Σε δραματικούς τόνους απευθύνθηκαν στους πολίτες ο Σωτήρης Τσιόδρας, ο Γκίκας Μαγιορκίνης και ο Νίκος Χαρδαλιάς, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης της Τρίτης, ημέρα που “έσπασε” το ψυχολογικό όριο των 1.000 ημερήσιων κρουσμάτων κορονοϊού στη χώρα μας, με 1.259 νέα μέσα σε ένα 24ωρο.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι τη συγκεκριμένη ημέρα ο λοιμωξιολόγος και εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό συμμετείχε στην ενημέρωση για τις εξελίξεις με την πανδημία του κορονοϊού στη χώρα μας, προειδοποιώντας ότι “έχουμε μπροστά μας έναν Νοέμβριο, έναν δύσκολο Δεκέμβριο, και ίσως έναν ακόμα πιο δύσκολο Ιανουάριο” και σημειώνοντας πως “είναι αδύνατον να ελεγχθεί η διασπορά του ιού, σύμφωνα με τους αριθμούς που βλέπουμε στην Ευρώπη και στη χώρα μας”.
Τσιόδρας: Ώρα να μιλήσουν οι καρδιές
“Έχουμε μπροστά μας έναν Νοέμβριο, έναν δύσκολο Δεκέμβριο, και ίσως έναν ακόμα πιο δύσκολο Ιανουάριο” τόνισε ο καθηγητής λοιμωξιολογίας και εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, Σωτήρης Τσιόδρας, κατά την ενημέρωση για την πορεία της διασποράς του κορονοϊούστη χώρα μας.
“Σήμερα είναι μια μέρα ιστορική. Έχουμε πολλές ιστορικές μνήμες, αντρειοσύνης, από μία μικρή χώρα ενάντια στον φασισμό πριν πολλές δεκαετίες. Νομίζω περισσότερο από τη γλώσσα των αριθμών μιλάει η γλώσσα της καρδιάς. Περισσότερο από τη γλώσσα των μέτρων μιλάει η γλώσσα της συνείδησης” ανέφερε αρχικά ο καθηγητής λοιμωξιολογίας.
Και συνέχισε: ” Είναι αδύνατον να ελεγχθεί η διασπορά του ιού, σύμφωνα με τους αριθμούς που βλέπουμε στην Ευρώπη και στη χώρα μας. Θέλω να πω ότι δε χάνουμε την ελπίδα μας. Εξακολουθούμε να παλεύουμε σαν άνθρωποι και σαν πολίτες με τα μέτρα εκείνα που μας διευκολύνουν στο να συνεχίζεται η ζωή μας, με δύσκολο τρόπο, με μέτρα οριζόντιου τύπου που επιτρέπουν την κοινωνική ζωή χωρίς να φτάνουμε στο απαγορευτικό. Δεν μου είναι ευχάριστο να φοράμε όλοι μάσκα. Να φοράνε μάσκα τα μικρά παιδιά. Το απαγορευτικό έχει τεράστιες κοινωνικές συνέπειες”.
“Κοιτάμε να έχουμε όσο το δυνατόν πιο ανεκτά μέτρα για να συνεχίζεται η κοινωνική ζωή και να αποφύγουμε το lockdown. Δεν μπορούμε να μπούμε στην συνείδηση του απέναντι. Η προσωπική επιλογή του καθενός θα παίξει τον καθοριστικό ρόλο για το πώς θα κινηθεί η πανδημία στην πατρίδα μας», είπε ο κ. Τσιόδρας.
“Βλέπουμε με στεναχώρια να ανεβαίνει η διασπορά και να πιέζεται το σύστημα υγείας, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα. Είμαστε στο τέλος Οκτωβρίου, έχουμε μπροστά μας έναν Νοέμβριο, έναν δύσκολο Δεκέμβριο, και ίσως έναν ακόμα πιο δύσκολο Ιανουάριο, ο οποίος όμως κουβαλάει την ελπίδα ενός εμβόλιου” πρόσθεσε ο καθηγητής.
Ο καθηγητής τόνισε ότι “η αθώα και ανέμελη συμπεριφορά των παιδιών μας δεν πρέπει να συσχετιστεί με ενοχοποίηση της μετάδοσης της νόσου σε ευπαθείς ομάδες”. “Τα πράγματα είναι χειρότερα στο δεύτερο κύμα, το περιμέναμε, έτσι κινούνται οι πανδημίες, τώρα είναι η ώρα της συνείδησης, ώρα να μιλήσουν οι καρδιές, σημείωσε ο κ. Τσιόδρας.
“Δεν χάνουμε την ελπίδα μας, όμως δεν στεκόμαστε αδιάφοροι μπροστά στη διασπορά του ιού”, τόνισε. Ο καθηγητής δήλωσε αισιόδοξος για το εμβόλιο επισημαίνοντας ότι θα έρθει ίσως και γρηγορότερα. «Υπάρχει ελπίδα δεν θα χάσουμε την ελπίδα, αλλά δεν μπορούμε να παραμείνουμε αδιάφοροι μπροστά στην διασπορά. δυστυχώς παραβιάζονται οι προσωπικές μας ελευθερίες όχι στο μέτρο του να αισθανθούμε ανελεύθεροι ή εγκλεισμένοι –και εξαρτάται από εμάς πώς θα το δούμε- αλλά είναι η μοναδική μας επιλογή αυτή τη στιγμή, η μάσκα είναι η μοναδική επιλογή”.
Προσέθεσε επίσης ότι η σωστή χρήση της μάσκας, ιδίως στα μέσα μαζικής μεταφοράς, το πλύσιμο των χεριών, που δεν μεταφέρει τον ιό στα μάτια, και η αποφυγή του συγχρωτισμού θα πρέπει να είναι η καθημερινότητά μας στο εξής. «Ο ιός δεν σέβεται κανέναν, δεν υπάρχουν όρια, θα διασπαρεί- εφόσον τον έχει ένας θα τον διασπείρει. Όταν εμείς επιβάλουμε μία συμπεριφορά στον εαυτό μας την εφαρμόζουμε πιο εύκολα», τόνισε ο κ. Τσιόδρας.
Ιδιαίτερα κρίσιμες οι επόμενες δύο εβδομάδες
Ιδιαίτερα κρίσιμες χαρακτήρισε τις επόμενες δύο εβδομάδες ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων κατά την αποψινή ενημέρωση για τη διασπορά του κορονοϊού στη χώρα μας. Όπως είπε, “με μαθηματική ακρίβεια σε δύο με τρεις εβδομάδες αυτή η τεράστια διασπορά του ιού στους νέους μεταδίδεται και στις μεγαλύτερες ηλικίες”.
Συγκεκριμένα τόνισε ότι έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες εβδομάδες ο αριθμός των κρουσμάτων σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Όπως είπε ο κύριος Τσιόδρας, αναφερόμενος στο παράδειγμα της Ελβετίας «η κατάσταση μπορεί να μην ελέγχεται αν η θετικότητα συνεχίσει να είναι πάνω από 4%. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι τώρα η θετικότητα, ο δείκτης δηλαδή θετικών διαγνώσουν τον κορονοϊό στα νοσοκομεία, στην Ελλάδα είναι 4,4%, ενώ πριν από δύο εβδομάδες ήταν περίπου στο 3%. Το κέντρο ελέγχου νοσημάτων (CDC) όπως είπε ο κύριος Τσιόδρας «βάζει ως όριο το 4% θετικότητας». «Το έχουμε ξεπεράσει τις τελευταίες ημέρες. Στόχος μας είναι εφαρμόζοντας τα μέτρα να το μειώσουμε κάτω από 4%, έχουμε αυτό το περιθώριο» κατέληξε.
Ο κ. Τσιόδρας απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την επιβολή νέων μέτρων, ανέφερε ότι το θέμα αυτό έχει ήδη τεθεί στην επιτροπή, τονίζοντας χαρακτηριστικά πως «σκεφτόμαστε κι άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να δουλέψουν παραπάνω, επιπλέον δηλαδή στα μέτρα που ήδη έχουν ληφθεί». Μάλιστα θέλοντας να φέρει ένα παράδειγμα είπε ότι υπάρχουν περιστάσεις στη ζωή μας που πρέπει να μιλήσουμε φωναχτά, να είμαστε πολύ κοντά ο ένας στον άλλον, αναφερόμενος εμμέσως πλην σαφώς στην διασκέδαση. Όπως τόνισε « η μουσική καλό είναι να είναι χαμηλά ώστε να ακουγόμαστε και να μην απαιτείται να φωνάζουμε περισσότερο, καθώς όσο περισσότερο φωνάζουμε τόσο περισσότερο αεροσταγονίδια εκπέμπονται από το στόμα μας».
Ο καθηγητής λοιμωξιολογίας χωρίς να θέλει να αποκαλύψει ποια μέτρα θα συζητηθούν στην επιτροπή την ερχόμενη Πέμπτη, μίλησε για επανεξέταση των αποστάσεων στην εστίαση και στην άθληση, ιδίως στα σπορ που χρειάζονται σωματική επαφή.
Το lockdown είναι βάναυσο, η τελευταία των τελευταίων επιλογή – Τι είπε ο Τσιόδρας για τους νοσηλευόμενους σε ΜΕΘ
Σε δραματικούς τόνους η τοποθέτηση του Σωτήρη Τσιόδραστην ενημέρωση της Τρίτης για τις εξελίξεις με τον κορονοϊό στη χώρα μας. Ο λοιμωξιολόγος, που εμφανίστηκε σε ενημέρωση για πρώτη φορά έπειτα από πολύ καιρό, δεδομένου του νέου αρνητικού ρεκόρ στα ημερήσια κρούσματα κορονοϊού, ερωτήθηκε για το ενδεχόμενο επιβολής ενός νέου lockdown και για τα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται.
Αναφερόμενος στον χάρτη υγειονομικής ασφάλειας και προστασίας, είπε ότι είμαστε έτοιμοι να υιοθετήσουμε και ορισμένα νέα μέτρα παραπάνω σε κάποιες περιοχές, προκειμένου να αποφύγουμε το lockdown, να συνεχιστεί η ζωή και από την άλλη να μπορέσουμε να καταστείλουμε τη διασπορά. Και αυτό, όπως εξήγησε, είναι κρίσιμο για μεγάλες περιοχές, την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη. “Ώστε να έχουμε το lockdown ως την τελευταία των τελευταίων επιλογή, είναι βάναυσο, είναι βάρβαρο και με συνέπειες που δεν τις υπολογίζουμε”, είπε ο κ. Τσιόδρας.
Εξήγησε στη συνέχεια ότι στην πρώτη φάση της πανδημίας δεν γινόταν να μην αποφασιστεί ένα lockdown, “γιατί δεν γνωρίζαμε τίποτα. Τώρα ξέρουμε με μαθηματική ακρίβεια από τα δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα ότι στις μικρές ηλικίες, πραγματικά ο ιός συμπεριφέρεται πολύ παρόμοια με τη γρίπη”, ωστόσο, προειδοποίησε ότι “ξεχνάμε πως μπορεί να αφήσει μακροχρόνιες επιπλοκές” και στις μεγαλύτερες ηλικίες τα πράγματα είναι δύσκολα.
“Είναι ένας ιός στον οποίο δεν έχουμε ανοσία, διασπείρεται ταχύτητα, δοκιμάζει το σύστημα υγείας”, είπε ο κ. Τσιόδρας, για να συμπληρώσει: “Πότε άλλοτε στη σύγχρονη Ελλάδα δεν είχαμε τόσο κόσμο σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, από μία γρίπη. Ποτέ. Από μία πνευμονία. Ποτέ. Δεν είναι μια ανακάλυψη δικιά μας για να καταπιέσουμε τον κόσμο. Στενάζει όλη η υφήλιος”.
Η μάσκα είναι αναγκαίο κακό – Τι συζητείται στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων
Η χρήση της μάσκας αποτελεί ένα αναγκαίο κακό, σημείωσε ο Σωτήρης Τσιόδρας κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης της Τρίτης, σημειώνοντας ότι πρόκειται για το πιο “εύκολο μέτρο”.
Ερωτηθείς για την εφαρμογή του μέτρου της χρήσης μάσκας και σε εξωτερικούς χώρους, ο λοιμωξιολόγος και εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό τόνισε πως “μην ξεχνάτε ότι περάσαμε από μία φάση, τέλος Απριλίου με Μάιο που μιλούσαμε σχεδόν απαγορευτικά για τη μάσκα, όχι εμείς, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τονίζαμε τα αρνητικά της μάσκας. Εξακολουθούν να ισχύουν” για να προσθέσει πως “ο κόσμος δεν χρησιμοποιεί σωστά τη μάσκα”.
Σημείωσε, σε αυτό το σημείο, ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν μαζικά πληθυσμιακά δεδομένα που να δείχνουν το αν η καθολική εφαρμογή της μάσκας σε εξωτερικό χώρο βοηθάει στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, διευκρινίζοντας πως “υπάρχει η εμπειρία της Ασίας, όπου πραγματικά εφαρμόζεται, ότι σαν οριζόντιο μέτρο είναι πιο εύκολο να εφαρμοστεί και να ελεγχθεί, δεν το ξεχνάς ούτε σκέφτεσαι αν πρέπει ή δεν πρέπει να το βάλω, την φοράς συνέχεια. Είπαμε αναγκαίο κακό. Και τρίτον θα δούμε από την εφαρμογή της τι αντίκτυπο θα έχει στην κυκλοφορία του ιού. Μόλις τώρα υιοθετήθηκε” και ανέφερε πως όντως υπήρχαν κάποιοι που ζητούσαν να επιβληθεί νωρίτερα η οριζόντια εφαρμογή της μάσκας.
“Προέχει και επικοινωνιακά και πρακτικά ένα οριζόντιο μέτρο παρά τη δυσκολία του, παρά η έκ των υστέρων κρίση της έγκαιρης εφαρμογής. Η έγκαιρη εφαρμογή στην πρώτη φάση ήταν το lockdown. Μην κοροϊδευόμαστε, πάρα πολύ γρήγορα περάσαμε από τη μία φάση στην άλλη. Τώρα είναι πιο δύσκολο το ποιο μέτρο δουλεύει και πώς. Το πιο εύκολο σίγουρο είναι η μάσκα. Για παράδειγμα, μία χρήση της μάσκας από το κίτρινο όσο κι αν ακούγεται δύσκολο πιθανότατα να έχει καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον. Το συζητάτε στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων; Ναι το συζητάμε, θα ψηφίσουμε και γι’ αυτό σύντομα. Δεν προαναγγέλλω κάτι. Ούτε είμαι υπέρ της μάσκας. Αυτή τη στιγμή η μάσκα είναι το καλύτερο και πιο απλό μέτρο”, τόνισε ο κ. Τσιόδρας.
Η προσωπική εξομολόγηση του Σωτήρη Τσιόδρα
“Δεν έχω πάει σε καφέ ή εστιατόριο από τον Φεβρουάριο” ανέφερε ο καθηγητής λοιμωξιολογίας και εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, Σωτήρης Τσιόδρας, κατά την ενημέρωση για την πορεία της διασποράς του κορονοϊού στη χώρα μας.
“Είναι ώρα μιας προσωπικής επιλογής. Δεν είναι όμως επιλογή σκλαβιάς ή δεσμών. Είναι μία επιλογή ελευθερίας. Δυστυχώς παραβιάζονται οι προσωπικές μας ελευθερίες όχι στο μέτρο του να αισθανθούμε ανελεύθεροι ή εγκλεισμένοι –και εξαρτάται από εμάς πώς θα το δούμε- αλλά είναι η μοναδική μας επιλογή αυτή τη στιγμή, η μάσκα είναι η μοναδική επιλογή” ανέφερε ο κ. Τσιόδρας.
“Δεν έχω πάει σε καφέ ή εστιατόριο από τον Φεβρουάριο. Αν ήθελα να βγω, να ξεσκάσω ή να πάω να δω έναν φίλο μου, δεν θα έβγαζα τη μάσκα όταν του μιλάω. Θα την έβγαζα μόνο για να φάω” τόνισε ο καθηγητής λοιμωξιολογίας.
“Το λέμε συνέχεια: προσπαθήστε να αποφύγετε όσο αυτό είναι εφικτό τον συνωστισμό στα ΜΜΜ, φοράτε σωστά τη μάσκα, να περιορίσουμε τις συναθροίσεις», είπε ο κ. Τσιόδρας, και τόνισε: «Όταν επιβάλλουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας κάποια συμπεριφορά, την τηρούμε πιο εύκολα».
“Το να πλένουμε συχνά τα χέρια μας δεν είναι ψυχαναγκασμός. Είναι μια ελεύθερη επιλογή που θα εμποδίσει τη μεταφορά του ιού” ανέφερε.
«Δεν είμαι δάσκαλος ούτε καθηγητής. Είμαι ένας μαθητής” τόνισε ο καθηγητής λοιμωξιολογίας και εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, Σωτήρης Τσιόδρας, κατά την ενημέρωση για την πορεία της διασποράς του κορονοϊού στη χώρα μας.
«Ο ιός δεν σέβεται κανέναν, δεν υπάρχουν όρια, θα διασπαρεί- εφόσον τον έχει ένας θα τον διασπείρει. Όταν εμείς επιβάλουμε μία συμπεριφορά στον εαυτό μας την εφαρμόζουμε πιο εύκολα», τόνισε ο κ. Τσιόδρας.
«Δεν είμαι δάσκαλος ούτε καθηγητής. Είμαι ένας μαθητής. Μαθαίνω και εγώ μέσα σε αυτήν την πανδημία. Μαθαίνω δουλεύοντας 18 και 19 ώρες την ημέρα. Κοιμάμαι 3 με 4 ώρες. Δεν το λέω για να περηφανευτώ. Το λέω για να δείξω ότι από όλους μας απαιτείται μία παραπάνω θυσία. Αυτή τη θυσία την έκαναν οι πρόγονοί μας πριν 80 χρόνια. Ας την κάνουμε και εμείς σήμερα» είπε ο καθηγητής.
@-webkit-keyframes loading-spinner-rotate { 100% { -webkit-transform:rotate(360deg); transform:rotate(360deg); } } @keyframes loading-spinner-rotate { 100% { -webkit-transform:rotate(360deg); transform:rotate(360deg); } } @-webkit-keyframes loading-spinner-dash { 0% { stroke-dasharray: 1, 200; stroke-dashoffset: 0; } 50% { stroke-dasharray: 89, 200; stroke-dashoffset: -35px; } 100% { stroke-dasharray: 89, 200; stroke-dashoffset: -124px; } } @keyframes loading-spinner-dash { 0% { stroke-dasharray: 1, 200; stroke-dashoffset: 0; } 50% { stroke-dasharray: 89, 200; stroke-dashoffset: -35px; } 100% { stroke-dasharray: 89, 200; stroke-dashoffset: -124px; } }
Μαγιορκίνης: Οι ενδείξεις μιλούν για επιθετική αύξηση προ των πυλών
Στην Ελλάδα από την προηγούμενη εβδομάδα η επιδημία εκτινάχθηκε με μία νέα ώση από 300- 400 διαγνώσεις ανά ημέρα σε πάνω από 700 διαγνώσεις με σαφείς ενδείξεις επέκτασης. Οι ενδείξεις μιλούν καθαρά για επιθετική αύξηση προ των πυλών” επεσήμανε ο επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Γκίκας Μαγιορκίνης κατά την ενημέρωση για τις εξελίξεις σχετικά με την πανδημία στη χώρα. Ο καθηγητής αφού αναφέρθηκε στα ευρωπαϊκά δεδομένα με την έξαρση της πανδημίας επικεντρώθηκε στα ελληνικά στοιχεία. Όπως είπε το δεύτερο κύμα διατηρεί την ένταση του σε υψηλή δυναμική ενώ στην Ευρώπη η επιδημία ενισχύεται δυναμικά. Στη συνέχεια είπε: “Οι αυξητικές τάσεις της επιδημίας είναι ταχύτερες εκτός Αττικής και παραμένουν υψηλές σε μεγάλο βαθμό. Οι νέοι 19-39 διατηρούν 4 με 5 φορές μεγαλύτερη επίπτωση από τις ηλικιακές ομάδες των 0-18 και 65+. Η ηλικιακή ομάδα 40-65 προς το παρόν κινείται στη μισή επίπτωση από την ηλικιακή ομάδα των νέων 19-39. Το βεβαρημένο επιδημιολογικό προφίλ της χώρας συμπίπτει με την αύξηση μετάδοσης λόγω θερμοκρασιακής πτώσης και της συνεπακόλουθης διαφοροποίησης της συμπεριφοράς, δηλαδή της αύξησης της δραστηριότητας της κοινωνικής συνεύρεσης σε κλειστούς χώρους. Αυτό το πρότυπο μάλλον ερμηνεύει εν μέρει την εντονότερη δυναμική προς τα βόρεια της χώρας”.
Προειδοποίηση Χαρδαλιά σε “ασυνείδητους επιχειρηματίες”
Αυστηρή προειδοποίηση απηύθυνε ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκος Χαρδαλιάς προς τους “ασυνείδητους” όπως τους χαρακτήρισε επιχειρηματίες που δεν τηρούν τα μέτρα.
“Στόχος των ελέγχων είναι να διασφαλίσουν ότι τα μέτρα εφαρμόζονται. Αυτό επιβάλλει, αυτό απαιτεί η προστασία της δημόσιας υγείας. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, αντιλαμβανόμενη το διακύβευμα, σέβεται και τηρεί τα μέτρα. Δυστυχώς υπάρχουν και κάποιες λίγες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα μαγαζιά που έκλειναν εικονικά χωρίς να τηρούν τον περιορισμό του ωραρίου. Δεν είναι δυνατόν κάποιοι να κερδοσκοπούν θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό. Δεν είναι δίκαιο ούτε για τους επιχειρηματίες που με περισσό αίσθημα ευθύνης τηρούν τα μέτρα αλλά ούτε και για τους πολίτες για την προσπάθεια που όλοι μαζί καταβάλλουμε εδώ και εννέα μήνες. Είμαστε αμείλικτοι στην κατεύθυνση των ελέγχων που γίνονται πλέον σαρωτικοί, με ειδικά μικτά κλιμάκια της ΕΛΑΣ, της Ανεξάρτητης Αρχής Διαφάνειας και της Διϋπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς. Και καλούμε κι αυτούς τους λίγους ασυνείδητους επιχειρηματίες που νομίζουν ότι μπορούν να παίζουν με τη δημόσια υγεία να συνειδητοποιήσουν τις απαράδεκτες, σχεδόν εγκληματικές τους ευθύνες που έχουν όταν έχουν όταν ακολουθούν τακτικές και συμπεριφορές όπως αυτές των προηγούμενων ημερών σε Πειραιά, σε Περιστέρι, στη Λεωφ. Λιοσίων. Απευθύνουμε ισχυρή προειδοποίηση ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν είναι ανεκτές” υπογράμμισε ο κ. Χαρδαλιάς.
