Ο γιατρός που γύρισε από το κρύο
Ενώ ήταν άνεργος μια αίτηση που υπέβαλε τον «μετέφερε» στο Νότιο Πόλο για ένα έτος! Η επιλογή του ιατρού-πνευμονολόγου Ευάγγελου Καϊμακάμη, από την Ευρωπαϊκή Αεροδιαστημική Υπηρεσία (ΕSΑ) ως ιατρού ερευνητή, στη βάση Κονκόρντια της Ανταρκτικής, στάθηκε η αφορμή να βιώσει την εμπειρία της ζωής του.
Ενταγμένος σε ένα πρόγραμμα μελέτης των συνεπειών της υποξίας και της μακρόχρονης απομόνωσης στην ψυχολογία και τις σωματικές λειτουργίες του ανθρώπου, έζησε μια εμπειρία που «ήταν πραγματικά δυναμική και από αυτές που σου αλλάζουν τη ζωή». Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «ήταν σαν να βρίσκεσαι σε άλλον πλανήτη. Χιόνι παντού, πάνω από 3.500 χλμ πάγου. Δηλαδή η γη ήταν 3.500 χλμ κάτω από τα πόδια μας. Ένα απέραντο οροπέδιο σε ακτίνα 600 χλμ. Γύρω-γύρω δεν υπήρχε ούτε ένας λοφίσκος, ένα απόλυτο λευκό επίπεδο και ο ουρανός, τίποτε άλλο».
Ελάχιστες ημέρες από την επιστροφή του στην Ελλάδα, μας μιλάει για την εμπειρία του και τη σημασία της αποστολής του: «Η συγκεκριμένη βάση είναι ιταλο-γαλλική και βρίσκεται εκεί για διάφορες επιστημονικές μελέτες, όπως και η συγκεκριμένη, που, υπό την αιγίδα της ESA, αφορά την επίδραση όλων των παραγόντων οι οποίοι υπάρχουν εκεί στην ανθρώπινη φυσιολογία και ψυχολογία.
Η βάση αυτή αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό διαστημικό ανάλογο στον πλανήτη, τονίζει. Μάλιστα, λόγω του ότι είναι το πιο απομονωμένο -από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Νοέμβριο- μέρος της Γης, όπου για εννέα μήνες το χρόνο είμαστε τελείως απομονωμένοι, δεν μπορεί να φθάσει κανένα μέσον, ακόμη και σε περίπτωση επείγοντος. Η ελάχιστη θερμοκρασία το χειμώνα, δηλ. το ελληνικό καλοκαίρι, ήταν -82,6 βαθμούς C και η μέγιστη -25 με -30 βαθμούς C. Η Κονκόρντια, η βάση στην οποία πήγα, είναι μια από τρεις βάσεις στην ενδοχώρα, 1.100 χλμ από τα παράλια, που έχουν πλήρωμα και είναι το πιο κρύο και ξηρό μέρος του πλανήτη».
Ήσαστε αυστηρά περιορισμένος στο χώρο;
«Ασφαλώς. Διότι η εργασία μου ήταν εσωτερική, μελετούσα τους υπόλοιπους ανθρώπους της βάσης. Ωστόσο, η παραμονή μου δεν ήταν υποχρεωτικά εσωτερική, εξάλλου υπάρχουν κάποια πόστα που απαιτούν να βγαίνεις καθημερινά έξω. Φυσικά, κατόπιν ολόκληρης προετοιμασίας που μοιάζει με εκείνη των αστροναυτών πριν βγουν στο διαστημικό κενό».
Διαθέτετε αυτάρκεια, πόσα άτομα ήσασταν, συνολικά;
«Ήμασταν συνολικά 15 άτομα στη διάρκεια του χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι η βάση μπορεί να έχει 80-90 ερευνητές. Επειδή, λοιπόν, επικρατούν αυτές οι συνθήκες, όπως το σκοτάδι, όπου για 3,5 μήνες δεν ανατέλλει ο ήλιος και υπάρχει υψηλή υποξία λόγω του μεγάλου ύψους σε 3.230 μ., αλλά και επειδή είναι αραιότερος ο αέρας στην Ανταρκτική (σαν να είναι σε υψόμετρο 4.000 στην Ελλάδα) και φυσικά η απομόνωση και η πρόκληση για την ψυχολογία όταν είσαι κλεισμένος σε ένα κτίριο με ακόμη 14 άλλους, μοιάζει με διαστημική αποστολή σε άλλο πλανήτη, όπως θα είναι μια μελλοντική διαστημική βάση στον Άρη ή στη Σελήνη. Γι’ αυτό και οι διαστημικές υπηρεσίες ενδιαφέρονται να δουν πώς επιδρούν αυτοί οι παράγοντες στον οργανισμό του ανθρώπου».
Έχετε εξάγει κάποια συμπεράσματα;
«Τώρα θα αρχίσει η επεξεργασία των επιστημονικών δεδομένων. Ωστόσο, αυτό που παρατηρήσαμε είναι ότι επηρεάζονται σίγουρα και η ψυχολογία και το βιολογικό μας ρολόι από την απουσία φωτός και την εναλλαγή που υπάρχει. Επίσης, η υποξία ένα πολύ σημαντικός παράγοντας γιατί ζούμε σε περιβάλλον χαμηλού οξυγόνου όλο το χρόνο».
Βεβαίως, ο ανθρώπινος οργανισμός προσαρμόζεται, αλλά σε τι βαθμό;
«Ο οργανισμός προσαρμόζεται κατά κάποιο τρόπο, αλλά ποτέ απόλυτα. Αυτό ακριβώς εξετάζουμε, πού μπορούμε να φτάσουμε τις ανθρώπινες αντοχές».
Με μεταπτυχιακό δίπλωμα εξειδίκευσης και διδακτορικό τίτλο στην Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία και Τεχνολογία από το ΑΠΘ, επιλέχθηκε ανάμεσα σε 10.000 άτομα για να εργαστεί αυστηρά περιορισμένος στη βάση του Νότιου Πόλου.
Ήσασταν άνεργος ιατρός όταν υποβάλατε την αίτησή σας στην ESA και ξαφνικά βρεθήκατε στο Νότιο Πόλο για ένα έτος και τώρα παραδώσατε τη σκυτάλη στον Αδριανό Γκολέμη…
«Ναι, ήμουν για λίγους μήνες άνεργος, είχε λήξει η σύμβασή μου ως επίκουρου ιατρού σε νοσοκομείο στις Σέρρες και επιλέχθηκα για τη θέση την οποία τώρα θα καλύψει συνάδελφος με τον οποίο γνωριζόμαστε από παλιά και γι’ αυτό και χαίρομαι ιδιαίτερα».
Πώς μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την εμπειρία σας, κ. Καϊμακάμη;
«Είναι σίγουρα μια εμπειρία ζωής, κάτι μοναδικό. Όλα όσα έχουν σχέση με την Ανταρκτική είναι μοναδικά, ειδικά στη συγκεκριμένη βάση είναι σαν να βρίσκεσαι σε άλλο πλανήτη με ό,τι καλό και ό,τι κακό αυτό συνεπάγεται. Επειδή είχα μεγάλο ενδιαφέρον για την αεροδιαστημική ιατρική και τη διαστημική έρευνα, ήμουν πολύ ενθουσιασμένος. Φυσικά, υπήρχαν πολλές δυσκολίες, αλλά συνολικά η εμπειρία ήταν πραγματικά δυναμική. Στη μέση του πουθενά, μια βάση μεταλλική με δύο κτίρια και βοηθητικές εγκαταστάσεις, πολύ εντυπωσιακό θέαμα. Πηγαίνοντας με το αεροσκάφος, το οποίο αντί για ρόδες είναι εφοδιασμένο με χιονοπέδιλα, βλέπεις ένα απέραντο λευκό μέχρι που ξαφνικά προσγειώνεσαι… είναι φανταστικό, ένιωσα δέος όταν είδα για πρώτη φορά τη βάση και παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς για την ετήσια παραμονή μου, υπερνίκησε ο ενθουσιασμός».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
