Η ζήλια είναι ένα περίπλοκο συναίσθημα, το οποίο διαβρώνει τις σχέσεις. Αν κοιτάξουμε πιο προσεκτικά, μπορεί να παρατηρήσουμε ότι, όσοι άνθρωποι ζηλεύουν υπερβολικά στις σχέσεις τους, είχαν ορισμένες παρόμοιες εμπειρίες κατά την παιδική τους ηλικία.
Οι εμπειρίες αυτές, ανάγονται κυρίως στα παιδικά χρόνια και την εφηβεία, και αφήνουν τα σημάδια τους στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουν σχέσεις κατά την ενήλικη ζωή. Πρόκειται για μοτίβα που δεν είναι πάντα εύκολο να τα εντοπίσει κανείς, πόσω μάλλον ν’ απελευθερωθεί από αυτά.
Η κατανόηση των εμπειριών που έχουν πληγώσει την αυτοεκτίμηση των ανθρώπων, είναι ένα αναγκαίο βήμα προς την ουσιαστική κατανόηση και βίωση των συναισθημάτων, με στόχο την καταπολέμηση των δυσλειτουργικών μοτίβων στις σχέσεις.
Οι άνθρωποι που ζηλεύουν υπερβολικά στις σχέσεις τους, πιθανότατα είχαν αυτές τις 9 εμπειρίες σε παιδική ηλικία
- Ασυνεπείς γονείς
- Εγκατάλειψη κατά την παιδική ηλικία
- Έκθεση σε έντονες συγκρούσεις
- Έλλειψη αυτοεκτίμησης
- Αρνητική επιρροή από συνομηλίκους
- Απώλεια
- Απιστία των γονέων
- Συναισθηματική παραμέληση
- Απουσία υγιών προτύπων
Πώς 9 πρώιμες εμπειρίες του ανθρώπου μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική ζήλια στις ενήλικες συντροφικές σχέσεις:
Ασυνεπείς γονείς
Οι γονείς έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου. Η παράλογη ζήλια συνδέεται πολύ με την ασυνέπεια από τους γονείς.
Ασυνέπεια παρατηρείται όταν, ο γονιός έχει απρόβλεπτες ή αλλοπρόσαλλες αντιδράσεις και συμπεριφορές προς το παιδί. Δηλαδή, την μία μέρα ο γονιός είναι τρυφερός και στοργικός και την επόμενη, απαξιωτικός και απορριπτικός ή απρόσιτος.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα, η ασυνέπεια από μέρους των γονιών, οδηγεί σε έντονη ανησυχία στις συντροφικές σχέσεις, η οποία εκδηλώνεται μέσα από τη διαρκή ανάγκη επιβεβαίωσης.
Παιδιά που βιώνουν ασυνέπεια από τους γονείς, ως ενήλικες αναζητούν αγωνιωδών της έγκριση, την αποδοχή και την επιβεβαίωση από τους ερωτικούς συντρόφους. Είναι υπερβολικά ευαίσθητοι σε νοούμενους κινδύνους και απειλές, στις οποίες αντιδρούν με έντονη ζήλια.
Η κατανόηση της αιτίας της ζήλιας, μπορεί να βοηθήσει πολύ τον άνθρωπο στην αναγνώριση της τωρινής του συμπεριφοράς, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της ζήλιας – μέσα από την επίλυση των υποκείμενων αιτιών της, δηλαδή της ανασφάλειας.
Εγκατάλειψη κατά την παιδική ηλικία
Ένα παιδί του οποίου οι γονείς είναι διαρκώς απασχολημένοι, ή το οποίο αναγκάζεται να μεγαλώνει με τη γιαγιά ή άλλους φροντιστές, μεγαλώνει με το συναίσθημα της εγκατάλειψης, το οποίο αφήνει βαθύ τραύμα στην ψυχή του ανθρώπου.
Η διαρκής απουσία των γονιών, κάνει το παιδί να νιώθει προδοσία και εγκατάλειψη. Η εμπειρία αυτή δημιουργεί τον φόβο της εγκατάλειψης και της αντικατάστασης αργότερα, στις συντροφικές σχέσεις της ενήλικης ζωής.
Μπορεί λοιπόν, ως ενήλικας πλέον, να έχει εξάρσεις ζήλιας με την πρώτη, ασήμαντη αφορμή.
Η αναγνώριση της πηγής του προβλήματος, μπορεί να πάρει χρόνια να εντοπιστεί, όμως είναι το πρώτο βήμα προς τη διαχείριση των συναισθημάτων της ζήλιας. Ίσως να μην είναι εύκολη, όμως αξίζει τον κόπο. Μέσα από την αποκρυπτογράφηση του παρελθόντος, είναι δυνατή η κατανόηση του ψυχισμού και η βελτίωση των σχέσεων.
Έκθεση σε έντονες συγκρούσεις
Τα παιδιά που εκτίθενται σε έντονες συγκρούσεις, εξακολουθούν να κουβαλούν τον αντίκτυπό τους και στις ενήλικες σχέσεις, πληροφορεί σχετική έρευνα.
Πράγματι, οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει σε συγκρουσιακά περιβάλλοντα, αποκτούν στρεβλωμένη εικόνα για τις ανθρώπινες σχέσεις, θεωρώντας τις ως πεδία μάχης, όπου περιμένουν διαφωνίες, καβγάδες και προδοσία. Η προσδοκία τους αυτή σχετικά με τη λειτουργία των σχέσεων, εκδηλώνεται μέσα από την παράλογη ζήλια.
Εκλαμβάνουν την κάθε διαφωνία ή παρεξήγηση ως απόδειξη προδοσίας ή εγκατάλειψης.
Μοιάζει να είναι διαρκώς σε επαγρύπνηση, περιμένοντας την πρώτη αφορμή που θα πυροδοτήσει την έκρηξη ζήλιας τους. Για να βγουν από αυτόν τον δυσλειτουργικό κύκλο συσχετισμού, οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν την επίδραση που είχαν οι πρώιμες εμπειρίες της ζωής τους στη σχέση τους.
Η αυτογνωσία είναι πάντα το πρώτο και αναγκαίο βήμα προς τη βελτίωση.
Έλλειψη αυτοεκτίμησης
Μία έρευνα του 2021 έχει δείξει τον άρρηκτο συσχετισμό ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση ενός ανθρώπου και τις εμπειρίες της παιδικής του ηλικίας. Όσοι έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα διαρκούς επίκρισης, υποτίμησης, απαξίωσης, όπου ένιωθαν ασήμαντοι, είναι πολύ πιθανόν ως ενήλικες να έχουν έλλειψη αυτοεκτίμησης.
Το έλλειμμα αυτοεκτίμησης, τροφοδοτεί τα συναισθήματα ανασφάλειας και ανεπάρκειας στις συντροφικές σχέσεις. Αντί δηλαδή, οι άνθρωποι να βλέπουν τον εαυτό τους ως ένα δυνατό και ισότιμο μέλος της σχέσης, νιώθουν ότι είναι υποδεέστεροι, λιγότερο επιθυμητοί ή άξιοι από τον άλλον.
Όλα αυτά τα συναισθήματα, οδηγούν σε εκδήλωση παράλογης ζήλιας. Οι άνθρωποι διακατέχονται από τον φόβο πως ο σύντροφός τους θα βρει κάποιον άλλο, καλύτερο, με αποτέλεσμα να εκδηλώνουν κτητική ή χειριστική συμπεριφορά. Η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και η αναγνώριση της προσωπικής αξίας, είναι ένα αναγκαίο βήμα προς την προσπάθεια καταπολέμησης της παράλογης ζήλιας.
Αρνητική επιρροή από συνομηλίκους
Οι συνομήλικοι έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της νοοτροπίας, των στάσεων και της συμπεριφοράς μας. Αν δηλαδή, ένας άνθρωπος έχει μεγαλώσει περιβαλλόμενος από φίλους που είχαν έντονη ζήλια ή κτητικότητα στις σχέσεις τους, αρχίζει να θεωρεί τη συμπεριφορά αυτή ως φυσιολογική. Η κανονικοποίηση της μη υγιούς συμπεριφοράς, οδηγεί στην υιοθέτηση παρόμοιων μοτίβων στις σχέσεις τους.
Θεμέλιο των υγιών σχέσεων, είναι η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός, όχι ο φόβος και ο έλεγχος. Αν είστε εγκλωβισμένοι σε μοτίβα παράλογης ζήλιας, τότε είναι καιρός να αναθεωρήσετε τη νοοτροπία σας γύρω από τις συντροφικές σχέσεις.
Απώλεια
H απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου στην παιδική ηλικία σημαδεύει την ψυχή του ανθρώπου. Η επώδυνη εμπειρία μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός έντονου φόβου εγκατάλειψης που ο άνθρωπος εξακολουθεί να κουβαλά στην ενήλικη ζωή του.
Σε ορισμένους, ο φόβος της εγκατάλειψης είναι τόσο αποπνικτικός που εκφράζεται μέσα από τις κρίσεις παράλογης ζήλιας. Η σκέψη και μόνο ότι θα χάσουν τον αγαπημένο τους, πυροδοτεί έντονα συναισθήματα ζήλιας και κτητικότητας.
Η απόδραση από τον φαύλο κύκλο του απειλητικού συναισθήματος και της έξαρσης της ζήλιας, είναι δύσκολη υπόθεση. Απαιτεί την αναγνώριση της πηγής των συναισθημάτων αυτών και την απόφαση για τη δημιουργία πιο υγιών σχέσεων.
Απιστία των γονέων
Το πλήγμα της απιστίας ενός γονέα μπορεί να επηρεάσει για χρόνια τις ενήλικες σχέσεις του παιδιού. Είναι μια εμπειρία που χαράσσεται βαθιά στην μνήμη και τη συνείδηση και διαμορφώνει την αντίληψη του ατόμου για τις σχέσεις.
Στις ενήλικες σχέσεις τους, οι άνθρωποι που έχουν βιώσει απιστία μέσα από τη σχέση των γονιών, μπορεί να είναι διαρκώς σε επιφυλακή, να είναι καχύποπτοι, να βγάζουν αμέσως τα χειρότερα συμπεράσματα. Πρόκειται για μία κατάσταση εξουθενωτική, τόσο για το άτομο που βιώνει τη ζήλια, όσο και για τον σύντροφό του.
Μπορεί το φάντασμα της απιστίας ενός γονέα να στοιχειώνει τις ενήλικες σχέσεις του παιδιού. Η αναγνώριση αυτού του κατάλοιπου, είναι ένα σημαντικό βήμα προς τον απεγκλωβισμό από τον φαύλο κύκλο της ζήλιας και την καλλιέργεια της εμπιστοσύνης στις συντροφικές σχέσεις της ενήλικης ζωής.
Συναισθηματική παραμέληση
Είναι ερευνητικά αποδεδειγμένο πως, η συναισθηματική παραμέληση κατά την παιδική ηλικία, μπορεί να έχει έντονη επίδραση στις συντροφικές σχέσεις της ενήλικης ζωής. Συναισθηματική παραμέληση υπάρχει όταν, οι ανάγκες ενός παιδιού αγνοούνται ή παραμελούνται σε τακτική βάση από τους γονείς ή τους βασικούς φροντιστές του παιδιού.
Ένα συναισθηματικά παραμελημένο παιδί, μεγαλώνοντας αισθάνεται αόρατο και ασήμαντο. Τα συναισθήματα αυτά γίνονται φόβος παραγκωνισμού, απόρριψης ή αντικατάστασης από τον ερωτικό σύντροφο.
Ως εκ τούτου, μπορεί να αντιδρούν υπερβολικά σε κάθε αλληλεπίδραση του συντρόφου με τρίτο άτομο, υπό τον φόβο ότι θα τους αντικαταστήσουν. Η αναγνώριση και η επίλυση αυτού του βαθιά ριζωμένου φόβου, είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση της παράλογης ζήλιας, καθώς και για την καλλιέργεια υγιών σχέσεων.
Απουσία υγιών προτύπων
Παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς υγιή πρότυπα σχέσεων, αναγκάζονται ν’ αντιμετωπίσουν τον περίπλοκο κόσμο των ανθρώπινων συναισθημάτων και δεσμών, χωρίς πυξίδα. Ο άνθρωπος που μεγαλώνει χωρίς παραδείγματα εμπιστοσύνης, σεβασμού, ισορροπημένων δυναμικών, δεν καταφέρνει να διαμορφώσει εύκολα υγιείς σχέσεις στην ενήλικη ζωή του. Η απουσία καθοδήγησης, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία ελέγχου της ζήλιας.
Χωρίς υγιή σημεία αναφοράς, κάθε αλληλεπίδραση του συντρόφου με κάποιον τρίτο, μπορεί να ερμηνεύεται ως απειλή για τη σχέση.
Ποτέ ωστόσο δεν είναι αργά να μάθετε και να εξελιχθείτε. Μπορείτε πάντα ν’ αναζητάτε υγιή πρότυπα σχέσεων και να μαθαίνετε μέσα από αυτά, σπάζοντας τον φαύλο κύκλο της ζήλιας και χτίζοντας τις σχέσεις σας στην εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό.
Tip
Η περιπλοκότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων και της συμπεριφοράς, είναι άμεσα συνυφασμένη με τις προσωπικές εμπειρίες, ειδικά των πρώιμων διαμορφωτικών χρόνων της ζωής μας.
Ειδικά για την κατανόηση και την επίλυση της παράλογης ζήλιας στις σχέσεις, η αναδρομή στις παιδικές εμπειρίες, μπορεί ν’ ανοίξει τον δρόμο προς την επούλωση των τραυμάτων και την υιοθέτηση πιο υγιών προτύπων.
Μπορείτε ν’ αλλάξετε προς το καλύτερο. Ποτέ δεν είναι αργά ν’ αναζητήσετε βοήθεια, ν’ ανακαλύψετε νέους τρόπους να σχετίζεστε και να συνάπτετε ερωτικές σχέσεις, να δημιουργείτε υγιείς δυναμικές στις σχέσεις σας.
Πάνω απ’ όλα, να είστε υπομονετικοί με τον εαυτό σας. Για την επούλωση από τα τραύματα του παρελθόντος και την υπέρβαση των δυσλειτουργικών μοτίβων, απαιτείται χρόνος. Με επιμονή και θάρρος, θα καταφέρετε να ξεπεράσετε τα βασανιστικά συναισθήματα της ζήλιας και να καλλιεργήσετε ουσιαστικές σχέσεις που θα βασίζονται στην εμπιστοσύνη, τον σεβασμό, την αμοιβαία κατανόηση.
