Ανασκαφές στο Ισραήλ αποκάλυψαν ένα μικροσκοπικό γλυπτό που θεωρείται καθοριστικό στην κατανόηση ενός μοτίβου που εντοπίζεται σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Από τους αρχαιολόγους θεωρείται ο συνδετικός κρίκος που συνδέει διάφορες μυθολογίες.
Η ανεύρεση του γλυπτού και η σημασία του
To τεχνούργημα, το οποίο ανακαλύφθηκε το 2022 σε αρχαιολογικό λάκκο της πόλης Χαζόρ του βόρειου Ισραήλ, είναι μία σφραγίδα που βυθιζόταν σε μπογιά και χρησιμοποιούνταν για την τύπωση εικόνας σε πηλό ή κερί σφραγίσματος και έχει μήκος μόλις 3.8 εκατ.
Συνδετικός κρίκος για την αρχαία μυθολογία
Ο Christoph Uehlinger, καθηγητής συγκριτικής θρησκειολογίας στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, θεωρεί το αρχαιολογικό εύρημα τον «κρίκο που έλειπε» για τη σύνδεση ενός κοινού μοτίβου της ελληνικής μυθολογίας και της Βίβλου, σε σχετικό του άρθρο στο περιοδικό Near Eastern Archaeology .
Η απεικόνιση πάλης
Στο γλυπτό αναπαρίσταται ένας άνδρας με δόρυ να μάχεται με ένα ερπετό με επτά κεφάλια που στέκεται όρθιο. Πίσω από τον ήρωα, απεικονίζεται το μυθικό πλάσμα γρύπας, ένας ουραίος, αρχαίο αιγυπτιακό σύμβολο της εξουσίας του Φαραώ σε μορφή φιδιού, και ένας σκαραβαίος.
Η παρουσία των μυθικών πλασμάτων τονίζει την υπερβατική φύση της σκηνής, σημειώνει ο Uelhinger. Επίσης, απεικονίζονται δύο καθιστές μαϊμούδες, το αρχαίο Αιγυπτιακό σύμβολο ανκχ, και ένα ακόμη σύμβολο που δεν έχει αποκωδικοποιηθεί. Πιθανολογείται ότι το έργο δημιουργήθηκε από κάποιον Ισραηλίτη ή Φοίνικα, και χρονολογείται στην Εποχή του Σιδήρου (περ. 840-732 π.Χ.).
To μυστήριο της σύνδεσης
Το μοτίβο του ήρωα που παλεύει με ένα επτακέφαλο ερπετό χρονολογείται ακόμη πιο παλιά, στην τρίτη χιλιετία π.Χ. στην Μεσοποταμία. Γύρω στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., ταξίδεψε στην βόρεια ακτή της Συρίας, και ύστερα στην Εβραϊκή Βίβλο, όπου ο Γιαχβέ πολεμά έναν Λεβιάθαν. Εμφανίζεται και στη χριστιανική Βίβλο, όπου ένα ερπετοειδές τέρας παλεύει με έναν άγγελο στο Βιβλίο της Αποκάλυψης.
Το μοτίβο στην αρχαία ελληνική μυθολογία
Το μοτίβο απεικονίζεται και σε ένα ελληνικό αγγείο, χρονολογούμενο περί το 540 π.Χ., όπου ο Ηρακλής και ο Ιόλαος παλεύουν με τη Λερναία Ύδρα. To ενδιαφέρον των ακαδημαϊκών προσελκύει η επανάληψη του μοτίβου σε τόσο μακρινές περιοχές και ανά τον χρόνο. Η σφραγίδα της Χαζόρ «προσφέρει χειροπιαστή τη σύνδεση της Φοινίκης με το Ισραήλ», δήλωσε ο Uehlinger στο δίκτυο McClatchy News.
«Οι Φοίνικες ακαδημαϊκοί και μελετητές, πιθανώς να διατήρησαν και να μετέδωσαν την παράδοση που κληρονόμησαν από την αρχαία πόλη-κράτος της Συρίας Ουγκαρίτ, από την ύστερη εποχή του Χαλκού».
Ο Uehlinger χαρακτηρίζει το εύρημα «εντυπωσιακό», και εξηγεί ότι «καταλαμβάνει μία ξεχωριστή θέση στην γενικά άγνωστη ιστορία της μετάδοσης των μύθων». Επαφίεται στους μελλοντικούς ερευνητές να ανακαλύψουν πως ακριβώς η απεικόνιση ταξίδεψε προς τα δυτικά και συνδέθηκε με τον χαρακτήρα του Ηρακλή.
