H «Ρωμιοσύνη», είναι μία από τις πιο σημαντικές δημιουργίες του Μίκη Θεοδωράκη, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, την οποία σφράγισε με την ερμηνεία του ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Σε ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Τραγούδια που έγραψαν ιστορία», που αναφέρεται στο ελληνικό τραγούδι του 20ού αιώνα και τους δημιουργούς του, παρουσιάζεται η «Ρωμιοσύνη» (1966).
Ο Μίκης Θεοδωράκης αφηγείται πώς το 1962 μια ομάδα γυναικών και θυγατέρων φυλακισμένων πρότειναν στον Γιάννη Ρίτσο να γράψει κάτι που θα μελοποιούσε ο ίδιος, με στόχο να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη.
Δείτε τι λέει ο Μίκης Θεοδωράκης για τη “Ρωμιοσύνη”
Παράλληλα στην εκπομπή θυμάται τα γεγονότα της εποχής εκείνης κι εξηγεί γιατί αυτό συνέβη τελικά το 1966. Περιγράφει πώς έγραψε οκτώ τραγούδια μέσα σε μια ώρα, αλλά και πως αντέδρασε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης όταν τον φώναξε για να τα ακούσει.
“Διάβαζα και έγραφα. Κάθε τέσσερις στίχους για να μην το ξεχνάω το έγραφα. Και πάλι έγραφα. Ακούνε οι δικοί μου από μέσα ότι παίζω πιάνο και ήρθε η Μαργαρίτα και μου λέει “μπαμπά, τρώμε”. Της απαντάω, πήγαινε παιδί μου και έρχομαι. Λέω να προφτάσω να γράψω ένα τραγούδι. Έρχεται ο Γιώργος “μπαμπά τρώμε”. Και τελικά με αυτόν τον τρόπο έγραψα οκτώ τραγούδια μέσα σε μια ώρα” σημείωσε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Παράλληλα προβάλλονται αποσπάσματα από παλαιότερες συνεντεύξεις του Γρηγόρη Μπιθικώτση και του Γιάννη Ρίτσου, που μιλούν επίσης για τη «Ρωμιοσύνη».
Συνεχίζοντας την αφήγηση του ο Μίκης Θεοδωράκης θυμάται πως η «Ρωμιοσύνη» παρουσιάστηκε με επιτυχία στο θέατρο Κεντρικό πριν ηχογραφηθεί, πώς η ηχογράφηση έγινε σε χρόνο ρεκόρ, πώς παρουσιάστηκε σε ανοιχτές συναυλίες στην Αθήνα και την επαρχία, καθώς και πώς θριάμβευσαν στο γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας με πρωτοφανή προσέλευση κόσμου μέσα σ’ ένα ασφυκτικό πλαίσιο τρομοκρατίας.
Ακόμη, στο βίντεο μιλά για το πώς η δικτατορία την απαγόρευσε μαζί με όλο το έργο του και πώς άρχισαν με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Πέτρο Πανδή τις συναυλίες στο εξωτερικό, δυσφημίζοντας και πολεμώντας τη χούντα, τραγουδώντας πάντα τη «Ρωμιοσύνη», που αποτέλεσε το έμβλημα του αντιδικτατορικού αγώνα.
«Δεν το έκανα μόνο από καθήκον. Το έκανα από ευχαρίστηση, γιατί έτσι ένιωθα. Ολοκληρωνόμουν μέσα από αυτό. Εγώ λέω Ελλάδα και τρέμω. Μ’ αρέσει, πιστεύω στην ελληνικότητα», τονίζει ο Μίκης Θεοδωράκης.
Για την «Ρωμιοσύνη» μιλά στην εκπομπή και ο Γιάννης Καούνης, μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη, τονίζοντας για τον Μίκη Θεοδωράκη: «Ήταν ένας άνθρωπος που μπορούσε να εμπνέει γιατί ταυτόχρονα εμπνεόταν από αυτό που έβλεπε γύρω του. Από τους ανθρώπους του περιβάλλοντος του, από τους συντρόφους του, από τους αγώνες που έκαναν άλλοι χωρίς αυτόν και από τους αγώνες που έκαναν άλλοι μαζί με αυτόν».
Παράλληλα προβάλλεται σπάνιο φωτογραφικό υλικό, αποσπάσματα από συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη με τη «Ρωμιοσύνη» στην Στοκχόλμη, όπως και βίντεο με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση να ερμηνεύει το τραγούδι «Όταν σφίγγουν το χέρι».
