Υψηλοί στόχοι και αυστηρά κριτήρια για τα μη κρατικά πανεπιστήμια που θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα χαρακτηρίζουν το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να καταθέσει για διαβούλευση ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης. Όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, ο κύριος στόχος είναι ο περιορισμός της φυγής των Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό. Σήμερα σπουδάζουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού πάνω από 40.000 φοιτητές, οι περισσότεροι στην Κύπρο (18.000), ενώ ακολουθεί η Βρετανία με 9.509. Ο δεύτερος στόχος του νομοθετήματος είναι η προσέλκυση ξένων φοιτητών και η αναβάθμιση της Ελλάδας σε περιφερειακό εκπαιδευτικό κέντρο.
Αυτό που επιλέγει η κυβέρνηση είναι τα μη κρατικά πανεπιστήμια που θα ιδρυθούν στη χώρα να λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων από κράτη-μέλη της Ε.Ε. ή από τρίτες χώρες. Τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα θα πρέπει να αποτελούνται το λιγότερο από τρεις σχολές, με ένα πρόγραμμα σπουδών κατ’ ελάχιστον η καθεμία. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το εκπαιδευτικό ίδρυμα κράτους- μέλους ή τρίτου κράτους να είναι αναγνωρισμένο στη χώρα του και πιστοποιημένο για την παροχή προγραμμάτων ανώτατης εκπαίδευσης και τη χορήγηση τίτλων σπουδών. Τα παραρτήματα που θα ιδρυθούν στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι μη κερδοσκοπικά.
Όπως θα αναφέρει το νομοσχέδιο, θα είναι αποδεκτές όλες οι μη κερδοσκοπικές νομικές οντότητες σε εθνικό επίπεδο. Οι αυστηρές προϋποθέσεις του υπουργείου Παιδείας τίθενται ήδη στην εγκριτική διαδικασία για τις άδειες των νέων ιδρυμάτων. Τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα ιδρύονται με απόφαση του υπουργού, αφού προηγηθεί εντός 90 ημερών η γνωμοδότηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).
Η άδεια αυτή θα είναι δυνατόν να ανακληθεί, αφού η ΕΘΑΑΕ θα διενεργεί περιοδικές αξιολογήσεις στα νέα ιδρύματα. Με την αίτηση για τη χορήγηση άδειας θα πρέπει να υποβληθεί ένας πλήρης φάκελος, που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
1. Σχέδιο εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του παραρτήματος, που εγκρίνεται με απόφαση του υπουργού Παιδείας.
2. Οικοδομική άδεια, που έχει θεωρηθεί, για σύνδεση με τα δίκτυα κοινής ωφελείας, χρήση εκπαιδευτηρίου και πιστοποιητικό ενεργητική πυροπροστασίας.
3. Ολες τις πρόσφατες και εν ισχύι πιστοποιήσεις και αξιολογήσεις που έχουν γίνει για το εκπαιδευτικό ίδρυμα.
4. Πλήρη έκθεση κριτηρίων επιλογής και εισαγωγής, αξιολόγησης και αποφοίτησης.
5. Ύψος των διδάκτρων και διάρκεια των σπουδών.
6. Κατάλογο των μελών του εκπαιδευτικού προσωπικού με τα πιστοποιητικά ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων τους και τη σχέση εργασίας τους με το εκπαιδευτικό ίδρυμα.
7. Πενταετή οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας.
Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να βάλουν ούτως ή άλλως το χέρι βαθιά στην τσέπη, αφού το μίνιμουμ που απαιτείται για την έναρξη λειτουργίας ενός παραρτήματος είναι 2 εκατ. ευρώ (εγγυητικές επιστολές ύψους 500.000 ευρώ για καθεμία από τις τρεις σχολές και επιπλέον παράβολο για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ύψους 500.000 ευρώ).
Το νομοσχέδιο θα προβλέπει δικλείδες ασφαλείας και σε ό,τι έχει να κάνει με την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών, η οποία θα είναι διπλή – και από την ΕΘΑΑΕ και από το μητρικό ίδρυμα.
Σε ό,τι αφορά τους τίτλους σπουδών, αυτοί θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις εξής προϋποθέσεις, που θα ελέγχονται από την ΕΘΑΑΕ:
(α) Το εκπαιδευτικό ίδρυμα κράτους-μέλους ή τρίτου κράτους να είναι αναγνωρισμένο στη χώρα του και πιστοποιημένο.
(β) Το πρόγραμμα σπουδών που οδηγεί στην απονομή τίτλου να έχει πιστοποιηθεί επίσημα από τον εξουσιοδοτημένο και διαπιστευμένο φορέα που εδρεύει στο κράτος-μέλος ή στο τρίτο κράτος από το οποίο προέρχεται ο τίτλος.
(γ) Ο τίτλος που εκδόθηκε να είναι ίδιος με εκείνον που θα είχε χορηγηθεί αν η εκπαίδευση είχε πραγματοποιηθεί εξ ολοκλήρου στο κράτος από το οποίο προέρχεται ο τίτλος.
(δ) Ο τίτλος να προσδίδει στην ημεδαπή τα ίδια δικαιώματα με αυτά που ισχύουν στην επικράτεια του κράτους από το οποίο προέρχεται αυτός. Αυτοί οι τίτλοι θα θεωρούνται αναγνωρισμένοι και δεν θα υποβάλλονται στη διαδικασία αναγνώρισης του ΔΟΑΤΑΠ.
Τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα υπόκεινται επίσης σε αυστηρές προδιαγραφές σε ό,τι αφορά τις κτιριακές τους εγκαταστάσεις, αλλά και την επιλογή του διδακτικού προσωπικού. Όπως αναμένεται να αναφέρει ο νόμος, τα μέλη του διδακτικού ερευνητικού προσωπικού πρέπει να είναι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου σε θέμα συναφές με το αντικείμενο της διδασκαλίας τους και να κατέχουν τα προσόντα που απαιτούνται για την κατοχή της αντίστοιχης θέσης στο μητρικό ίδρυμα. Τα μέλη αυτά θα πρέπει να είναι εγκεκριμένα και από το μητρικό ίδρυμα και ο αριθμός τους δεν μπορεί να είναι κατώτερος από 30 για ένα παράρτημα με τρεις σχολές.
Ομοίως, τα κριτήρια πρόσληψης και οι διαδικασίες εξέλιξης του ακαδημαϊκού προσωπικού θα πρέπει να είναι αντίστοιχα με αυτά που ισχύουν στο μητρικό πανεπιστήμιο και να εγκρίνονται από αυτό. Το νομοσχέδιο θα ορίζει ότι στο παράρτημα θα πρέπει να διεξάγεται συστηματικά έρευνα και, μάλιστα, θα προσδιορίζει και το ποσοστό των πόρων του παραρτήματος που θα πρέπει να διατίθεται για την έρευνα. Να σημειωθεί πως στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι το ισόποσο του 5% των διδάκτρων θα πηγαίνει υποχρεωτικά σε υποτροφίες προς τους φοιτητές, αλλά και ότι θα πρέπει να υπάρχουν πρόβλεψη και ευθύνη του μητρικού ιδρύματος για ολοκλήρωση σπουδών των φοιτητών σε περίπτωση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της κυβέρνησης, ο νόμος θα τεθεί σε ισχύ το ακαδημαϊκό έτος 2025 2026. Κυβερνητικές πηγές εκτιμούν ότι το άμεσο όφελος που θα προκύψει από τη λειτουργία των μη κρατικών πανεπιστημίων για την οικονομία θα ανέλθει σε 1,9 δισ. ευρώ.
