Μίκη Θεοδωράκη. Εμείς είμαστε εδώ να χαιρετίσουμε τη σορό του, εδώ από την Αθήνα, και να ευχαριστήσουμε όλη του τη ζωή και όλη του την προσφορά. Εγώ περνώντας από τη σορό του, είπα “ακουμπά η Ελλάδα πάνω σου”. Καλό του ταξίδι», δήλωσε η Λίνα Νικολακοπούλου.
«Με δάκρυα στα μάτια αποχαιρετούμε, εμείς η δικιά μου η γενιά, τα νιάτα μας, την αγάπη μας στα τραγούδια του. Αυτό θα μείνει. Είναι μαζί μας. Αιωνίως ευγνώμονες για τον Μίκη και κρατάω τα δικά του λόγια, που είπε: “Έχω τρεις εαυτούς. Ο ένας είναι για να πονάει, ο άλλος να επιθυμεί, αλλά ο τρίτος είναι για να νικάει”. Με αυτά τα λόγια θα ήθελα να τον αποχαιρετίσω, θέλοντας να πω ότι είναι παρακαταθήκη. Και τα λόγια του και τα τραγούδια του. Και δεν έχουμε δικαίωμα να ξεχάσουμε. Κανείς μας», είπε εμφανώς συγκινημένη η Τάνια Τσανακλίδου.
«Αυτό το “για κάποιον μες στον κόσμο είναι αργά”, αισθάνθηκα ότι δεν είχα άλλο να γράψω, τι να του γράψω, καλό ταξίδι; Τι να του πω; Χαιρετίσματα θα μπορούσα να του πω. Και σ’ αγαπώ. Είναι ένας άνθρωπος που έβαλε τον πολιτισμό μέσα στο κεφάλι μας, να ενδιαφερόμαστε για την ποίηση, τι είναι ποίηση και χωρίς να το θέλουμε με τα τραγούδια του μάθαμε τους ποιητές όλους. Είμαστε πλούσιοι. Ήταν πολύ δυνατός και σπουδαίος άνθρωπος», σημείωσε η Λιλή Ελευθερίου.
«Αποχαιρετούμε σήμερα τον Μίκη με σεβασμό και ευγνωμοσύνη για το μεγάλο έργο του που μας έκανε περήφανους σε όλο τον κόσμο, για τη μουσική του που συντρόφευσε τους αγώνες μας, τη ζωή μας, τους έρωτές μας, τη διαρκή προσπάθεια του λαού μας για δημοκρατία, ελευθερία και κοινωνική πρόοδο, που ενέπνευσε τόσες γενιές με τον αγώνα ενάντια στη δικτατορία. Θα μείνει πάντα χαραγμένος στη μνήμη μας, στη μνήμη του κάθε Έλληνα πολίτη αλλά και στη συλλογική μνήμη του ελληνικού λαού», επισήμανε ο Χρήστος Παπουτσής.
«Είναι πολύ δύσκολη μέρα για μένα σήμερα. Ο πατέρας μου με τον Μίκη ήταν παραπάνω από αδέρφια. Είχαν μια σχέση αγάπης και στοργής. Εξύψωσαν την Ελλάδα με τα τραγούδια τους. Σήμερα ξαναζώ την κηδεία του πατέρα μου. Είμαι βαθιά συγκινημένος και έχω βαθιά θλίψη από την ημέρα που το έμαθα. Όσο πατάμε ελληνικό χώμα ο Μίκης θα είναι κοντά μας», δήλωσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Συγκίνηση στο “αντίο” και στον Πειραιά
Με την ολοκλήρωση της τελετής αποχαιρετισμού, το φέρετρο μεταφέρθηκε στο αυτοκίνητο και από εκεί ξεκίνησε το ταξίδι για την Κρήτη. Ο κόσμος που ήταν έξω από τη Μητρόπολη αλλά και στοιχισμένος κατά μήκος του δρόμου τον αποχαιρέτισε με παρατεταμένο χειροκρότημα αλλά και φωνάζοντας “αθάνατος”.
Ωστόσο, πολύ συγκινητικές στιγμές εκτυλίχθηκαν και στο λιμάνι του Πειραιά όπου εκατοντάδες πολίτες βρέθηκαν στην πύλη Ε2 για να πουν το τελευταίο “αντίο” στον Μίκη Θεοδωράκη. Οι συγκεντρωμένοι ξέσπασαν σε δυνατό χειροκρότημα ενώ άφησαν τα λουλούδια που κρατούσαν στην οροφή του οχήματος, άγγιξαν τα τζάμια με συγκίνηση και φώναζαν “αθάνατος.
Η Φιλαρμόνικη ορχήστρα του δήμου Πειραιά παιάνιζε κάποια από τα τραγούδια του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη, ενώ όταν άρχισε να παιανίζει τον Εθνικό ύμνο, οι συγκεντρωμένοι έψαλαν χαμηλόφωνα και μετά άρχισαν να φωνάζουν πάλι “αθάνατος”. Ο κόσμος προσπαθεί με κάθε τρόπο να πει το τελευταίο αντίο στον σπουδαίο Μίκη Θεοδωράκη.
Το όχημα που μεταφέρει στην Κρήτη το φέρετρο του σπουδαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη επιβιβάστηκε στο πλοίο της γραμμής στον Πειραιά λίγα λεπτά πριν από τις επτά το απόγευμα.
Στελέχη του Λιμενικού έλαβαν έκτακτα μέτρα εξαιτίας του συγκεντρωμένου πλήθους που βρέθηκε στο λιμάνι του Πειραιά.
Μίκης Θεοδωράκης: Με τραγούδια το τελευταίο του ταξίδι
Πάντως, και μέσα στο πλοίο που μεταφέρει το φέρετρο του Μίκη Θεοδωράκη στα Χανιά εκτυλίχθηκαν συγκινητικές στιγμές. Αμέσως μετά την αναχώρηση του πλοίου από το λιμάνι του Πειραιά, στα μεγάφωνα ακούστηκε το τραγούδι του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη, “Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ”.
Οι επιβάτες του πλοίου χειροκροτούσαν, ενώ αρκετοί άρχισαν να σιγοτραγουδούν.
Με το πλοίο, που μεταφέρει το φέρετρο του Μίκη Θεοδωράκη στα Χανιά, ταξιδεύουν συγγενείς και συνεργάτες του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη, ο γιος του αλλά και ο ανιψιός του, γιος του αδερφού του Γιάννη, δίπλα στον οποίο θα ταφεί.
Δείτε φωτογραφίες του enikos.gr μέσα από το πλοίο:
Γιατί ήταν απούσα η Μαργαρίτα Θεοδωράκη από την τελετή αποχαιρετισμού
Αισθητή ήταν η απουσία της κόρης του Μαργαρίτας Θεοδωράκη από την τελετή αποχαιρετισμού.
Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη δεν βρισκόταν κοντά στα άλλα μέλη της οικογένειας, που κάθονταν στην μπροστινή σειρά, κοντά στο φέρετρο και δέχονταν τα συλλυπητήρια.
Και μπορεί η απουσία της κόρης του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη από την τελετή αποχαιρετισμού να προκάλεσε αίσθηση, όμως αιτία ήταν το γεγονός ότι η Μαργαρίτα Θεοδωράκη ταξίδευε για τα Χανιά, όπου θα γίνει η ταφή του Μίκη Θεοδωράκη στον Γαλατά.
Αποδοκιμασίες στη Μητρόπολη
Αποδέκτες αποδοκιμασιών από συλλογικότητες που έδωσαν το «παρών» στον αποχαιρετισμό στον Μίκη Θεοδωράκη έγιναν αρκετοί επίσημοι μεταξύ των οποίων και ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, ο κ. Μητσοτάκης ενοχλήθηκε απ’ αυτές τις αποδοκιμασίες και είχε διάλογο για το θέμα αυτό με τον Γ.Γ. του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Μητσοτάκης απευθύνθηκε στον κ. Κουτσούμπα λέγοντάς του πως αυτό ήταν κάτι που δεν έπρεπε να συμβεί, ειδικότερα σε μια στιγμή όπου έπρεπε να υπάρχει ο ανάλογος σεβασμός στον νεκρό Μίκη Θεοδωράκη και στην τεράστια προσωπικότητά του, θεωρώντας πως όσοι αποδοκίμασαν προέρχονταν από τον χώρο του ΚΚΕ.
Από την πλευρά του ο Γ.Γ. του απάντησε πως το κόμμα δεν φέρει καμία ευθύνη για το περιστατικό και πως όσοι προχώρησαν στις αποδοκιμασίες δεν ανήκουν στο ΚΚΕ.
