Η Σύνοδος Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατέληξε τα ξημερώματα σε ομόφωνη συμφωνία για τη χορήγηση δανείου 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία, μέσω δανεισμού της ΕΕ από τις κεφαλαιαγορές και με στήριξη του προϋπολογισμού της Ένωσης. Οι ηγέτες δεν συμφώνησαν στη χρήση παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων σε μορφή δανείου προς την Ουκρανία, ωστόσο επέλεξαν την κοινή ευρωπαϊκή λύση, προκειμένου να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Κιέβου.
Νωρίτερα, οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδίωξαν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους για ένα πακέτο στήριξης που θα καλύψει τις ανάγκες του Κιέβου για τα έτη 2026-2027, σε μια περίοδο κατά την οποία η Ουκρανία αντιμετωπίζει σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα και συνεχείς στρατιωτικές πιέσεις από τη ρωσική εισβολή. Η συζήτηση εξελίχθηκε με συνεχείς μεταβολές, καθώς τα σενάρια εναλλάσσονταν ώρα με την ώρα και κάθε πρόταση συναντούσε ενστάσεις από διαφορετικές πλευρές, με κοινό στόχο να ληφθεί απόφαση και να αποφευχθεί μήνυμα αποτυχίας συνεννόησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Βέλγιο, όπου φιλοξενούνται τα περισσότερα από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μέσω της Euroclear, ζήτησε πλήρεις εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη για πιθανές νομικές ή οικονομικές συνέπειες από ενδεχόμενη ρωσική αντίδραση. Παρά τις διαβεβαιώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις προσπάθειες για κοινή ανάληψη κινδύνων, οι διαπραγματεύσεις κόλλησαν σε μία λέξη σχετικά με το ύψος των εγγυήσεων, οδηγώντας σε προσωρινή διακοπή χωρίς τελική απόφαση για αυτό το σχέδιο.
Ως λύση, αναδείχθηκε ένα προσωρινό «δάνειο-γέφυρα» μέσω κοινής δανειοδότησης της ΕΕ από τις κεφαλαιαγορές, backed by the EU budget headroom, δηλαδή μέσω μηχανισμού που επιτρέπει στην Ένωση να δανείζεται με ευνοϊκούς όρους χωρίς άμεση επιβάρυνση των εθνικών προϋπολογισμών. Τεχνικά, ο προϋπολογισμός της ΕΕ διαθέτει ανώτατο όριο συνεισφορών από τα κράτη-μέλη, βασισμένο κυρίως στο Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα κάθε χώρας. Το υπόλοιπο μεταξύ του ορίου και των πραγματικών δαπανών, το λεγόμενο headroom, λειτουργεί ως εγγύηση για την έκδοση ομολόγων, εξασφαλίζοντας χαμηλά επιτόκια χάρη στην υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση της ΕΕ και επιτρέποντας τη χορήγηση δανείων σε τρίτους, όπως η Ουκρανία.
Το τελευταίο προσχέδιο Συμπερασμάτων που διέρρευσε προτείνει δάνειο 90 δισ. ευρώ για τα έτη 2026-2027, με ρητή διασφάλιση ότι δεν θα επηρεαστούν οι οικονομικές υποχρεώσεις χωρών όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, παραχώρηση που αποσκοπεί στην άρση επιφυλάξεων, καθώς η έγκριση απαιτεί ομοφωνία.
Παρά τη ρευστότητα της κατάστασης, η πολιτική βούληση για λύση παρέμεινε ισχυρή. Πολλοί ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, υπογράμμισαν την επιλογή που έχει μπροστά της η Ευρώπη, λέγοντας «Χρήματα σήμερα ή αίμα αύριο». Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε αποφασισμένη να μην αποχωρήσει από τις Βρυξέλλες χωρίς λύση, ενώ ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα υποσχέθηκε ότι οι ηγέτες θα παραμείνουν μέχρι να βρεθεί συμφωνία.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η Ευρώπη στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες όπου αναφέρθηκε στη συμφωνία για το δάνειο – γέφυρα στην Ουκρανία που συμφώνησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζοντας ότι:
«Έγινε μια εκτενέστατη συζήτηση όπου εξετάστηκαν και οι δύο επιλογές χρηματοδότησης της Ουκρανίας που είχε προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Θεωρώ ότι η λύση η οποία προκρίθηκε, ένα δάνειο δηλαδή από το περιθώριο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού που δεν έχει δημοσιονομικές συνέπειες για καμία ευρωπαϊκή χώρα, είναι η ενδεδειγμένη λύση».
Παράλληλα τόνισε ότι αυτή η απόφαση πάρθηκε «λαμβάνοντας υπόψιν την συνθετότητα και τις νομικές δυσκολίες του εγχειρήματος να αξιοποιηθούν αυτή τη στιγμή οι παγωμένοι ρωσικοί πόροι, ένα ενδεχόμενο το οποίο δεν αποκλείστηκε, στα συμπεράσματα στα οποία συμφωνήσαμε, αλλά το οποίο χρειάζεται ακόμη περισσότερο χρόνο επεξεργασίας σε περίπτωση που καταλήξουμε σε αυτή τη λύση. Σε κάθε περίπτωση το μήνυμα που εκπέμπεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι ότι η Ουκρανία μπορεί να καλύψει για το άμεσο μέλλον τις χρηματοδοτικές της ανάγκες και ότι η Ευρώπη στέκεται έμπρακτα στο πλευρό της».
Ερωτηθείς για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο και το αν βλέπει κίνδυνο οι πόροι για την άμυνα και την Ουκρανία να «θυσιάσουν» άλλους, ο πρωθυπουργός απάντησε: «Οι συζητήσεις για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο ξεκινούν μόλις τώρα. Δεν έχει γίνει καμία πρόταση συγκεκριμένη πρόταση πέρα της αρχικής τοποθέτησης της Επιτροπής σχετικά με τα ποσά και το πως αυτά κατανέμονται στις διάφορες κατηγορίες του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Ένα είναι βέβαιο και αυτό διαφάνηκε στη σημερινή συζήτηση, ότι υπάρχει μία κρίσιμη μάζα χωρών, που θα τους χαρακτήριζα φίλους συνοχής και της κοινής αγροτικής πολιτικής που δεν πρόκειται ουσιαστικά να δεχτούν περικοπές στα δυο αυτά προγράμματα, τα οποία αποτελούν και τους βασικούς δύο πυλώνες πάνω στους οποίους χτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες όλο το πλαίσιο της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Όμως εκτιμώ ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές θα είναι σύνθετες και δύσκολες, η Κυπριακή Προεδρία, η οποία αναλαμβάνει σε 12 μέρες από τώρα, θα παρουσιάσει, εικάζω, τις πρώτες προτάσεις της για τις συγκεκριμένες κατανομές των πόρων και ελπίζουμε και ευχόμαστε ότι σε ένα χρόνο από τώρα θα μπορούμε να συμφωνήσουμε στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο».
