Τα εξοπλιστικά βρίσκονταν στο επίκεντρο της σκληρής διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε Ουάσινγκτον και Άγκυρα για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Μπαράζ επαφών με ξένους ηγέτες θα έχει στο Βίλνιους στο περιθώριο της Συνόδου ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης που θα συναντηθεί το πρωί της Τετάρτης με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στο παρασκήνιο επικρατούσε αισιοδοξία στην Λιθουανία και τελικά υπήρξε συμφωνία προκειμένου η Τουρκία να ανάψει το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας, όπως ανακοίνωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Σόλτενμπεργκ, το βράδυ της Δευτέρας (10/.7).
Νωρίτερα, ο ΑΝΤ1 μετέδωσε πως φαίνεται ότι τα ελληνικά συμφέροντα διασφαλίζονται πλήρως. Οι Αμερικανοί φαίνεται ότι για την άρση του βέτο της Τουρκίας έδωσαν ως αντάλλαγμα τον εκσυγχρονισμό αλλά και την προμήθεια αμερικανικών μαχητικών F16 στην Τουρκία.
Σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΝΤ1, μετά από μία συμφωνία ΗΠΑ-Τουρκίας η Ελλάδα θα μπορούσε να πάρει περισσότερα F35 και σε συντομότερο χρονικό διάστημα, από αυτό που προβλέπει η υφιστάμενη συμφωνία. Ταυτόχρονα αναμένεται να μπει «φρένο» στην επιθετικότητα της Τουρκίας, καθώς φαίνεται ότι ικανοποιούνται οι ανησυχίες μελών του Κογκρέσου αλλά και του φιλελληνικού λόμπι, που το προηγούμενο χρονικό διάστημα έθεταν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να πάρει η Τουρκία τα F16. Συγκεκριμένα, πιθανότατα θα υπάρξουν γραπτές εγγυήσεις από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν τα συγκεκριμένα οπλικά συστήματα κατά νατοϊκών και αμερικανικών συμφερόντων στην Μεσόγειο και επομένως και των ελληνικών συμφερόντων.
Επιπλέον θα υπάρξει ένας μηχανισμός συνεχούς αξιολόγησης και υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά με αυτά αεροσκάφη θα σημαίνουν αναστολή του εξοπλιστικού προγράμματος της Τουρκίας. Άλλωστε σήμερα ο γερουσιαστής και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Μπομπ Μενέντεζ χρησιμοποίησε εκ νέου σκληρή γλώσσα για την Τουρκία και το αίτημα της για την προμήθεια F16. Ο Μπομπ Μενέντεζ, μιλώντας στο συνέδριο του Economist, στη Νέα Υόρκη, αναφέρθηκε στον Ταγίπ Ερντογάν για το θέμα της παράδοσης των F-16 και τόνισε πως «όταν έχεις έναν επιτιθέμενο, που σου λέει να μην πουλήσεις όπλα με νόμιμο τρόπο, για να συνεχίσει να έχει μεγάλο χάσμα δυνάμεων έναντι αυτού στον οποίον επιτίθεται, είναι προβοκάτσια και είναι εξοργιστικό. Δεν μπορούμε να έχουμε βέτο από καμία χώρα, όσον αφορά στις αποφάσεις που παίρνουμε για ζητήματα ασφαλείας με οποιαδήποτε άλλη χώρα», είπε ο Μενέντεζ.
Στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ το πρωί της Τετάρτης ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης θα συναντηθεί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Αθήνα σε αυτή την φάση βλέπει «παράθυρο» για βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι δεν ωφελείται κανένας από την συνέχιση της έντασης στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Στην Αθήνα γνωρίζουν ότι υπάρχει μία ευκαιρία αλλά κρατούν μικρό καλάθι.
Η ελληνική πλευρά προσέρχεται στη συνάντηση με καλή θέληση, αλλά χωρίς αυταπάτες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι επιτελείς του έχουν πλέον μεγάλη πείρα όσον αφορά τον Ερντογάν. Ξέρουν ότι ο Ερντογάν πήγε στο Βίλνιους για ένα πολύ μεγάλο παζάρι με τη Συμμαχία και τους Αμερικανούς και οι εξελίξεις σε αυτό το μέτωπο θα επηρεάσουν σημαντικά και το πώς θα εξελιχθεί η ελληνοτουρκική συνάντηση.
Οι διαπραγματεύσεις για τον προσδιορισμό της ατζέντας ανάμεσα στις δύο πλευρές συνεχίζονται και όλα δείχνουν πως δεν θα πρόκειται για μια εύκολη άσκηση, αφού ο Ερντογάν έχει δηλώσει δημόσια ότι θα θέσει στον Έλληνα πρωθυπουργό το ζήτημα των ελληνικών εξοπλισμών και ότι θα μιλήσουν για Κυπριακό, Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο. Από την πλευρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει δημόσια ότι θα θέσει στον Τούρκο Πρόεδρο το ζήτημα των παρεμβάσεων του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής στις ελληνικές εκλογές.
Σύμφωνα με πληροφορίες από τουρκικές πηγές στην Realnews, και η Άγκυρα προσέρχεται στο Βίλνιους με αισιοδοξία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία διατηρεί, προς το παρόν τουλάχιστον, χαμηλούς τόνους στα ελληνοτουρκικά και η αίσθηση που επικρατεί στη χώρα είναι ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν τη δυνατότητα να εισέλθουν σε μια περίοδο χωρίς εντάσεις. Στην Άγκυρα σημειώνουν ότι η απομάκρυνση από την κυβέρνηση του πρώην υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του πρώην υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, δύο προσώπων με έντονη δημόσια παρουσία και με επιθετική ρητορική, και η αντικατάστασή τους από τον Χ. Φιντάν και τον Αλί Γιερλίκαγια, που είναι περισσότερο τεχνοκράτες, είναι πιθανόν να βοηθήσει, τουλάχιστον σε επίπεδο δηλώσεων και ρητορικής.
Ο πρωθυπουργός την Τρίτη θα συναντηθεί με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Έντι Ράμα σε μία περίοδο που οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται στον πάγο, καθώς συνεχίζεται η κράτηση του δημάρχου Χειμάρρας, Φρέντι Μπελέρη. Η Αθήνα έχει διαμηνύσει ότι πως τυχόν μη διευθέτηση του ζητήματος θα αποτελέσει πολύ σοβαρό κριτήριο αξιολόγησης από την Ελλάδα για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας στην ΕΕ. Την Τετάρτη ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει τετ-α-τετ με τον τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς και τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι.
Ώρα μηδέν για την διαπραγμάτευση ΗΠΑ- Τουρκίας
Σε αυτή την φάση η Ουάσινγκτον φαίνεται ότι συνδέει το θέμα της προμήθειας των F16 στην Τουρκία με την προμήθεια των F35 στην Ελλάδα. «Ο Μπάιντεν προσπαθεί να συνδέσει δύο ζητήματα που μέχρι τώρα φαίνονταν ασύνδετα. Δηλαδή την προμήθεια F16 και εκσυγχρονισμού αυτών προς την Τουρκία και το θέμα των F35», είπε ο αναλυτής διεθνών θεμάτων, Νίκος Φίλης.
Και συνέχισε: «Είναι μία σημαντική εξέλιξη διότι εφόσον συμβεί φαίνεται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιλέξει να επιτρέπουν στην Αθήνα να είναι ένα βήμα μπροστά στο αμυντικό, στρατιωτικό ζήτημα σε σχέση με την Τουρκία. Προφανώς φοβούμενες ότι η Τουρκία, εφόσον αισθανθεί αρκετά μεγάλη αυτοπεποίθηση στο στρατιωτικό πεδίο, ακόμη και να επιχειρήσει κάποια περιπέτεια».
Για τα σκληρά παζάρια της Άγκυρας και την απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να θέσει στο τραπέζι και το θέμα της εισόδου της Τουρκίας στην ΕΕ ο Νίκος Φίλης εξήγησε ότι είναι μία προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να δικαιολογήσει στο εσωτερικό ακροατήριο του μία ενδεχόμενη αλλαγή στάσης στο θέμα της Σουηδίας.
«Οι Αμερικανοί έχουν μία θετική εικόνα και λένε ότι η Τουρκία να γίνει κράτος μέλος της ΕΕ. Είναι πολλοί που δεν το επιθυμούν αυτό στην ΕΕ. Είναι και η ίδια η Τουρκία, η οποία αποκλίνει έτσι κι αλλιώς. Αλλά δεν μπορούν τα 35 κεφάλαια που απαιτούνται να ολοκληρωθούν εν μία νυκτί μόνο και μόνο επειδή ο Ερντογάν επιθυμεί κάτι τέτοιο. Έχω λοιπόν την αίσθηση ότι αυτή είναι μία προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να σώσει τα προσχήματα στο εσωτερικό για να δικαιολογήσει μία ενδεχόμενη κυβίστηση του σε σχέση με την Σουηδία», ανέφερε στον ΑΝΤ1 ο Νίκος Φίλης.
Σκληρό πόκερ μέχρι την τελευταία στιγμή
Ο Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι κατά την προσφιλή του τακτική όλα αυτά τα χρόνια στην διπλωματική σκηνή έβαλε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης επιπλέον αιτήματα που γνωρίζει ότι δεν μπορούν να συζητηθούν ή να ικανοποιηθούν. Η τακτική αυτή έχει ως στόχο η Τουρκία να προβάλλει μαξιμαλιστικές θέσεις και να διεκδικεί όσο περισσότερα γίνεται και στο τέλος της διαπραγμάτευσης να υποκρίνεται ότι υποχώρησε αφού έχει λάβει όσα επιθυμεί.
Για παράδειγμα σήμερα άνοιξε το ζήτημα της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην ΕΕ αν και γνωρίζει πολύ καλά ότι η διαδικασία έχει παγώσει και από τις δύο πλευρές. Τα μηνύματα από τις Βρυξέλλες αλλά και την Ουάσινγκτον ήταν ξεκάθαρα ότι τα θέματα του ΝΑΤΟ δεν συνδέονται με τα θέματα της ΕΕ.
«Πιστεύουμε ότι είναι ξεχωριστά ζητήματα» είπε στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάθιου Μίλερ. «Δεν θεωρούμε ότι θα έπρεπε να αποτελεί εμπόδιο για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ», απάντησε, όταν ρωτήθηκε για τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος συνέδεσε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ Άγκυρας και Βρυξελλών.
Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ και η ένταξη νέων μελών σε αυτό είναι διαφορετική διαδικασία από αυτή της διεύρυνσης της ΕΕ, ανέφερε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος της Κομισιόν Ντάνα Σπίναντ.
