Αναφορές για «φώτα σεισμού», όπως αυτές που φαίνονται σε βίντεο πριν από τον φονικό σεισμό των 6,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ το βράδυ της Παρασκευής στο Μαρόκο, υπάρχουν εδώ και πάρα πολλούς αιώνες.
«Αυτές οι εκρήξεις φωτεινού, χορευτικού φωτός σε διαφορετικά χρώματα προβληματίζουν εδώ και αρκετό καιρό τους επιστήμονες και δεν υπάρχει ακόμη ομοφωνία για το τι τις προκαλεί, αλλά είναι σίγουρα αληθινές» τόνισε ο Τζον Ντερ, ένας συνταξιούχος γεωφυσικός που εργαζόταν στο Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ. Ο Ντερ έχει συγγράψει πολλές επιστημονικές εργασίες για τα φώτα σεισμού ή EQL.
«Το να βλέπεις το EQL εξαρτάται από το σκοτάδι και άλλους παράγοντες ευνοϊκότητας», εξηγεί και τονίζει ότι το πρόσφατο βίντεο από το Μαρόκο, που έχει γίνει viral στα social media, μοιάζει με τα φώτα σεισμού που καταγράφηκαν σε κάμερες ασφαλείας κατά τη διάρκεια ενός σεισμού στο Πίσκο του Περού το 2007.
Ο Χουάν Αντόνιο Λίρα Κάτσο, καθηγητής φυσικής στο Universidad Nacional Mayor de San Marcos στο Περού και στο Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Περού, που έχει μελετήσει το φαινόμενο, είπε ότι τα βίντεο από τα κινητά τηλέφωνα αλλά και η ευρεία χρήση καμερών ασφαλείας έχουν κάνει ευκολότερη τη μελέτη των «φωτών σεισμόυ».
«Πριν από σαράντα χρόνια, ήταν αδύνατο. Ακόμη και να τα έβλεπες, κανείς δεν θα σε πίστευε» ανέφερε.
Τα φώτα σεισμού παίρνουν διαφορετικές μορφές
Τα «φώτα σεισμού» μπορούν να λάβουν πολλές διαφορετικές μορφές, σύμφωνα με ένα κεφάλαιο για το φαινόμενο που συντάχθηκε από τον Derr και δημοσιεύτηκε στην έκδοση 2019 της Εγκυκλοπαίδειας της Γεωφυσικής Στερεάς Γης. Μερικές φορές, τα φώτα μπορεί να φαίνονται παρόμοια με τους συνηθισμένους κεραυνούς ή μπορεί να είναι σαν μια φωτεινή ζώνη στην ατμόσφαιρα παρόμοια με το Βόρειο Σέλας.
Άλλες φορές μοιάζουν με λαμπερές σφαίρες που επιπλέουν στον αέρα. Μπορεί επίσης να μοιάζουν με μικρές φλόγες που τρεμοπαίζουν κατά μήκος ή κοντά στο έδαφος. Άλλες φορές μοιάζουν με μεγαλύτερες φλόγες που αναδύονται από το έδαφος.
Ένα βίντεο που τραβήχτηκε στην Κίνα λίγο πριν από τον σεισμό του Σιτσουάν το 2008 δείχνει φωτεινά σύννεφα να επιπλέουν στον ουρανό.
Για να κατανοήσουν καλύτερα τα «φώτα σεισμού», ο Ντερ και οι συνεργάτες του συγκέντρωσαν πληροφορίες από 65 αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς σεισμούς, για τους οποίου υπάρχουν αξιόπιστες αναφορές για «φώτα σεισμού», που χρονολογούνται από το 1.600. Η έρευνά τους δημοσιεύτηκε το 2014 στο περιοδικό Seismological Research Letters.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περίπου το 80% των περιστατικών EQL (φώτα σεισμού) που μελετήθηκαν, παρατηρήθηκε σε σεισμούς, που το μέγεθος τους ήταν μεγαλύτερο από 5 Ρίχτερ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το φαινόμενο παρατηρήθηκε λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της σεισμικής δόνησης και ήταν ορατό σε απόσταση 600 χιλιομέτρων (372,8 μίλια) από το επίκεντρο του σεισμού.
Σεισμοί, ιδιαίτερα ισχυροί, είναι πιο πιθανό να συμβούν κατά μήκος ή κοντά στις περιοχές όπου συναντώνται οι τεκτονικές πλάκες. Ωστόσο, η μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα των σεισμών που συνδέονται με φωτεινά φαινόμενα συνέβησαν εντός τεκτονικών πλακών και όχι στα όριά τους.
Επιπλέον, τα φώτα σεισμού ήταν πιο πιθανό να εμφανιστούν κοντά σε κοιλάδες με ρήγματα, μέρη όπου – σε κάποιο σημείο στο παρελθόν – ο φλοιός της Γης είχε απομακρυνθεί, δημιουργώντας μια επιμήκη πεδινή περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο υψηλότερα τμήματα γης.
Πιθανές αιτίες σεισμικών φώτων
Ο Friedemann Freund, συνεργάτης του Ντερ, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ και πρώην ερευνητής στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της NASA, έχει καταλήξει σε μια θεωρία για τα «φώτα σεισμού».
Εξήγησε ότι όταν ορισμένα ελαττώματα ή ακαθαρσίες σε κρυστάλλους στα πετρώματα υποβάλλονται σε μηχανική καταπόνηση – όπως κατά τη διάρκεια της συσσώρευσης τεκτονικών τάσεων πριν ή κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου σεισμού – διασπώνται αμέσως και παράγουν ηλεκτρισμό.
«Ο βράχος είναι ένας μονωτής που όταν πιέζεται μηχανικά γίνεται ημιαγωγός» ανέφερε. «Πριν από τους σεισμούς, τεράστιοι όγκοι πετρωμάτων – εκατοντάδες χιλιάδες κυβικά χιλιόμετρα πετρωμάτων στον φλοιό της Γης – καταπονούνται και οι πιέσεις προκαλούν μετατόπιση των κόκκων, των κόκκων ορυκτών σε σχέση μεταξύ τους», πρόσθεσε. «Είναι σαν να ανοίγετε μια μπαταρία, να δημιουργείτε ηλεκτρικά φορτία που μπορούν να ρέουν έξω από τα καταπονημένα πετρώματα μέσα από άτονους βράχους. Οι φορτίσεις ταξιδεύουν γρήγορα, με ταχύτητα έως και 200 μέτρα ανά δευτερόλεπτο», εξήγησε σε ένα άρθρο του 2014.
Άλλες θεωρίες σχετικά με το τι προκαλεί τα «φώτα σεισμού» περιλαμβάνουν τον στατικό ηλεκτρισμό που παράγεται από τη θραύση των πετρωμάτων και της εκπομπής ραδονίου. Προς το παρόν δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των σεισμολόγων σχετικά με τον «μηχανισμό» που προκαλεί το φαινόμενο και οι επιστήμονες εξακολουθούν να προσπαθούν να ξεκλειδώσουν τα μυστήρια αυτών των «εκρήξεων φωτός».
Ο Freund ελπίζει ότι μια μέρα θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν τα φώτα σεισμού ή το ηλεκτρικό φορτίο που τα προκαλεί, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, για να βοηθήσουν στην πρόβλεψη της προσέγγισης ενός μεγάλου σεισμού.
