Το Κρεμλίνο φαίνεται πως στρατολογεί μαζικά Ουκρανούς πολίτες, εκμεταλλευόμενο την οικονομική απόγνωσή τους, για να προδώσουν τη χώρα τους και να κατασκοπεύουν υπέρ της Ρωσίας. Όπως αποκαλύπτει το Politico, δύο νέοι Ουκρανοί, η 19χρονη Λένα και ο 22χρονος Μποχντάν, έπεσαν θύματα των ρωσικών πρακτικών στρατολόγησης με αντάλλαγμα μικρά χρηματικά ποσά.
Οι δυο τους συνελήφθησαν από πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) και οδηγήθηκαν με χειροπέδες στη δικαιοσύνη. Είναι η πρώτη φορά που βλέπουν ο ένας τον άλλον μετά από έναν μήνα κράτησης, ενώ περιμένουν να δικαστούν με την κατηγορία της προδοσίας. Και οι δύο ομολόγησαν τη συνεργασία τους με τη Ρωσία, ελπίζοντας πως η ποινή τους θα περιοριστεί σε 15 χρόνια φυλάκισης, αντί για ισόβια.
Σύμφωνα με την SBU, η Λένα και ο Μποχντάν χρησιμοποιούσαν κάμερες για να καταγράφουν την παράδοση δυτικών όπλων και να παρακολουθούν ένα αστυνομικό τμήμα. Σκοπός τους ήταν να εντοπίσουν και να αποκαλύψουν στις ρωσικές δυνάμεις τις θέσεις της αεράμυνας στο Κίεβο και στην περιοχή του Τσερνίχιβ, πριν τελικά εντοπιστούν και συλληφθούν.
Το φαινόμενο, ωστόσο, δεν είναι μεμονωμένο. Η ίδια υπηρεσία έχει εξετάσει πάνω από 24.000 υποθέσεις εγκλημάτων κατά της εθνικής ασφάλειας από τον Φεβρουάριο του 2022, ενώ περισσότερες από 4.100 αφορούν προδοσία. Από αυτές, 2.300 βρίσκονται ήδη στα δικαστήρια, γεγονός που δείχνει τη σοβαρότητα του προβλήματος.
Εγκλήματα και παραπτώματα
Η Λένα εξηγεί πώς ξεκίνησαν όλα: «Όλα άρχισαν όταν βρήκαμε μια αγγελία στο Telegram με το όνομα “Jobs in Kyiv”. Υποσχόταν εύκολα χρήματα και αποφασίσαμε να δοκιμάσουμε, γιατί πραγματικά τα χρειαζόμασταν, όπως και πολλοί άλλοι σήμερα στην Ουκρανία».
Ο Μποχντάν συμπληρώνει: «Θέλαμε να ζήσουμε μαζί, αλλά είχαμε χρέη. Δουλεύαμε πολύ, τσακωνόμασταν γιατί τα λεφτά δεν έφταναν ποτέ».
Αρχικά, τους ζητήθηκε να φωτογραφίζουν ράφια σε σούπερ μάρκετ, να καταγράφουν τιμές και ωράρια. Σύντομα, όμως, οι αποστολές τους έγιναν πιο επικίνδυνες. Έπρεπε να τοποθετήσουν κάμερες κοντά σε αστυνομικά τμήματα και σιδηροδρομικές γραμμές που μετέφεραν δυτικά όπλα. Η τελευταία εντολή ήταν να καταγράψουν θέσεις αεράμυνας στο Κίεβο.
Ο Μποχντάν παραδέχεται ότι κατάλαβε πως εργάζονταν για τους Ρώσους μετά τις δύο πρώτες αποστολές, αλλά, όπως είπε, «προσπάθησα να σκέφτομαι θετικά». Η Λένα ανέφερε ότι υπήρχε και φόβος: «Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα μας άφηναν να φύγουμε εύκολα».
Ο εχθρός εντός των πυλών
Όπως αναφέρει αξιωματούχος της SBU, οι Ρώσοι προσεγγίζουν νέους Ουκρανούς με διαφορετικά ποσά, ανάλογα με τη δυσκολία της αποστολής. Οι εντολές ποικίλλουν – από φωτογράφιση στρατιωτικών εγκαταστάσεων και διυλιστηρίων μέχρι εμπρησμούς οχημάτων ή επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα.
Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, τα κίνητρα δεν είναι ιδεολογικά, αλλά καθαρά οικονομικά. Πολλοί φτωχοί ή απελπισμένοι Ουκρανοί στρατολογούνται για μερικές εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες γρίβνα – δηλαδή μόλις λίγα ευρώ – με αβέβαιη πληρωμή. Ο αξιωματούχος της SBU σημειώνει ότι «η Ολένα και ο Μποχντάν έπαιρναν 400 έως 3.000 γρίβνα (8-62 ευρώ) για κάθε αποστολή».
Παρά τις αποστολές τους, τα χρήματα δεν τους έφταναν για να ζήσουν. Η Λένα δούλευε ως μαγείρισσα σε fast-food για 12 με 16 ώρες τη μέρα, ενώ ο Μποχντάν έκανε περιστασιακές δουλειές.
Το παιχνίδι του Κρεμλίνου
Η SBU προειδοποιεί ότι η Ρωσία διαθέτει μεγάλους πόρους για να αποσταθεροποιήσει την Ουκρανία εκ των έσω. Το Κρατικό Γραφείο Ερευνών της Ουκρανίας έχει ανοίξει περισσότερες από 1.500 ποινικές υποθέσεις για προδοσία που αφορούν αξιωματούχους, στρατιωτικούς και αστυνομικούς.
«Κάθε υπόθεση προδοσίας, συνεργασίας ή βοήθειας προς τη Ρωσία διερευνάται πλήρως από τις αρχές», ανέφερε η υπηρεσία.
Ωστόσο, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη για όσους ζουν σε περιοχές υπό ρωσική κατοχή. Η Χάνα Ρασαμάκινα, επικεφαλής του τμήματος Πολέμου και Δικαιοσύνης της οργάνωσης Media Initiative for Human Rights, εξηγεί: «Δεν δικαιολογώ όσους συνεργάζονται, αλλά πολλοί απλώς προσπαθούν να επιβιώσουν. Όποιος μένει στα κατεχόμενα και χρειάζεται δουλειά αναγκάζεται να έχει επαφή με τις ρωσικές αρχές, έστω και παρά τη θέλησή του».
Προσθέτει, επίσης, ότι πολλοί κατηγορούμενοι δεν έχουν χρήματα για δικηγόρους: «Οι φτωχοί δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Τα δικαστήρια συνήθως δέχονται τα επιχειρήματα της εισαγγελίας και τους καταδικάζουν». Έτσι, αρκετοί επιλέγουν να παραδεχθούν την ενοχή τους για να λάβουν πιο ήπια ποινή.
Η Λένα και ο Μποχντάν γνωρίζουν πλέον πως δύσκολα θα ξανασυναντηθούν σύντομα. Έχουν αποδεχθεί ότι θα παραμείνουν στη φυλακή για τουλάχιστον 15 χρόνια, ελπίζοντας πως κάποτε θα ξαναβρεθούν.
Όταν ρωτήθηκε αν θα δεχόταν να πολεμήσει για την Ουκρανία σε αντάλλαγμα για ελευθερία, ο Μποχντάν απάντησε: «Μίλησα με συγκρατούμενους και… οι περισσότεροι δεν επιστρέφουν ποτέ. Δεν θέλω να χαραμίσω τη ζωή μου μάταια».
