Οι υποψήφιοι περιμένουν πλέον με αγωνία την Κυριακή τα αποτελέσματα των εκλογών και της πολυήμερης ακόμη και πολύμηνης προσπάθειας τους.
Μπορεί η ώρα του ταμείου να γίνει μετά το άνοιγμα της κάλπης, όμως σίγουρα το «ταμείον είναι μείον» με βάση τα έξοδα της καμπάνιας τους. Βαθιά το χέρι στην τσέπη χρειάστηκε να βάλουν για ακόμη μία φορά βάλει οι υποψήφιοι στις βουλευτικές εκλογές, καθώς «το εκλέγεσθαι» δεν είναι ούτε απλή ούτε φθηνή υπόθεση, με τα κόστη να εκτοξεύονται και στην περιφέρεια και στα μεγάλα αστικά κέντρα και με την προεκλογική εκστρατεία, εκτός από κοπιαστική να είναι και ιδιαίτερα δαπανηρή. Κυρίως για όσους κατεβαίνουν για πρώτη φορά στον πολιτικό στίβο.
Το πόσο κοστίζει μια προεκλογική εκστρατεία είναι πολύ σύνθετη υπόθεση. Εξαρτάται από την αναγνωρισιμότητα, την περιφέρεια το είδος της καμπάνιας που θέλει κάποιος να κάνει. Αν ο υποψήφιος είναι πρωτοεμφανιζόμενος θα πληρώσει περισσότερα για να γίνει γνωστός. Αν είναι εν ενεργεία βουλευτής ή υπουργός μπορεί να «γλιτώσει» αρκετά χρήματα, καθώς έχει στην διάθεση του έναν έτοιμο μηχανισμό υποστήριξης. Έχει διάφορες «ατέλειες» που ρίχνουν αρκετά το κόστος. Όπως τα καύσιμα, τα τηλέφωνα συνεργάτες κλπ.
Το σίγουρο είναι ότι στις μικρές περιφέρεις οι υποψήφιοι θα πρέπει να υπολογίζουν ότι θα διαθέσουν τουλάχιστον 20.000 με 30.000 ευρώ, ενώ στις μεγάλες περιφέρεις τα έξοδα ξεπερνούς τις 80.000 με 100.000 ευρώ.
Στις μεγάλες περιφέρειες (Αττική, Θεσσαλονίκη) οι πρωτοεμφανιζόμενοι υποψήφιοι πρέπει να αποκτήσουν αναγνωρισιμότητα και πολιτική ταυτότητα. Ένα καλό επικοινωνιακό επιτελείο μπορεί να τα οργανώσει άριστα. Αλλά κοστίζει. Στη Θεσσαλονίκη ένας υποψήφιος ρώτησε πόσο κοστίζει ένα τέτοιο επιτελείο και του απάντησαν 25.000 ευρώ. Αν τα έδινε, θα είχε στρατηγική, παραγωγή περιεχομένου, διαχείριση των social media και παραγωγή εντύπων. Αν ο υποψήφιος θέλει και δημοσκόπηση στην περιφέρειά του, μπορεί να του κοστίζει από 2.500 ως 3.000 ευρώ. Το πακέτο «επικοινωνία» είναι το πλέον δαπανηρό.
Οι υποψήφιοι πρέπει πλέον απαραιτήτως να έχουν βίντεο στους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το βίντεο κοστίζει από 500 ως 5000 ευρώ. Και το έντυπο υλικό όμως είναι απαραίτητο. Όσο πιο πολυτελές τόσο πιο ακριβό.
Τα ΜΜΕ και οι περιοδείες
Ο υποψήφιος θα πρέπει να επισκεφτεί όλη την περιφέρειά του. Η μετακίνηση κοστίζει, εκτός αν υπάρχει ήδη βουλευτικό αυτοκίνητο. Η επαφή με τον κόσμο επίσης είναι δαπανηρή. Είτε πρέπει να κλείσεις αίθουσα για μια συγκέντρωση είτε αρκεί να επισκεφτείς τα καφενεία της περιφέρειάς σου, όπου θα πρέπει κανονικά να κεράσεις, η πληρωμή είναι δεδομένη. Όσο πιο μεγάλη είναι η εκλογική περιφέρεια, τόσο ακριβότερη είναι η μετακίνηση. Οι μετακινήσεις δεν είναι απλή υπόθεση.
Η οδήγηση και το παρκάρισμα είναι πολύ κουραστικά πράγματα και πολύ πιεστικά, αν κάπου σε περιμένουν και εκεί που θα πας πρέπει να μιλήσεις και βασικά να απαντήσεις σε όσα σε ρωτούν οι ψηφοφόροι. Ο οδηγός είναι αναπόφευκτος. Υποψήφιος κόμματος σήμερα στην Ανατολική Αττική, πληρώνει 50 ευρώ την ημέρα σε έναν οδηγό. Αν η εκλογική περιφέρεια είναι νησιωτική, τότε τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Οι ακτοπλοΐκές μετακινήσεις είναι ακριβότερες, αλλά και δυσκολότερες, αν ο καιρός είναι κακός.
Τα γραφεία και τα επιτελεία
Μήνες πριν από την επίσημη προεκλογική εκστρατεία, οι υποψήφιοι έχουν νοικιάσει γραφεία. Σε μεγάλες περιφέρειες δεν αρκεί ένα. Πάντως ένα εκλογικό στρατηγείο είναι απαραίτητο αλλά έχει μεγάλο κόστος. Στα μεγάλα αστικά κέντρα η ενοικίαση ενός «αξιοπρεπούς χώρου» για 4 μήνες κοστίζει περί τις 3.000 ευρώ. Στο ενοίκιο θα πρέπει να προστεθεί το κόστος του εξοπλισμού. Επίσης τα λειτουργικά του έξοδα στα οποία θα πρέπει να προστεθεί η απασχόληση τουλάχιστον ενός υπαλλήλου ώστε το εκλογικό γραφείο να είναι όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες ανοιχτό.
Η συνδρομή των φίλων που είναι διατεθειμένοι να κάνουν βάρδια, αφιλοκερδώς, δεν φτάνει. Το κόστος του γραφείου μπορεί να φτάσει συνολικά και τα 12.000 ευρώ. Η αποστολή ομαδικών μηνυμάτων σε κινητά επίσης κοστίζει, όπως κοστίζουν η κεντρική προεκλογική ομιλία και οι μικρότερες που θα πρέπει να γίνουν ενδεχομένως σε σημαντικούς δήμους, πλην της συγκέντρωσης στην πρωτεύουσα της περιφέρειας.
Η «παγίδα»
Αλλά εδώ υπάρχει μια μικρή παγίδα. Τα ποσά αυτά, αθροιστικά, ξεπερνούν τις περισσότερες φορές το ανώτατο όριο των προεκλογικών δαπανών.
Πώς μπορεί να συγκεντρωθεί όλο αυτό το ποσό; Υπολογίζεται ότι το κόστος της προεκλογικής μάχης σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα, με τουλάχιστον δύο επισκέψεις στα μεγαλύτερα νησιά, ξεπερνά τις 70 χιλιάδες ευρώ. Το κόστος σε ηπειρωτικούς νομούς και με λιγότερο πληθυσμό, μπορεί να περιοριστεί στις 20.000 ευρώ, πάντα όμως το ποσό εξαρτάται από το πόσα είναι διατεθειμένος να ξοδέψει κάθε υποψήφιος και τι πρέπει να κάνει για να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό. Με την έννοια ότι αν υπάρχει υποψήφιος που ξοδεύει πολλά, τότε και οι άλλοι υποψήφιοι αναγκάζονται να ακολουθήσουν σε όποιον βαθμό μπορούν.
Το κέντρο και η περιφέρεια
Η προεκλογική εκστρατεία είναι πιο ακριβή στο κέντρο, σε σχέση με την περιφέρεια. Τα ενοίκια (για γραφείο) είναι πιο ακριβά για παράδειγμα στην Α΄ Αθηνών, σε σχέση με την Αρκαδία ή με την Θεσπρωτία, για παράδειγμα.
Η μεγαλύτερη διαφοροποίηση όμως έγκειται στη διαφήμιση. Σε μια μεγάλη περιφέρεια, μια προεκλογική καμπάνια απαιτεί εντονότερη παρουσία και διαφήμιση στα ψηφιακά μέσα, όπως Facebook, Instagram, YouTube και τελευταίως TikTok, και σε μηχανές αναζήτησης όπως η Google. Οι χρεώσεις διαφέρουν ανάλογα με το μέσο και το βεληνεκές της καμπάνιας. Ετσι, το Facebook χρεώνει ανάλογα με τις θεάσεις που έχει ένα προωθούμενο post, ενώ η Google χρεώνει με τα «κλικ». Και η χρέωση αλλάζει όσο πλησιάζουν οι εκλογές. Σε μια μέση περιφέρεια (Λάρισα) η ψηφιακή διαφήμιση μπορεί να κοστίσει προεκλογικά μέχρι και 10.000 ευρώ. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης επίσης ζητούν ότι ποσό θέλουν από τους υποψήφιους για να βάλουν τις διαφημίσεις, ενώ πληρώνονται, ζητούν αμοιβή για να σε φιλοξενήσουν σε μια συνέντευξη ή σε μια εκπομπή. Η διανομή των εντύπων επίσης κοστίζει είτε με το μεροκάματο (25-30 ευρώ) είτε με τον μήνα. Συνολικά μπορεί να φτάσει και τις 5000 για όλη την προεκλογική περίοδο.
Το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο
Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, ο προσδιορισμός για κάθε εκλογική περιφέρεια του ανωτάτου επιτρεπόμενου ορίου των εκλογικών δαπανών κάθε υποψήφιου βουλευτή στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023, ορίζεται ως εξής:
