Τα εμβληματικά δικινητήρια μαχητικά Phantom F-4 της Πολεμικής Αεροπορίας βρίσκονται στη δύση της επιχειρησιακής τους ζωής, έπειτα από 50 χρόνια θωράκισης των αιθέρων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας μας.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Ήταν το μακρινό 1996 όταν η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία (USAF) αποφάσιζε να αποσύρει το μαχητικό Phantom F-4 από τους κόλπους της και να δώσει μεγαλύτερο χώρο στα F-16, τα F-15 και τα F-18.
Χαρακτηριστικό τους είναι οι θορυβώδεις κινητήρες και η κάπνα που αφήνουν (εξ ου και το παρατσούκλι καρβουνιάρης) ενώ καταπίνουν τα γαλόνια του αεροπορικού καυσίμου αχόρταγα.
Το πρώτο Phantom F-4 προσγειώθηκε στην Ελλάδα το 1974 κι επί δεκαετίες παρέμεινε το σταθερό όπλο επιβουλής της εθνικής μας κυριαρχίας. Παρά το γεγονός ότι είναι αεροσκάφος δεύτερης γενιάς, 36 Ελληνικά Phantom έχουν εκσυγχρονιστεί με σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα (πρόγραμμα Peace Icarus 2000) με αποτέλεσμα να έχει παραταθεί το όριο της επιχειρησιακής τους ζωής, με 33 από αυτά να παραμένουν έως σήμερα εν υπηρεσία.
Τα πρώτα έξι F-4E Phantom προσγειώθηκαν στην 117 ΠΜ την Παρασκευή 5 Απριλίου 1974. Το πρώτο που προσγειώθηκε ήταν αυτό με αύξοντα αριθμό της USAF 72-01500. Το 1977 η ΠΑ παράγγειλε επιπλέον 18 αεροσκάφη F-4E και 6 αναγνωριστικά αεροσκάφη RF-4E αναβαθμίζοντας την ποιότητα καθώς και τον στόλο των φωτοαναγνωριστικών αεροσκαφών που διέθετε μέχρι τότε.
Το 1990 στο πλαίσιο μείωσης των αμυντικών δαπανών, η USAF προχώρησε σε μείωση του στόλου των αεροσκαφών της και έτσι παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα, 28 αεροσκάφη F-4E της εθνοφρουράς της Ιντιάνα με την ονομασία Southeastern Regional Agreement (SRA). Tα αεροσκάφη αυτά είχαν αναβαθμιστεί πρόσφατα και διέθεταν το προηγμένο σύστημα βομβαρδισμού και ναυτιλίας Navigation & Weapons Delivery System (NWDS) καθιστώντας τα σχεδόν εφάμιλλα, σε δυνατότητες προσβολής επίγειων στόχων, με αεροσκάφη τρίτης γενιάς. Τα αεροσκάφη αυτά εντάχθηκαν στην 338 Μοίρα.
Τα F-4E Phantom επιχειρούν από την 117 Πτέρυγα Μάχης/Αεροπορική Βάση Ανδραβίδας και εξοπλίζουν την 338 Μοίρα «ΑΡΗΣ».
Η αναβάθμιση
Το 2000 η Ελλάδα προχωρούσε στο πρόγραμμα αναβάθμισης των δικών της μαχητικών Phantom F-4, με το πρόγραμμα Peace Icarus 2000. Στη ουσία, το μαχητικό αποκτούσε πολλά ηλεκτρονικά συστήματα προερχόμενα από τα F-18.
Η αναβάθμιση προέβλεπε τη δομική ενίσχυση των αεροσκαφών και την ποιοτική αναβάθμιση των ηλεκτρονικών τους.
Στόχος ήταν η εφαρμογή ενός προγράμματος Structure Life Extension Program (SLEP) στα 72 F-4E/RF-4E που είχαν απομείνει σε υπηρεσία και η αναβάθμιση των μαχητικών ικανοτήτων Avionics Upgrade Program (AUP) 39 F-4 (29 αεροσκαφών Ρeace Ιcarus Ι και 10 Ρeace Ιcarus ΙΙ). Τον Δεκέμβριο του 1998, υπογράφηκε η σύμβαση μεταξύ της Γερμανικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας (DASA) και της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ).
Η αναβάθμιση των ηλεκτρονικών περιλάμβανε την εγκατάσταση του σύγχρονου Radar AN/APG-65 GR, νέου υπολογιστή αποστολής, ΗUD, έγχρωμων οθόνων πολλαπλής λειτουργίας, GΡS/ΙΝS, ΙFF Ιnterrogator, ασύρματου V/UΗF, υψομέτρου-Radar, καταγραφέα εικόνας-βίντεο κα. Οι αλλαγές αυτές επέτρεψαν τη δυνατότητα μεταφοράς πυραύλων ΑΙΜ-120 AMRAAM καθώς και άλλων προηγμένων όπλων αέρος/εδάφους. Το συνολικό κόστος του προγράμματος ανήλθε σε 315 εκατομμύρια δολάρια και μετά την ολοκλήρωση τα αναβαθμισμένα αεροσκάφη έλαβαν τον τίτλο F-4E Peace Icarus 2000 (PI2000). Το πρωτότυπο αναβαθμισμένο F-4Ε πέταξε στις 28 Απριλίου 1999.
Την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2002, στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ στην Τανάγρα, πραγματοποιήθηκε η τελετή παράδοσης στην ΠΑ του πρώτου αεροσκάφους παραγωγής του προγράμματος, με αριθμό “01507”, ενώ ήδη στην 117 ΠΜ βρίσκονταν άλλα τρία αναβαθμισμένα αεροσκάφη, μεταξύ των οποίων και το αρχικό “Ρrincess of Andraνida” (01523).
Με τα νέα δεδομένα η ΠΑ προχώρησε σε αναδιοργάνωση του στόλου των F-4 συγκεντρώνοντας όλα τα αεροσκάφη των προγραμμάτων PI I&II στην Ανδραβίδα. Τα SRA ενσωματώθηκαν το 1997 στην 337 Μοίρα Παντός Καιρού, πετώντας με ρόλο αναχαίτισης μέχρι τις 27 Δεκεμβρίου του 2005 οπότε και αποσύρθηκαν.
Απόσυρση
Όπως είχε πρώτος αποκαλύψει ο υπογράφων μέσω της Realnews και του enikos.gr, η ηγεσία της Πολεμικής Αεροπορίας έχει αποφασίσει την απόσυρση 3 τύπων μαχητικών, οι δύο εκ των οποίων θα πουληθούν ενώ ο ένας αποσύρεται οριστικά.
Για τα F-4E Phantom είναι πλέον ειλημμένη απόφαση η συνταξιοδότησή τους έχοντας προσφέρει για μισό αιώνα τα μέγιστα στις Ένοπλες Δυνάμεις.
«Σίγουρα το Phantom είναι το αεροπλάνο που είχε εδώ και χρόνια αποφασιστεί να αποσυρθεί καθότι λήγουν συγκεκριμένα κομμάτια, πολύ σημαντικά, όπως είναι οι καταπέλτες, να το πούμε έτσι, τα πυροτεχνικά του» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος Δημοσθένης Γρηγοριάδης, ερωτηθείς σχετικά στο πλαίσιο της ημέρας διακεκριμένων επισκεπτών (DV-DAY) της άσκησης ΗΝΙΟΧΟΣ.
Όπως αποκάλυψε ο Αρχηγός ΓΕΑ, η απόσυρσή του θα είναι σε συνάρτηση με τις ημερομηνίες έναρξης των έργων ολικής ανακατασκευής της 117 Πτέρυγας Μάχης, όπου βρίσκεται και η 338 Μοίρα των «φαντασμάτων του Αιγαίου».
Η Ανδραβίδα θα γίνει η φωλιά των νέων «φαντασμάτων», των πρώτων 20 F-35 που πρόκειται να προμηθευτεί η Πολεμική Αεροπορία. Τα πρώτα 4 αναμένεται να παραληφθούν στις ΗΠΑ το 2028 και περίπου στα τέλη του 2029 με αρχές του 2030 αναμένεται να προσγειωθούν στην Ελλάδα, μαζί με τα υπόλοιπα.
«Δεν χρειάζεται να υπάρχει καμία ανησυχία στον κόσμο. Ο κόσμος θα απορροφηθεί, υπάρχουν πολλές ανάγκες στην Πολεμική Αεροπορία. Υπάρχει σχέδιο» είπε χαρακτηριστικά το «πρώτο γεράκι» της χώρας.
Όπως πληροφορείται το enikos.gr, για τις 7 Ιουνίου είναι προγραμματισμένη μία μεγάλη γιορτή στην 117 ΠΜ, για τον εορτασμό των 50 χρόνων από την απόκτηση του πρώτου Phantom. Όμως, όπως μαθαίνουμε, η απόσυρση του αεροσκάφους μπορεί να πάρει ακόμη και 2 χρόνια, ίσως και περισσότερο ακόμη, ανάλογα με τις εξελίξεις.
Υπάρχουν ήδη εισηγήσεις να διατηρηθεί ένας αριθμός 4 αεροσκαφών, τα οποία αφού συντηρηθούν και αποκατασταθούν πλήρως, να χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις ενώ υπάρχει και ενδιαφέρον από ιδιώτες του εξωτερικού, όπου υπάρχει ζήτηση προς 3 ακόμη και 5 εκατ. δολάρια για το κάθε μαχητικό, ανάλογα την κατάσταση που βρίσκεται και την προίκα που δίνεται.
Πάντως, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το όνειρο πολλών που είναι λάτρεις του εμβληματικού μαχητικού είναι να υποδεχθούν με ειδική πτήση τα F-35 στην παρθενική τους προσγείωση στην 117 Πτέρυγα Μάχης.
Ο υπογράφων είχε την τύχη – και την τιμή να πετάξει με ένα μαχητικό F-4E. Ήταν το μοιραίο με σειριακό αριθμό 507, που συνετρίβη στις 30 Ιανουαρίου 2023 στον Κυπαρισσιακό, όπου δύο πιλότοι μας έχασαν τη ζωή τους.
Τεχνικά χαρακτηριστικά/Επιδόσεις
- Πλήρωμα: 2
- Κινητήρες: 2 General Electric J-79 turbojet engines with afterburners/Ώση: 17.900 λίβρες
- Εκπέτασμα Πτερύγων: 11.7μ
- Μήκος: 19.1μ
- Μέγιστη ταχύτητα: 2,370 km/h ή 2.2 Mach
- Μέγιστο ύψος: Πάνω από 15.240μ. ή 50.000
