Η εξέλιξη της φαρμακευτικής έρευνας φέρνει σήμερα νέα προοπτική στη θεραπεία της σχιζοφρένειας, δίνοντας τη δυνατότητα στους ασθενείς με σχιζοφρένεια να έχουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία και καλύτερη ποιότητα ζωής, απαλλαγμένοι από το άγχος της συχνής λήψης της φαρμακευτικής αγωγής.
Οι δυνατότητες τήρησης της αγωγής αυξάνονται πλέον σημαντικά, καθώς η συχνότητα λήψης της αγωγής μειώνεται ακόμα περισσότερο μέσα στο διάστημα ενός έτους. Μέχρι σήμερα οι αγωγές μακράς δράσης απαιτούσαν λήψη από 26 ως 12 φορές το χρόνο. Η κυκλοφορία των άτυπων Αγωγών Μακράς Δράσης επέφερε σημαντική πρόοδο στη θεραπεία της σχιζοφρένειας καθώς συμβάλλουν στην τήρηση της θεραπείας, εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά διακοπής της αγωγής και επανεισαγωγών στο νοσοκομείο, αλλά και χαμηλότερο κίνδυνο υποτροπών συγκριτικά με τις αγωγές που λαμβάνονται καθημερινά και συχνά παραπάνω από μια φορά την ημέρα (* Πηγές 1-7).
Πρωταρχικοί στόχοι της θεραπείας είναι η μείωση ή η εξάλειψη των συμπτωμάτων, η πρόληψη των υποτροπών, η παράταση της διάρκειας της σταθερής φάσης στη νόσο, η μείωση των απαιτήσεων για ενδονοσοκομειακή περίθαλψη και η μεγιστοποίηση της ποιότητας ζωής και της λειτουργικότητας των ασθενών περιορίζοντας έτσι τις αρνητικές συνέπειες τόσο στους ίδιους, όσο και στις οικογένειές τους. Η αποτελεσματική τήρηση της θεραπείας είναι σημαντική για το σκοπό αυτό (*Πηγή 8).
Το τοπίο στη σχιζοφρένεια σήμερα
Η σχιζοφρένεια είναι μια πολύπλοκη και χρόνια ψυχική διαταραχή στην ανάπτυξη της οποίας παίζουν ρόλο τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Είναι μια νόσος που μπορεί να αφορά τον οποιοδήποτε ανεξαρτήτως καταγωγής, κοινωνικοοικονομικής και πολιτισμικής κατάστασης (*Πηγή 9).
Χαρακτηρίζεται από ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων όπως ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες, αποδιοργάνωση λόγου ή συμπεριφοράς, μειωμένη ικανότητα στοχοκατευθυνόμενης δράσης, απάθεια ή έλλειψη κινήτρου και γνωστικά ελλείμματα και μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά όλες τις πτυχές της ζωής των πασχόντων (*Πηγή 8).
Η φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με ψυχοκοινωνικού τύπου παρεμβάσεις, μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να ελέγχουν ικανοποιητικά τα συμπτώματά τους (*Πηγή 8).
Ακάλυπτη ανάγκη
Οι φαρμακευτικές αγωγές που λαμβάνονται καθημερινά απαιτούν υψηλή συμμόρφωση, οδηγώντας συχνά και λόγω της φύσης της νόσου σε ανεπαρκή τήρηση της θεραπείας (*Πηγή 10).
Επιπλέον, η καθημερινή λήψη της αγωγής μπορεί να επιβαρύνει συναισθηματικά τους ασθενείς με σχιζοφρένεια, καθώς τους υπενθυμίζει το πρόβλημα δυσχεραίνοντας την καθημερινότητά τους.
Η ανεπαρκής τήρηση ή η διακοπή της θεραπείας με τις αγωγές που λαμβάνονται καθημερινά, παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα καθώς εκτιμάται ότι έως και 89% των ασθενών με σχιζοφρένεια δεν τηρούν ή τηρούν εν μέρει τη φαρμακευτική αγωγή τους (*Πηγή 7).
Η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής αφενός συνεπάγεται 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο υποτροπής μετά από ένα πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο (*Πηγή 11), και αφετέρου σχετίζεται με επιδείνωση των συμπτωμάτων και της λειτουργικότητάς τους, αυξημένο κίνδυνο επανεισαγωγών στο νοσοκομείο, αυτοκτονικό ιδεασμό, αυξημένο χρόνο ανάρρωσης και μειωμένη ανταπόκριση στα αντιψυχωσικά (*Πηγές 12-13).
Φορτίο της νόσου
Οι συνέπειες αυτές υπογραμμίζουν πόσο καθοριστική είναι η τήρηση της θεραπείας. Η ανεπαρκής τήρηση της θεραπείας έχει σημαντικές συνέπειες τόσο στους ίδιους τους ασθενείς, όσο και στους ανθρώπους που τους φροντίζουν. Ιδιαίτερη είναι η συναισθηματική επιβάρυνση των φροντιστών λόγω του στρες που σχετίζεται με το αν ο ασθενής πήρε ή όχι την αγωγή του, όσο και η οικονομική επιβάρυνση λόγω των επιπρόσθετων δαπανών που προκύπτουν από τις συνεχείς υποτροπές και επακόλουθες νοσηλείες (*Πηγές 14-15).
Σημαντική είναι επίσης η επιβάρυνση στις υγειονομικές δαπάνες λόγω των επαναλαμβανόμενων νοσηλειών, αλλά και για το κράτος λόγω της μειωμένης παραγωγικότητας και των απουσιών από την εργασία (*Πηγή 16).
Επιπλέον μέχρι και σήμερα οι ασθενείς και οι οικογένειές τους βιώνουν μεγάλο φορτίο από το φαινόμενο της στιγματοποίησης που εξακολουθεί να υπάρχει. Είναι σαφές ότι ο ασθενής με σχιζοφρένεια έχει πολύ μεγάλες ανάγκες υποστήριξης από τη κοινωνία και την Πολιτεία.
Πηγές:
1. Kaplan G et al. Patient Prefer Adherence 2003;7:1171–1180.
2.Tiihonnen J et al. Am J Psych 2011;168:603–609.
3.Schreiner A et al. World J Biol Psychiatry 2014(7);15:534–545.
4.Olivares JM et al. Eur Psychiatry 2009;24:287–296.
5.Gaebel W et al. Neuropsychopharmacol 2010;31(12) :2367–2377.
6.Leucht C et al. Schizophr Res 2011;127:83–92.
7.Kishimoto T et al. J Clin Psychiatry 2013;74:957–965.
8.APA Practice Guidelines 2004. Lehman AF, Lieberman JA, Dixon LB, et al. Practice guideline for the treatment of patients with schizophrenia. Second edition
9.Picchioni MM et al. Schizophrenia. BMJ 2007;335(7610):91–5.
10.Lieberman JA et al. N Engl J Med 2005;353(12):1209–1223
11.Phan SV. Int J Psych Med 2016;51(2): 211–219.
12. Haddad PM et al. Patient Relat Outcome Meas 2014;5:43–62.
13. Agid O et al.Expert Opin Pharmacother 2010;11(14):2301–2317.
14. Hassan WAN et al. J Am Sci 2011;7(5):802–811.
15. Knapp M et al. Schizophr Bull 2004;30(2):279–293
16. Chong HY et al. Neuropsychiatr Dis Treat 2016;12:357–373.
