Δύο μεγάλες έρευνες για τον τρόπο που κατέρρευσαν τόσα πολλά κτίρια στην Τουρκία, αλλά και για τους λόγους που προκάλεσαν αυτού του είδους την κατάρρευση (τύπου τηγανίτας), με τον έναν όροφο να πέφτει πάνω στον από κάτω και οι δυο μαζί στον επόμενο κοκ, δημοσιεύουν το BCC και το CNN.
Στο εκτεταμένο ρεπορτάζ του που δημοσιεύει το BCC, σημειώνει ότι η Τουρκία έχει σοβαρό παρελθόν με τους σεισμούς και θεωρητικά η νομοθεσία γύρω από τις προδιαγραφές οικοδόμησης θα έπρεπε να προβλέπει τη δόμηση κτιρίων με υλικά τέτοια που να αντέχουν τόσο μεγάλους σεισμούς. Η έρευνα έδειξε ότι πράγματι υπάρχουν νόμοι που επιβάλλουν συγκεκριμένες προδιαγραφές δόμησης αντισεισμικών κτιρίων. Έδειξε όμως και κάτι ακόμα η έρευνα. Ότι μετά την θέση σε ισχύ των νόμων αυτών έρχεται και μια περίοδος «αμνηστίας». Τότε οι αυστηρές προδιαγραφές παραγράφονται.
Οι κατασκευαστικές αμνηστίες
Στην Τουρκία, λοιπόν η κυβέρνηση δίνει ανά περιόδους «κατασκευαστικές αμνηστίες», δηλαδή επιτρέπει νομικές εξαιρέσεις κυρίως στην καταβολή προβλεπόμενου τέλους, για κατασκευές που ολοκληρώνονται χωρίς τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ασφαλείας. Και αυτό γίνεται από την δεκαετία του 1960 και τουλάχιστον μέχρι το 2018. Γράφει μάλιστα το BBC ότι συχνά οι επικριτές των κυβερνήσεων έχουν προειδοποιήσει ότι τέτοιες «αμνηστίες» κινδυνεύουν να επιφέρουν τεράστιες καταστροφές σε περίπτωση μεγάλου σεισμού.
Έως και 75.000 κτίρια σε όλη την πληγείσα ζώνη στη νότια Τουρκία έχουν πάρει την «κατασκευαστική αμνηστία», σύμφωνα με την Pelin Pınar Giritlioğlu, επικεφαλής της Ένωσης Επιμελητηρίων Τούρκων Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων Επιμελητηρίου Πολεοδόμων στην Κωνσταντινούπολη. Λίγες μόλις ημέρες πριν από την τελευταία καταστροφή, τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι και τώρα ένα νέο σχέδιο νόμου περιμένει έγκριση από την Βουλή και αν την πάρει θα χορηγεί περαιτέρω αμνηστία για πρόσφατες κατασκευαστικές εργασίες. Ο γεωλόγος Τσελάλ Σενγκόρ δήλωσε πρόσφατα ότι η ψήφιση τέτοιων κατασκευαστικών αμνηστιών σε μια χώρα γεμάτη από ρήγματα ισοδυναμεί με “έγκλημα”.
Η κατάρρευση τηγανίτας
Μετά από έναν φονικό σεισμό που έπληξε τη δυτική επαρχία της Σμύρνης το 2020, μια έρευνα του BBC έδειξε ότι 672.000 κτίρια στη Σμύρνη είχαν επωφεληθεί από την πιο πρόσφατη αντίστοιχη αμνηστία. «Αυτό που εντυπωσιάζει κυρίως είναι ο τύπος των καταρρεύσεων – αυτό που ονομάζουμε κατάρρευση τηγανίτας – που είναι ο τύπος κατάρρευσης που σε εμάς τους μηχανικούς δεν αρέσει να βλέπουμε», δήλωσε ο Μουσταφά Ερντίκ, καθηγητής σεισμών στο Πανεπιστήμιο Bogazici στην Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με το αμερικανικό CNN. «Σε τέτοιες καταρρεύσεις, είναι δύσκολο –όπως μπορείτε να δείτε– και πολύ τραγικό να σωθούν ζωές. Κάνει πολύ δύσκολη τη λειτουργία των ομάδων έρευνας και διάσωσης». Ο Ερντίκ είπε στο CNN ότι οι εικόνες εκτεταμένων ερειπίων μετά τον σεισμό έδειξαν «ότι υπάρχουν εξαιρετικά μεταβλητές ποιότητες σχεδίων και κατασκευής». Είπε ότι το είδος των μετασεισμικών δομικών αστοχιών είναι συνήθως μερικές καταρρεύσεις. «Οι ολικές καταρρεύσεις είναι κάτι που προσπαθείτε πάντα να αποφύγετε τόσο στους κωδικούς όσο και στον πραγματικό σχεδιασμό», πρόσθεσε.
