Το νέο ευρωπαϊκό ταμείο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα πρόκειται να αποκλείσει αμυντικές εταιρείες από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Τουρκία, εκτός εάν οι χώρες αυτές υπογράψουν συμφωνίες για την άμυνα και την ασφάλεια με τις Βρυξέλλες, αναφέρει σημερινό δημοσίευμα των Financial Times.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρουσιάστηκε την Τετάρτη, καθορίζει ότι η χρηματοδότηση θα είναι διαθέσιμη αποκλειστικά για ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες και για εκείνες από τρίτες χώρες που έχουν συνάψει αντίστοιχες συμφωνίες με την ΕΕ.
Επιπλέον, αποκλείονται προηγμένα οπλικά συστήματα για τα οποία μια τρίτη χώρα διατηρεί «δικαιώματα σχεδιασμού» ή έλεγχο στη χρήση συγκεκριμένων εξαρτημάτων, καθώς και στην τελική τους διάθεση.
Αυτό σημαίνει ότι το αμερικανικό αντιαεροπορικό και αντιπυραυλικό σύστημα Patriot, που κατασκευάζεται από την RTX, και άλλα οπλικά συστήματα των ΗΠΑ θα βρεθούν εκτός του ευρωπαϊκού προγράμματος λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η Ουάσινγκτον στη χρήση τους.
Η πολιτική αυτή αποτελεί νίκη για τη Γαλλία και άλλες χώρες που ζητούσαν μια προσέγγιση «Buy European» (αγοράστε ευρωπαϊκά) στην αμυντική επένδυση της ηπείρου, καθώς οι ανησυχίες για την αξιοπιστία των ΗΠΑ ως μακροπρόθεσμου εταίρου και προμηθευτή άμυνας έχουν ενταθεί, ειδικά μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ.
Βάσει των προτάσεων, τουλάχιστον το 65% του κόστους των προϊόντων που θα χρηματοδοτούνται από το ταμείο πρέπει να δαπανάται στην ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ουκρανία, ενώ το υπόλοιπο 35% μπορεί να αφορά εξοπλισμό από τρίτες χώρες που έχουν συνάψει συμφωνίες ασφαλείας.
«Έχουμε αυτή την ευκαιρία να οικοδομήσουμε πραγματικά την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία», δήλωσε η εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Κάγια Κάλλας, επισημαίνοντας ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε τη σημασία της κατοχής όπλων χωρίς περιορισμούς από τρίτους.
«Σε κρίσιμες στιγμές, ο στρατός σας πρέπει πραγματικά να έχει ελεύθερα χέρια».
Το λόμπι του Ηνωμένου Βασιλείου έχει ασκήσει έντονη πίεση προκειμένου να συμπεριληφθεί στην πρωτοβουλία, δεδομένου του κεντρικού του ρόλου σε μια ευρωπαϊκή «συμμαχία των προθύμων» για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ηπείρου.
Βρετανικές αμυντικές εταιρείες, όπως η BAE Systems και η Babcock International, είναι βαθιά ενσωματωμένες στην αμυντική βιομηχανία κρατών-μελών της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Σουηδία.
Ωστόσο, εάν χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Τουρκία επιθυμούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, θα πρέπει να υπογράψουν συμφωνία άμυνας και ασφάλειας με την ΕΕ.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών για μια τέτοια συμφωνία έχουν ξεκινήσει, αλλά έχουν περιπλακεί λόγω απαιτήσεων για μια ευρύτερη συμφωνία ΕΕ-ΗΒ, που περιλαμβάνει ευαίσθητα ζητήματα όπως τα αλιευτικά δικαιώματα και η μετανάστευση.
«Εργαζόμαστε για να έχουμε αυτή τη συμφωνία άμυνας και ασφάλειας με το Ηνωμένο Βασίλειο», δήλωσε η Κάλλας. «Ελπίζω πραγματικά ότι για τη σύνοδο κορυφής [ΕΕ-ΗΒ] τον Μάιο θα έχουμε αποτελέσματα… υπάρχει η κατανόηση ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα και να το κάνουμε μαζί».
Ο αποκλεισμός του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα για μεγάλες ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες που έχουν στενές σχέσεις με παραγωγούς ή προμηθευτές σε αυτές τις χώρες.
Ερωτηθείς την Τρίτη για τη στάση του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στους νέους κανόνες του ταμείου της ΕΕ, Βρετανός αξιωματούχος σχολίασε: «Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε στην ευρωπαϊκή άμυνα προς όφελος της ευρύτερης ευρωπαϊκής ασφάλειας, για να αποτρέψουμε τον κατακερματισμό των ευρωπαϊκών αμυντικών αγορών και να δημιουργήσουμε νομικές δομές που θα επιτρέπουν στα κράτη-μέλη να συνεργάζονται με τρίτες χώρες».
Η κίνηση αυτή έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στον βρετανικό αμυντικό κλάδο. Ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος της βρετανικής αμυντικής βιομηχανίας δήλωσε ότι το μέτρο αποτελεί «σοβαρή ανησυχία», προσθέτοντας: «Βλέπουμε τεράστιες ευκαιρίες και είναι σωστό το Ηνωμένο Βασίλειο να θεωρείται μέρος της Ευρώπης. Αλλά αν η ΕΕ -και ειδικά η Γαλλία- αντιμετωπίσει το ζήτημα με μια καθαρά συναλλακτική προσέγγιση, αυτό υπονομεύει ολόκληρη τη φιλοσοφία μιας κοινής και ενιαίας Ευρώπης σε θέματα άμυνας και ασφάλειας».
Προηγούμενες γαλλικές προσπάθειες να περιορίσουν τις αμυντικές δαπάνες μόνο για εταιρείες της ΕΕ έχουν αντιμετωπίσει σφοδρές αντιδράσεις από χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Σουηδία και η Ολλανδία, οι οποίες διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με μη ευρωπαϊκούς αμυντικούς κατασκευαστές.
Η πρόταση θα πρέπει να εγκριθεί από την πλειοψηφία των κρατών-μελών της ΕΕ για να τεθεί σε ισχύ.
Σύμφωνα με το σχέδιο, οι χώρες της ΕΕ θα μπορούν να χρησιμοποιούν το 35% των δανείων για την αγορά προϊόντων που περιλαμβάνουν εξαρτήματα από τη Νορβηγία, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία, την Αλβανία, τη Μολδαβία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Ουκρανία.
