Στον σύγχρονο κόσμο τα άτομα έχουν τρομερά απαιτητική καθημερινότητα και δύσκολα προγράμματα. Έτσι χαλαρώνουμε πολύ όταν πηγαίνουμε για ύπνο. Κάποιοι άνθρωποι, όμως, ξυπνάνε συνήθως στις 3 ή στις 4 τα ξημερώματα. Κάθονται για λίγο ξύπνιοι και μετά ξανακοιμούνται. Γιατί συμβαίνει, όμως, αυτό;
Σύμφωνα με τους ειδικούς στον ύπνο, αυτή η αφύπνιση συνδέεται έμμεσα με το άγχος. Ο διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Swinburne της Αυστραλίας, Greg Murray εξήγησε ότι το άγχος δεν είναι αυτό που μας ξυπνάει την νύχτα απλά μας κάνει να έχουμε ελαφρύ ύπνο και να συνειδητοποιούμε ότι κοιμόμαστε.
«Στην πραγματικότητα ξυπνάμε πολλές φορές κάθε βράδυ και ο ελαφρύς ύπνος είναι πιο συνηθισμένος στο δεύτερο μισό της νύχτας. Όταν ο ύπνος μας πηγαίνει καλά, απλά αγνοούμε αυτά τα ξυπνήματα. Αλλά προσθέστε λίγο άγχος και υπάρχει μια καλή πιθανότητα το ξύπνημα να γίνει μια κατάσταση με πλήρη αυτογνωσία», σημείωσε ο Greg Murray.
Οι παράγοντες που κάνουν κάποιους ανθρώπους να ξυπνάνε πάντα στις 3 τα ξημερώματα
Το άγχος δεν είναι ο μόνος παράγοντας που μπορεί να μας κάνει να ξυπνήσουμε στις 3 τα ξημερώματα. Ακανόνιστα ωράρια ύπνου, συνεχής ενασχόληση με το κινητό τηλέφωνο ακόμη και η έλλειψη καθαρού αέρα μπορεί να σας κάνουν να ξυπνάτε στην μέση της νύχτας.
«Ξυπνήστε την ίδια ώρα κάθε μέρα και μην ξαπλώνετε μέχρι να αισθανθείτε υπνηλία», συμβουλεύει η Stephanie Romiszewski, ειδική στον ύπνο και διευθύντρια της Κλινικής Sleepyhead στην Βρετανία.
«Θα παρατηρήσετε ότι αν ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα, αυτή θα αρχίσει να γίνεται η κανονική σας ώρα. Προσπαθήστε να ασκηθείτε και [σ.σ. να έχετε] έκθεση σε έντονο φως τα πρωινά. Φροντίστε να έχετε και χρόνο για κοινωνικές συναναστροφές. Χρειαζόμαστε το μυαλό μας να καταλάβει ότι η μόνη ευκαιρία για ύπνο θα είναι η συνηθισμένη ώρα που έχουμε την νύχτα», τόνισε η Stephanie Romiszewski.
Γιατί το ξύπνημα συμβαίνει πάντα την ίδια ώρα;
Εξετάσαμε τους λόγους που μας ξυπνάνε στην μέση της νύχτας. Ωστόσο το δεύτερο ερώτημα είναι γιατί αυτό συμβαίνει στις 3 ή στις 4 τα ξημερώματα. Λοιπόν, σκεφτείτε το εξής: οι περισσότεροι από εμάς συνήθως πέφτουμε για ύπνο από τις 11 το βράδυ έως τα μεσάνυχτα και ξυπνάμε περίπου στις 7 με 8 το πρωί. Τι συμβαίνει στο μεσοδιάστημα;
«Ολόκληρη την νύχτα, ο ύπνος μας εναλλάσσεται μεταξύ του ύπνου ραγδαίων κινήσεων των ματιών REM και του ύπνου μη REM. Κάθε στάδιο του ύπνου έχει διαφορετικό όριο για το πόσο εύκολο είναι να ξυπνήσει κανείς», εξήγησε η Aneesa Das, βοηθός διευθυντής του προγράμματος Sleep Medicine στο Ιατρικό Κέντρο Wexner του Οχάιο των ΗΠΑ.
Και συνέχισε: «Μια πιθανή εξήγηση για το γεγονός ότι ξυπνάς την ίδια ώρα μέσα στο βράδυ είναι ότι κοιμάσαι την ίδια ώρα. Έτσι την ίδια ώρα κάθε βράδυ, φτάνεις σε ένα ελαφρύ στάδιο ύπνου και ξυπνάς».
Μπορεί να πιστεύετε ότι οι κύκλοι ύπνου είναι απλώς ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Στην πραγματικότητα αλλάζουν στάδια καθώς περνάει η νύχτα. Όσο πλησιάζει το πρωί ο χρόνος που περνάμε στον ύπνο REM αυξάνεται. Αυτό σημαίνει ότι περνάμε όλο και περισσότερο χρόνο σε έναν σχετικά ελαφρύ και γεμάτο όνειρα ύπνο.
Ο ρόλος των αγχωτικών ονείρων
«Ίσως είναι πιθανό ότι μέρος αυτού [σ.σ. του ξυπνήματος τις πρώτες πρωινές ώρες] οφείλεται σε αγχωτικά όνειρα», είπε στο περιοδικό Newsweek ο Michael K. Scullin, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Baylor στο Τέξας. Αυτά τα όνειρα που είναι γεμάτα άγχος δεν αφορούν κάποιον εφιάλτη με θηρία. «Οι επιστήμονες υποπτεύονται εδώ και περίπου εκατό χρόνια ότι οι ημιτελείς εργασίες είναι αυτές που ενεργοποιούν τον εγκέφαλο μέχρι να ολοκληρωθούν», είπε ο Michael K. Scullin.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μία πολύ απλή λύση. Φτιάξτε μία λίστα με τις υποχρεώσεις και τις εργασίες που χρειάζεται να ολοκληρώσετε. «Το να κρατάς ένα σημειωματάριο δίπλα στο κρεβάτι και να γράφεις τα πάντα στη λίστα με τις υποχρεώσεις σου, καθώς και οποιεσδήποτε άλλες ανησυχίες ή στρεσογόνους παράγοντες που έχεις στο μυαλό σου, έχει αποδειχθεί ότι βοηθάει», είπε ο Scullin.
Ο Michael K. Scullin σε μελέτη το 2018 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εάν ξοδεύετε πέντε λεπτά πριν τον ύπνο για να φτιάξετε μια λίστα με τις μελλοντικές εργασίες αυτό θα έχει σημαντική επίπτωση στο πόσο γρήγορα θα κοιμηθείτε.
Σε αυτό συμφωνεί και ο Colin Espie, καθηγητής Ιατρικής του Υπνου στο Τμήμα Κλινικών Νευροεπιστημών Nuffield στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που συμβουλεύει το βράδυ να κάνουμε απολογισμό της μέρας. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει να αφιερώσετε λίγο χρόνο πριν τον ύπνο για να επεξεργαστείτε τα γεγονότα της μέρας και να φτιάξετε τον προγραμματισμό σας για την επόμενη.
«Όταν οι άνθρωποι ξυπνούν τη νύχτα, αυτό που τους έρχεται στο μυαλό που μπορεί να τους ανησυχεί είναι συνήθως αρκετά προβλέψιμο. Δηλαδή, κάτι που συνέβη την προηγούμενη μέρα ή κάτι που έρχεται την επόμενη μέρα», είπε ο Colin Espie. Εξήγησε ότι μία λίστα με τις υποχρεώσεις μας θα μπορούσε να βοηθήσει τον εγκέφαλο μας να επεξεργαστεί τις εργασίες χωρίς να ξυπνήσει.
Ωστόσο εάν αυτό δεν λειτουργήσει και συνεχίσετε να ξυπνάτε τα ξημερώματα ίσως να είναι καιρός να επισκεφτείτε έναν γιατρό. «Αν έχουν περάσει πάνω από τρεις μήνες, τότε οπωσδήποτε (επισκεφτείτε έναν γιατρό). Μετά από τρεις μήνες, κάθε είδους πρόβλημα ύπνου μπορεί να γίνει συνήθεια, σαν ένα μοτίβο για τον εγκέφαλό σας. Σε εκείνο το σημείο, όσο και αν διορθώσετε αυτό που σας πυροδότησε το πρόβλημα δεν θα καταφέρετε να απαλλαγείτε από το πρόβλημα. Μπορεί να απαλλαγείτε από το άγχος, για παράδειγμα, αλλά το [πρόβλημα] ύπνου μπορεί να παραμείνει», τόνισε η Stephanie Romiszewski.
