Οι ανασκαφές στο Αρχαιολογικό Πάρκο της αρχαίας πόλης του Σελινούντα στη νοτιοδυτική Σικελία έφεραν στο φως το άδυτο του ναού R, του παλαιότερου ιερού στην ελληνική αποικία.
Το άδυτο του ναού εντοπίστηκε άθικτο μαζί με 300 αντικείμενα, τα οποία ήταν αναθήματα. Οι ανακαλύψεις αυτές μπορεί να ξαναγράψουν την θρησκευτική και κοινωνική ιστορία της αρχαίας πόλης.
Τα νέα ευρήματα ήρθαν στο φως κατά την διάρκεια των ανασκαφών με επικεφαλής τον καθηγητή Clemente Marconi, που έγιναν σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και το Κρατικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.
Ο ναός αποτελεί ένα αρχαιολογικό ορόσημο που συνδέεται με τις τελετουργίες που σηματοδότησαν τη «γέννηση» του Σελινούντα στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ.. Ανάμεσα στα αντικείμενα που εντοπίστηκαν το σημαντικότερο είναι ένα ασημένιο δαχτυλίδι, που χρονολογείται γύρω στο 570 π.Χ. και εικάζεται ότι προήλθε από μία γυναίκα ανώτερης τάξης. Αυτό το δαχτυλίδι επιβεβαιώνει τον κεντρικό ρόλο των γυναικείων λατρευτικών ομάδων, που συνδέονταν με την Θεά Δήμητρα και την Περσεφόνη, στην γέννηση του Σελινούντα.
Το ιερό που δημιούργησε την αρχαία πόλη
Το άδυτον, ένας περιορισμένος χώρος εντός του ναού (της κύριας αίθουσας του ναού), ήταν ο πυρήνας της λατρείας, ο τόπος όπου μπορούσαν να εισέλθουν μόνο οι ιερείς. Η ανακάλυψή του επιβεβαιώνει μια επιστημονική υπόθεση που προτάθηκε πριν από δεκαετίες από τον αρχαιολόγο Dieter Mertens.
Συγκεκριμένα ανέφερε ότι ο ναός R ήταν ο πνευματικός άξονας γύρω από τον οποίο οργανώθηκε η πρώτη αρχαία πόλη του Σελινούντα. «Φέρνουμε στο φως την αρχαιότερη ψυχή της πόλης, τον χώρο γύρω από τον οποίο χτίστηκε η πρώτη κοινότητα», δήλωσε ο Felice Crescente, διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου.
Οι ανασκαφές στο ιερό και γύρω από αυτό αποκάλυψαν επίσης μια μνημειακή πύλη του 5ου αιώνα π.Χ. και αιχμές δοράτων, πιθανώς προσφορές από πολεμιστές ή τελετουργικά σημάδια, που είχαν τοποθετηθεί μέσα στο έδαφος.
Ωστόσο είναι οι απόλυτα ευανάγνωστες στρωματογραφίες που καθιστούν αυτή την περιοχή ένα «αρχείο πολιτισμών». Από την προελληνική φάση έως τον Μεσαίωνα, κάθε στρώμα γης αφηγείται μια ιστορία κατακτήσεων, λατρευτικών αφιερωμάτων και μεταμορφώσεων.
Το ασημένιο δαχτυλίδι και η δύναμη των γυναικών
Μεταξύ των 300 αντικειμένων που εντοπίστηκαν, το ασημένιο δαχτυλίδι είναι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τους ερευνητές. Η προέλευσή του δείχνει ότι πιθανώς ανήκε σε κάποια γυναίκα της ανώτερης τάξης. Επίσης το γεγονός ότι προσέφερε ως ανάθημα το δαχτυλίδι ενισχύει την άποψη ότι η λατρεία στο ναό R συνδεόταν με αρχαίες θεές.
Για τους ερευνητές, δεν είναι τυχαίο ότι η Δήμητρα, που συμβόλιζε την γονιμότητα, την γεωργία και την συγκομιδή, είχε κεντρική θέση σε μια αποικία που εξαρτιόταν από τη γη για την επιβίωση της.
Το δαχτυλίδι, μαζί με κεραμικά, ειδώλια και άλλα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν, υποδηλώνει ότι οι γυναίκες της άρχουσας τάξης συμμετείχαν ενεργά στις ιδρυτικές τελετές στην πόλη, γεγονός που αμφισβητεί την παραδοσιακή άποψη για τον αρχαϊκό ελληνικό κόσμο.
Πρώτα ήρθε η πύλη, μετά τα τείχη, τώρα το ιερό: οι απαρχές του Σελινούντα έρχονται στο φως, δήλωσε ο Francesco Paolo Scarpinato, σύμβουλος πολιτισμού της περιοχής της Σικελίας. Ο ναός R, χτισμένος με τοπική πέτρα χωρίς επένδυση, χαρακτηριστικό γνώρισμα της αρχιτεκτονικής των αρχαίων ιερών, λειτούργησε ως «γέφυρα» μεταξύ πνευματικότητας και πολιτικής ταυτότητας. Η θέση του κοντά στο σημείο όπου αργότερα δημιουργήθηκε η αγορά της αρχαίας πόλης ενισχύει την άποψη ότι ο ναός λειτούργησε ως σύμβολο συνεκτικότητας.
Οι ανασκαφές αναμένεται να συνεχιστούν μέχρι το φθινόπωρο, αλλά έχουν ήδη καταστήσει σαφές ότι ο Σελινούντας δεν ήταν απλώς μία περιφερειακή αρχαία αποικία. Ήταν ένα «εργαστήριο» υβριδικών πολιτιστικών πρακτικών όπου οι Έλληνες αναμειγνύονταν με τους ιθαγενείς και οι γυναίκες έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον καθαγιασμό του ιερού χώρου.
