Στον Λευκό Οίκο πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα μια ιστορική συνάντηση με ιδιαίτερη βαρύτητα, όπου ο Ντόναλντ Τραμπ υποδέχτηκε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ευρωπαίους ηγέτες, λίγες μόλις ημέρες μετά τη συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα.
Στο επίκεντρο, η αναζήτηση ενός πλαισίου για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, με την Ουάσιγκτον να αναλαμβάνει έναν πιο ενεργό ρόλο, αν και οι προοπτικές μιας άμεσης ειρήνης παραμένουν αβέβαιες.
Εγγυήσεις ασφαλείας
Ο Αμερικανός Πρόεδρος διαβεβαίωσε τον Ουκρανό ομόλογό του ότι οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν να διασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας σε οποιαδήποτε συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου.
«Όσον αφορά την ασφάλεια, θα υπάρξει πολλή βοήθεια», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους, τονίζοντας ότι θα συμμετάσχουν και οι Ευρωπαίοι.
«Είναι η πρώτη γραμμή άμυνας επειδή βρίσκονται εκεί, αλλά θα τους βοηθήσουμε».
Ο Ζελένσκι χαρακτήρισε την υπόσχεση αυτή «ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός», προσθέτοντας ότι οι εγγυήσεις «θα αποτυπωθούν σε χαρτί μέσα στην επόμενη εβδομάδα με δέκα ημέρες» και αποκαλύπτοντας ότι η Ουκρανία προσφέρθηκε να αγοράσει αμερικανικά όπλα αξίας περίπου 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η ατμόσφαιρα στον Λευκό Οίκο
Η ατμόσφαιρα ήταν εμφανώς πιο θετική σε σχέση με την καταστροφική συνάντηση του Φεβρουαρίου, όταν ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, είχαν ασκήσει ανοιχτά κριτική στον Ουκρανό Πρόεδρο.
Αυτή τη φορά, ο Ζελένσκι εμφανίστηκε με πιο επίσημα ρούχα, με μια δόση χιούμορ και με ένα γράμμα για την Πρώτη Κυρία. Ο ίδιος έδωσε στον Τραμπ ένα γράμμα από τη σύζυγό του προς τη Μελάνια Τραμπ.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ενθουσιάστηκε, ενώ ο Ζελένσκι σχολίασε: «Δεν είναι για εσάς, είναι για τη σύζυγό σας». Ο Τραμπ χαμογέλασε πλατιά και απάντησε: «Το θέλω!».
Στο Οβάλ Γραφείο, ο Ζελένσκι συνάντησε ξανά τον δημοσιογράφο Μπράιαν Γκλεν, ο οποίος την προηγούμενη φορά τον είχε επικρίνει για την ενδυμασία του. Αυτή τη φορά ο Γκλεν του είπε ότι «τώρα δείχνετε υπέροχος».
Ο Ζελένσκι ανταπέδωσε με χιούμορ: «Εσύ φοράς το ίδιο κοστούμι. Βλέπεις, εγώ άλλαξα, εσύ όχι». Όλοι γέλασαν.
Ο Τραμπ, παρατηρώντας τον Ουκρανό πρόεδρο από πάνω μέχρι κάτω με την ολομέλεια μαύρη ενδυμασία του, σχολίασε: «Δεν το πιστεύω. Μου αρέσει. Κοίτα τον».
Ο αντιπρόεδρος Βανς, αυτή τη φορά, έμεινε σιωπηλός.
Η «σκιά» του Πούτιν στον Λευκό Οίκο
Αργότερα το βράδυ, ο Τραμπ και ο Ζελένσκι έκατσαν στο ίδιο τραπέζι με τους Ευρωπαίους ηγέτες: την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, την πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και τον πρόεδρο της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ.
Η συζήτηση γύριζε γύρω από το τραπέζι, με τους Ευρωπαίους να τον ευχαριστούν για όσα είχε κάνει, ενώ παράλληλα, με προσεκτικό τρόπο, εισήγαγαν στις συζητήσεις τα αιτήματά τους για μόνιμες εγγυήσεις ασφάλειας στην Ουκρανία και μια άμεση εκεχειρία.
Η εύθραυστη αυτή ισορροπία κινδύνευσε να σπάσει, όταν ο Μερτς επέμεινε πιο έντονα από τους υπόλοιπους ότι η κατάπαυση του πυρός ήταν υψίστης σημασίας.
Ο Τραμπ είχε μεταβεί στην Αλάσκα λίγες ημέρες νωρίτερα με διακηρυγμένο στόχο να επιτύχει εκεχειρία, όμως, αφού απέτυχε, άλλαξε στάση και υιοθέτησε την προσέγγιση της Μόσχας. Έτσι, η δημόσια θέση του πλέον είναι ότι μια κατάπαυση του πυρός δεν είναι αναγκαία για να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις.
Όταν ο Μερτς αντέτεινε πως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, το χαμόγελο έφυγε από το πρόσωπο του Αμερικανού Προέδρου.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην Αίθουσα Δεξιώσεων του Λευκού Οίκου βρέθηκαν εκεί για να διαχειριστούν μια παγκόσμια κρίση. Αυτό σήμαινε, ωστόσο, ότι έπρεπε παράλληλα να διαχειριστούν και τη διάθεση ενός ανθρώπου με τη φήμη του απρόβλεπτου. Το αντικείμενο αυτής της υψηλού επιπέδου διπλωματικής συνόδου δεν ήταν μόνο η διπλωματία, αλλά και η διαχείριση της ψυχολογίας στο τραπέζι των συνομιλιών.
Όπως σχολιάζουν οι New York Times, στη σουρεαλιστική διάσταση της συνάντησης προστίθετο και η «σκιά» του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, που πλανιόταν σαν αόρατη παρουσία.
Ο Τραμπ δεν σταματούσε να αναφέρεται στη δική του οπτική: «Ο Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει να τελειώσει αυτό», ισχυρίστηκε, αναφερόμενος στον πόλεμο. Επανειλημμένα τόνισε ότι έπρεπε να τηλεφωνήσει στον Ρώσο ηγέτη για να τον ενημερώσει για την πορεία των συναντήσεων – όπως και το έπραξε.
Οι Ευρωπαίοι διατήρησαν ανέκφραστο ύφος σε κάθε αναφορά στον Πούτιν, σαν να μην είχαν καμία ανάγκη να τους υπενθυμιστεί η στάση του Ρώσου προέδρου.
Συνάντηση Ζελένσκι-Πούτιν
Παρά το θερμό κλίμα, μια ειρηνευτική συμφωνία δεν διαφαίνεται άμεσα. Λίγο πριν ξεκινήσουν οι συνομιλίες, το ρωσικό ΥΠΕΞ απέκλεισε την ανάπτυξη στρατευμάτων από χώρες του ΝΑΤΟ για τη διασφάλιση μιας πιθανής συμφωνίας, περιπλέκοντας την πρόταση Τραμπ.
Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Ζελένσκι εξέφρασαν την ελπίδα η συνάντηση της Δευτέρας να ανοίξει τον δρόμο για τριμερείς συνομιλίες με τον Πούτιν, του οποίου οι δυνάμεις συνεχίζουν να προελαύνουν στην ανατολική Ουκρανία.
Αργότερα το βράδυ, ο Τραμπ έγραψε σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social ότι είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο ηγέτη και ξεκίνησε τη διαδικασία οργάνωσης μιας συνάντησης ανάμεσα στον Πούτιν και τον Ζελένσκι, η οποία θα ακολουθηθεί από μια τριμερή σύνοδο κορυφής των τριών προέδρων.
Σύμφωνα με πηγή της ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας, ο Τραμπ είπε στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι η συγκεκριμένη αλληλουχία συναντήσεων ήταν πρόταση του ίδιου του Πούτιν.
Ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης ανέφερε ότι η συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στην Ουγγαρία, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επιβεβαίωσε ότι οι δύο άνδρες θα συναντηθούν μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες.
Η τελευταία φορά που διεξήχθησαν απευθείας συνομιλίες ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία ήταν τον Ιούνιο στην Τουρκία, όταν ο Πούτιν είχε απορρίψει την ανοιχτή πρόσκληση του Ζελένσκι για συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο και είχε στείλει αντ’ αυτού μια χαμηλόβαθμη αντιπροσωπεία.
Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ, δήλωσε σε ηχητικό μήνυμα στο Telegram τη Δευτέρα ότι ο Τραμπ και ο Πούτιν συζήτησαν «τη δυνατότητα να αναβαθμιστεί το επίπεδο των εκπροσώπων από την ουκρανική και ρωσική πλευρά … που θα συμμετάσχουν στις εν λόγω απευθείας διαπραγματεύσεις».
Ευρωπαίοι ηγέτες: Πρώτα κατάπαυση του πυρός
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες που έσπευσαν στην Ουάσιγκτον για να στηρίξουν τον Ζελένσκι προέτρεψαν τον Τραμπ να απαιτήσει από τον Πούτιν να δεχθεί κατάπαυση του πυρός πριν προχωρήσουν οι συνομιλίες.
Αν και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε προηγουμένως υποστηρίξει την πρόταση αυτή, άλλαξε στάση μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ηγέτη την Παρασκευή, υιοθετώντας τη θέση της Μόσχας ότι οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης θα πρέπει να είναι συνολική.
Ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους ότι του αρέσει η ιδέα μιας εκεχειρίας, αλλά θεωρεί πως οι δύο πλευρές μπορούν να εργάζονται σε μια ειρηνευτική συμφωνία ακόμη και αν οι μάχες συνεχίζονται.
«Εύχομαι να μπορούσαν να σταματήσουν, θα ήθελα να σταματήσουν», δήλωσε. «Αλλά στρατηγικά αυτό θα μπορούσε να είναι μειονέκτημα για τη μία ή την άλλη πλευρά».
Ο ειδικός απεσταλμένος του Πούτιν για επενδύσεις και οικονομικές συνεργασίες, Κιρίλ Ντμίτριεφ, έγραψε σε ανάρτησή του στο Χ ότι πρόκειται για «μια σημαντική μέρα διπλωματίας σήμερα με επίκεντρο τη Μόνιμη Ειρήνη και όχι μια Προσωρινή Εκεχειρία».
Από την πλευρά τους, ο Μερτς και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην ιδέα της κατάπαυσης του πυρός ως προϋπόθεση για οποιεσδήποτε απευθείας συνομιλίες με τη Ρωσία.
Ο Μακρόν τόνισε επίσης ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει σε κάποια φάση να συμμετάσχουν στις συνομιλίες ειρήνης.
«Όταν μιλάμε για εγγυήσεις ασφαλείας, μιλάμε για ολόκληρη την ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου», είπε στον Τραμπ, ενώ πρόσθεσε ότι οι συνομιλίες για το τι είναι διατεθειμένες να προσφέρουν οι ΗΠΑ θα ξεκινήσουν ήδη από την Τρίτη.
Με πληροφορίες από: Reuters, Associated Press, New York Times
