Αρχαιολόγοι στην Ινδία ανακάλυψαν τον μεγαλύτερο γνωστό αρχαίο κυκλικό λαβύρινθο της χώρας, μια αξιοσημείωτη πέτρινη κατασκευή που πιστεύεται ότι καθοδηγούσε τους Ρωμαίους εμπόρους που ταξίδευαν στην υποήπειρο πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια. Η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στην κλίμακα του Ινδο-Ρωμαϊκού εμπορίου και στα εξελιγμένα συστήματα πλοήγησης που χρησιμοποιούνταν κατά την αρχαιότητα.
Ο λαβύρινθος βρέθηκε στους βοσκότοπους Μποραμάνι (Boramani) της επαρχίας Σολαπούρ στο Μαχαράστρα, μια περιοχή που σήμερα είναι περισσότερο γνωστή για τη διατήρηση της άγριας ζωής παρά για την αρχαιολογία της. Με διαστάσεις περίπου 15 επί 15 μέτρα, η κατασκευή αποτελείται από 15 ομόκεντρους πέτρινους κύκλους, γεγονός που την καθιστά τον μεγαλύτερο κυκλικό λαβύρινθο που έχει ανακαλυφθεί ποτέ στην Ινδία.
Την ανακάλυψη ανέφερε ο Sachin Patil, αρχαιολόγος από το Κολλέγιο Deccan στο Pune, και έγινε γνωστή για πρώτη φορά από τους Times of India.
Σύμφωνα με τον Patil, ο λαβύρινθος πιθανότατα χρησίμευε ως ορόσημο πλοήγησης για Ρωμαίους εμπόρους που ταξίδευαν στην ενδοχώρα από τη δυτική ακτή της Ινδίας προς μεγάλους εμπορικούς κόμβους.
Στοιχεία ακμάζοντος Ινδό – Ρωμαϊκού εμπορίου
Ο Patil πιστεύει ότι ο λαβύρινθος υποδεικνύει την έντονη εμπορική δραστηριότητα μεταξύ της αρχαίας πόλης Τερ (σημερινή επαρχία Νταρασίβ) και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά τους πρώτους αιώνες της Κοινής Χρονολογίας. Είναι γνωστό ότι οι Ρωμαίοι έμποροι αντάλλασσαν χρυσό, κρασί, γυάλινα σκεύη και πολύτιμους λίθους με ινδικά μπαχαρικά, μετάξι, λουλάκι (ίντιγκο) και υφάσματα, αγαθά που ήταν ιδιαίτερα περιζήτητα στις αγορές της Μεσογείου.
«Αυτή η περιοχή αποτελούσε μέρος ενός τεράστιου και ενεργού εμπορικού διαδρόμου», εξήγησε ο Patil. «Τέτοιοι λαβύρινθοι χρησιμοποιούνταν πιθανότατα ως σημεία προσανατολισμού κατά μήκος εμπορικών οδών μεγάλων αποστάσεων».
Η ανακάλυψη συνάδει με τα ιστορικά αρχεία, συμπεριλαμβανομένου του «Περίπλου της Ερυθράς Θάλασσας», ενός ελληνορωμαϊκού ταξιδιωτικού οδηγού που περιγράφει τις εμπορικές οδούς οι οποίες συνέδεαν την Ινδία με τον ρωμαϊκό κόσμο.
Διεθνές το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον
Ο λαβύρινθος έχει προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και θα καταγραφεί επίσημα σε προσεχές τεύχος του Caerdroia, ενός ακαδημαϊκού περιοδικού με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που είναι αφιερωμένο στη μελέτη των λαβυρίνθων. Ο Jeff Saward, αυθεντία στους λαβυρίνθους και εκδότης του Caerdroia, χαρακτήρισε το εύρημα εξαιρετικό.
«Αν και πρόκειται για λαβύρινθο κλασικού τύπου, η σπείρα στο κέντρο του είναι σαφώς ινδική», σημείωσε ο Saward. «Αυτό το χαρακτηριστικό, που συχνά αναφέρεται ως Τσακραβιούχα (Chakravyuha), αντανακλά την τοπική πολιτισμική προσαρμογή. Είναι αναμφίβολα ο μεγαλύτερος πέτρινος λαβύρινθος αυτού του τύπου στην Ινδία».
Μέχρι τώρα, ο μεγαλύτερος γνωστός κυκλικός λαβύρινθος στη χώρα είχε μόνο 11 δακτυλίους. Παρόλο που η κατασκευή στο Μποραμάνι έρχεται δεύτερη σε συνολική έκταση – ύστερα από έναν λαβύρινθο 17 τετραγωνικών μέτρων στο Γκεντιμέντου (Gedimedu) του Ταμίλ Ναντού— παραμένει το μεγαλύτερο κυκλικό δείγμα που έχει καταγραφεί ποτέ.
Το συνολικό αρχαιολογικό πλαίσιο
Σύμφωνα με τον P. D. Sabale, επικεφαλής του τμήματος αρχαιολογίας στο Deccan College, η ανακάλυψη ενισχύει τα προηγούμενα στοιχεία ότι ολόκληρη αυτή η περιοχή -συμπεριλαμβανομένων των Kolhapur, Karad και Ter- αποτελούσε σημαντικό κέντρο διεθνούς εμπορίου.
Παλαιότερες ανασκαφές στο γειτονικό Brahmapuri (1945) έφεραν στο φως ένα άγαλμα του ελληνορωμαϊκού θεού της θάλασσας, Ποσειδώνα, και έναν γυαλισμένο χάλκινο καθρέφτη, υποστηρίζοντας περαιτέρω τη ρωμαϊκή παρουσία. Παρόμοιοι λαβύρινθοι που βρέθηκαν στις περιοχές Sangli, Satara και Kolhapur υποδηλώνουν την ύπαρξη μιας συνεχούς εμπορικής οδού, η οποία ορισμένες φορές περιγράφεται ως ο «Δρόμος του Μεταξιού» της δυτικής Ινδίας.
Από μια έρευνα στην άγρια φύση σε μια σπουδαία ανακάλυψη
Είναι ενδιαφέρον ότι ο λαβύρινθος εντοπίστηκε για πρώτη φορά από μέλη του Κύκλου Διατήρησης της Φύσης (Nature Conservation Circle), μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που παρακολουθεί τους πληθυσμούς της Μεγάλης Ινδικής Ωτίδας και του Ινδικού λύκου στους βοσκότοπους του Μποραμάνι. Αναγνωρίζοντας το ασυνήθιστο πέτρινο μοτίβο, κατέγραψαν την τοποθεσία και ειδοποίησαν τους αρχαιολόγους.
Η επιτόπια εξέταση αποκάλυψε ότι ο λαβύρινθος είναι κατασκευασμένος από μικρούς λίθινους πλίνθους, με στρώματα χώματος πάχους αρκετών εκατοστών ανάμεσα στους δακτυλίους —ένδειξη ότι η κατασκευή παρέμεινε ανέπαφη για αιώνες. Ο Patil σημείωσε επίσης ομοιότητες μεταξύ του σχεδίου και των λαβυρίνθων που απεικονίζονται σε κρητικά νομίσματα από τον 1ο έως τον 3ο αιώνα μ.Χ., ενισχύοντας τη σύνδεση με τον ελληνορωμαϊκό κόσμο.
Όχι μόνο πλοήγηση
Πέρα από την πρακτική τους χρήση, οι λαβύρινθοι κατέχουν εδώ και πολύ καιρό συμβολική και πνευματική σημασία σε διάφορους πολιτισμούς.
Στην Ινδία, συνδέονται συχνά με τη γονιμότητα, την κοσμική τάξη και τον διαλογισμό, υποδηλώνοντας ότι ο λαβύρινθος στο Μποραμάνι μπορεί να εξυπηρετούσε πολλαπλούς σκοπούς. Με τον σχεδιασμό περαιτέρω μελετών, αυτή η εξαιρετική ανακάλυψη υπόσχεται να εμβαθύνει την κατανόησή μας για την αρχαία παγκοσμιοποίηση και τον κεντρικό ρόλο της Ινδίας στα πρώιμα διεθνή εμπορικά δίκτυα.