Του Χρήστου Μαζανίτη
Η διπλωματία, προκειμένου να επιτύχει τους σκοπούς της λαμβάνει διάφορες μορφές, και μεταχειρίζεται ποικίλα μέσα. Πολλές φορές μάλιστα η έννοια της αλληλεγγύης, η οποία αποτελεί θεμελιώδη αρχή στην ιδρυτική διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών, συγχέεται ή και εντάσσεται στην πολυεπίπεδη και πολυσύνθετη έννοια της διπλωματίας. Υπό αυτό το πρίσμα η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς μία χώρα η οποία βρίσκεται σε ανάγκη λόγω σοβαρής θεομηνίας, σεισμού ή επιδημίας, καθίσταται συχνά μοχλός πίεσης και εξαναγκασμού για την εξασφάλιση παραχωρήσεων ή υποχωρήσεων εν είδει «ανταλλάγματος» από τον αποδέκτη προς τον προσφέροντα.
Από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού δημιουργήθηκε μια νέα υγειονομική κατάσταση η οποία έθεσε σε στροβιλισμό την παγκόσμια κοινότητα δημιουργώντας δυσανάλογες ανάγκες σε ιατρικό εξοπλισμό και φάρμακα. Η Τουρκία βρήκε σ’ αυτήν την πανδημία – που όμοιά της είχε να βιώσει η ανθρωπότητα σχεδόν έναν αιώνα από τον καιρό της ισπανικής γρίπης – την τέλεια ευκαιρία να εξασκήσει ένα νέο είδος διπλωματίας, αυτής του κορονοϊού, όπως δηκτικά θα μπορούσε κάποιος να σχολιάσει.
Αλληλεγγύη… a la carte
Τι έκανε; Αρχικά εφάρμοσε την «a la carte» αλληλεγγύη της στον ιατρικό εξοπλισμό (χειρουργικές μάσκες, αναπνευστήρες κλπ) στις χώρες συμμάχους της και φυσικά σε εκείνες από τις οποίες δυνητικά θα μπορούσε να αποσπάσει ανταλλάγματα, όπως της Αφρικής και ιδιαιτέρως του Sahel, υπερθεματίζοντας το ρόλο της ως τοπικής υπερδύναμης αλλά και ανεξάντλητης πηγής υλικών πόρων. Την ίδια ώρα όμως, ο τουρκικός λαός αντιμετώπιζε το σφοδρό κύμα της πανδημίας ουσιαστικά αφημένος στη μοίρα του από την κυβέρνηση με τα κρούσματα και τις απώλειες κάθε μέρα να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και τις ελλείψεις σε ιατρικό εξοπλισμό στα νοσοκομεία και τους χώρους πρωτοβάθμιας υγείας της χώρας να είναι παραπάνω από εμφανείς. Η Τουρκία ως «απένταρος πρίγκηπας» έστελνε καραβιές ανθρωπιστικής βοήθειας στις φίλα προσκείμενες σε αυτήν χώρες, ενώ την ίδια ώρα οικειοποιείτο τον ιατρικό εξοπλισμό που προορίζονταν για άλλες χώρες. Χαρακτηριστικό ήταν το παράδειγμα με τους ιατρικούς αναπνευστήρες που προορίζονταν για την Ισπανία και τους οποίους αρχικά η Τουρκία παρακράτησε για την κάλυψη των δικών της ελλείψεων. Στη συνέχεια βεβαίως και υπό το βάρος της γενικότερης κατακραυγής για το συγκεκριμένο περιστατικό, τελικά ενέδωσε παραδίδοντάς τους στον τελικό τους χρήστη, με τον Τούρκο ΥΠΕΞ στη συνέχεια να κουνάει, κατά τη συνήθη πρακτική του, το δάχτυλο στην ΕΕ κάνοντας λόγο για κακοήθειες.
Αλλά και όταν το Βέλγιο και η Ιταλία ζήτησαν χειρουργικές μάσκες από την Τουρκία συνάπτοντας τη σχετική συμφωνία με εργοστάσιο της χώρας, τελικά αυτές δεν παρελήφθησαν ποτέ. Όπως και λίγο αργότερα, όταν η Τουρκία προχώρησε αυθαίρετα στη δέσμευση 27.000.000 χειρουργικών μασκών που προέρχονταν από την Κίνα στα τελωνεία της με προορισμό την Ιταλία, αδιαφορώντας για την τραγωδία με τις εκατόμβες νεκρών που βίωνε τότε η χώρα (βλέπε [1]).
Διπλωματία των εμβολίων
Όταν ομαλοποιήθηκε η προμήθεια με τις χειρουργικές μάσκες, η «διπλωματία του κορονοϊού» εξασκήθηκε στο πεδίο των εμβολίων, όπου κι εκεί η αλληλεγγύη της Τουρκίας ήταν και παραμένει «κατευθυνόμενη». Έτσι μετά την πρόσφατη συνάντηση του Πρωθυπουργού της Βόρειας Μακεδονίας Ζάεφ με τον Τούρκο Πρόεδρο βγήκε η είδηση ότι τριάντα χιλιάδες δόσεις εμβολίου θα δίδονταν στην βόρειο γείτονά μας, με το αζημίωτο φυσικά…
Ακόμα και ο πιο αφελής, αντιλαμβάνεται, κοιτώντας τους αποδέκτες της τουρκικής αλληλεγγύης, το πόσο κάλπικη και ιδιοτελής είναι. Λιβύη (το καθεστώς της Τρίπολης), ψευδοκράτος, Βοσνία αποτελούν τους ευεργετημένους της «γαλαντομίας» της Τουρκίας, η οποία μοιράζει δόσεις εμβολίων επιζητώντας χώρες δορυφόρους, πρόθυμες να προσχωρήσουν στα κελεύσματά της παρότι η ίδια δεν αποτελεί παραγωγό εμβολίων και παρ’ όλο που δεν έχει πλήρως καταστείλει το δεύτερο επιδημικό κύμα. Η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας παραμένει πιο δύσκολη απ’ ότι επίσημα αφήνεται να διαφανεί. Με δεδομένη μάλιστα την παραποίηση των αληθινών στατιστικών στοιχείων κρουσμάτων και απωλειών και τις έντονες ανησυχίες που εκφράζουν οι ειδικοί για τον τρόπο και την κυβερνητική επάρκεια για την αντιμετώπιση της πανδημίας, συνάγεται το απολύτως λογικό συμπέρασμα ότι ο Ερντογάν δεν διστάζει, στο βωμό των γεωπολιτικών του επιδιώξεων, να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία των πολιτών που εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες τον εμπιστεύονται με την ψήφο τους, αποστερώντας τους τον απαραίτητο ιατρικό και προστατευτικό εξοπλισμό, αφού είναι προφανές ότι δεν διαθέτει περίσσεια αυτών.
Η διπλωματία το κορονοϊού
Η πανδημία που εδώ και σχεδόν δύο χρόνια ταλανίζει την ανθρωπότητα αποκάλυψε μια ακόμη πτυχή της τουρκικής διπλωματίας εξίσου σκοτεινή με όλες τις άλλες, την τουρκική «διπλωματία του κορονοϊού». Μια διπλωματία που εκμεταλλευόμενη την ανάγκη των λαών για την εξασφάλιση των απαραίτητων προστατευτικών μέσων προκειμένου ν’ αποκτήσουν ανοσία στον αόρατο εχθρό, τους μετατρέπει σε αντικείμενο εκμετάλλευσης μικροπολιτικών και ενίοτε γεωπολιτικών συμφερόντων. Εκτός του διεθνούς δικαίου, της νομιμότητας και της ασφάλειας, η Τουρκία πλέον κουρελιάζει κι αυτήν την έννοια της αλληλεγγύης των λαών, μιας από τις πλέον θεμελιώδεις αρχές πάνω στην οποία βασίστηκε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών στο βωμό οικοδόμησης ενός «τουρκοκεντρικού» συστήματος με χώρες-δορυφόρους, υποχείρια των πολιτικών της επιλογών έναντι ευτελών ανταλλαγμάτων και με εκείνη φυσικά να παραμένει στον πυρήνα αυτού του συστήματος.
Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι δεν αργεί η ώρα που οι πολιτικές ακροβασίες της κυβέρνησης της Άγκυρας θα τη φέρουν προ των ευθυνών της τόσο στο εξωτερικό αλλά κυρίως στο εσωτερικό της. Τα εσωτερικά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας είναι πολλά κι επιζητούν άμεσες λύσεις, οι οποίες δεν έρχονται. Ο κονιορτός και οι αμετροεπείς λαϊκίστικες «κορώνες» από τις ευφάνταστες γεωπολιτικές βλέψεις του Ερντογάν κάποια στιγμή θα σιγήσουν, όχι όμως και η υφέρπουσα ανησυχία του τουρκικού λαού, που πολλοί πιστεύουν ότι αρκεί μια σπίθα για να μετατραπεί σε οργή εναντίον του Προέδρου και ότι αυτός πρεσβεύει…
Παραπομπές:
[1] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/P-9-2020-001830_EN.html
