Επιμέλεια: Κώστας Τέο
Μεγάλη πολιτική κρίση προέκυψε στην Τουρκία μετά την κοινή δήλωση των απόστρατων ναυάρχων για την πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν αναφορικά με τη Συνθήκη του Μοντρέ που υπογράφηκε το 1936 και , παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζει την στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή. Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης.
Η πρώτη αντίδραση ήρθε την Κυριακή, όπου συνεργάτες του Ερντογάν κατήγγειλαν τους απόστρατους, ενώ θέση πήρε το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας, όπου σε ανακοίνωσή του ανέφερε ότι «με την ενέργειά τους οι απόστρατοι ναύαρχοι βλάπτουν τη Δημοκρατία, υπονομεύουν το ηθικό και το φρόνιμα των ενόπλων δυνάμεων και δίνουν χαρά στους εχθρούς μας» καλώντας τη Δικαιοσύνη να παρέμβει. Και αργά το βράδυ της Κυριακής η προεδρία ανακοίνωσε ο Ερντογάν θα αξιολογήσει την κατάσταση σε σύσκεψη που θα γίνει το μεσημέρι της Δευτέρας στο προεδρικό μέγαρο της χώρας.
Εν μέσω όλων αυτών, η αντιπολίτευση είχε άλλη στάση. Έπαιρνε αποστάσεις από το θέμα και την κυβερνητική αντίδραση με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου, να κάνει λόγο για «ψεύτικες ατζέντες» και η αρχηγός του «Καλού Κόμματος», Μεράλ Ακσενέρ, έκανε λόγο για ανοησίες αξιωματούχων.
Το πρωί της Δευτέρας έγινε αυτό που είχε προαναγγείλει το υπουργείο Άμυνας. Ο εισαγγελέας της Άγκυρας εξέδωσε ένταλμα για 14 από τους ναυάρχους που συμμετείχαν στη δήλωση των “103”, 104 για άλλους, κατά των πολιτικών του Ερντογάν αναφορικά με τη Συνθήκη του Μοντρέ και δέκα ναύαρχοι συνελήφθησαν από την αστυνομία. Μεταξύ των συλληφθέντων, μάλιστα, ήταν και ο απόστρατος ναύαρχος, Τζεμ Γκιουρντενίζ, με την είδηση να επιβεβαιώνεται και από τη σύζυγό του, Ρενγκίν που σε ανάρτησή της ανέφερε ότι αστυνομικοί έκαναν έφοδο στην κατοικία τους λίγο πριν τις 6.30 π.μ. και συνέλαβαν το σύζυγό της.
«Εδώ και χρόνια αναλαμβάνουμε δράση για χάρη των συμφερόντων της Τουρκίας στη Γαλάζια Πατρίδα. Έτσι, η δήλωση έγινε για να προστατεύσει τα συμφέροντα της Τουρκίας και της Γαλάζιας Πατρίδας. Έχουμε το δικαίωμα να προβαίνουμε σε τέτοιου είδους δηλώσεις», υποστήριξε ο αποκαλούμενος πατέρας της «Γαλάζιας Πατρίδας» που πρώτος το 2006 αναφέρθηκε στην έννοια της παρουσιάζοντας και αναλύοντας την θεωρία του στο ομώνυμο βιβλίο του («Mavi Vatan») όπου παρουσιάζει τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο Πέλαγος και στη Μεσόγειο Θάλασσα, με στόχο να καταστεί ναυτική υπερδύναμη.
96 πρώην βουλευτές υπέρ των απόστρατων ναυάρχων
Λίγο πριν την έναρξη του υπουργικού συμβουλίου, οι απόστρατοι ναύαρχοι βρήκαν σύμμαχο σε 96 πρώην βουλευές, οι οποίοι στην κοινή δήλωση που έδωσαν στη δημοσιότητα με τίτλο: «Τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της δημοκρατίας μας δεν μπορεί να τίθενται υπό συζήτηση! Το Kanal Istanbul δεν μπορεί να κατασκευαστεί! Το Μοντρέ δεν μπορεί να τεθεί υπό διαβούλευση» ανέφεραν ότι όλοι έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τις απόψεις τους όσον αφορά τα συμφέροντα της χώρας. «Αυτό είναι δικαίωμα και καθήκον», επισήμαναν.
«Θεωρούμε λάθος να επιμένουμε να οικοδομήσουμε το Kanal Istanbul (σ.σ. διώρυγα της Κωνσταντινούπολης) που θα εξυπηρετήσει τις φιλοδοξίες άλλων κρατών εναντίον της Τουρκίας και να ξεκινήσει η διαβούλευση για τη Συνθήκη του Μοντρέ», σημειώνουν οι πρώην βουλευτές.
Καταδικάζοντας τη σύλληψη των απόστρατων ναυάρχων και των κατηγοριών που τους απευθύνονται, οι πρώην βουλευτές σημειώνουν ότι «είναι απαράδεκτο» για όσους πρέπει να είναι οι εγγυητές των συνταγματικών δικαιωμάτων να προσπαθήσουν να φιμώσουν και να εκφοβίσουν την κοινωνία.
«Ως απαίτηση της πλουραλιστικής δημοκρατίας, προσπάθειες όπως απειλές, κατηγορίες, εκφοβισμοί για επιθέσεις και έρευνες κατά ατόμων και ομάδων που μοιράζονται τις απόψεις τους για το έργο Kanal Istanbul και τη Συνθήκη του Μοντρέ, κάνοντας χρήση του πιο φυσικού δικαιώματος ενός πολίτη, βάζουν σε υποθήκη τα δικαιώματα του πολίτη. Καταδικάζουμε αυτήν την προσέγγιση και αυτές τις προσπάθειες και υπενθυμίζουμε στην κυβέρνηση ότι εξακολουθούμε να είμαστε ένα κράτος δικαίου», τονίζουν.
Οργή Ερντογάν για τους απόστρατους ναυάρχους
Επίθεση στους απόστρατους ναυάρχους εξαπέλυσε το απόγευμα της Δευτέρας με δήλωσή του ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Συγκεκριμένα, μετά την έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου που είχε διάρκεια δύο ώρες και 10 λεπτά, ο «σουλτάνος» επιτέθηκε με υποτιμητικά σχόλια στους απόστρατους, τους οποίους αποκάλεσε “συνταξιούχους δημόσιους υπαλλήλους”.
«Στη συνάντηση που πραγματοποιήσαμε λίγο πριν, αξιολογήσαμε λεπτομερώς τις συζητήσεις για το ζήτημα που έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της χώρας μας για δύο ημέρες, είναι σίγουρα μια κακόβουλη προσπάθεια όσον αφορά τις συζητήσεις διακυβέρνησης που πραγματοποιήθηκαν εν τω μέσω της νυκτός. Κανένας συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος δεν έχει το δικαίωμα να επιχειρεί κάτι τέτοιο σε συλλογικό επίπεδο, Αυτή η ενέργεια, η οποία πραγματοποιήθηκε στα μέσα της νύχτας, είναι σίγουρα μια κακόβουλη προσπάθεια. Το καθήκον των απόστρατων ναυάρχων δεν είναι να συγκεντρωθούν και να δημοσιεύσουν δηλώσεις που περιέχουν υπονοούμενα πραξικοπήματος σε μια πολιτική συζήτηση»», δήλωσε ο Ερντογάν και πρόσθεσε: «Δεν έχουμε δει αυτούς τους ναυάρχους και τους διπλωμάτες να συναντιούνται στο πρόσφατο παρελθόν για να εκδώσουν μια δήλωση υποστήριξης για τη χώρα μας στον αγώνα μας από την Κύπρο ως το Καραμπάχ. Και πάλι, δεν τους είδαμε να είναι δίπλα στο έθνος μας ενάντια στην απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου».
«Ο λόγος για τη συζήτηση σίγουρα δεν είναι θέμα ελευθερίας έκφρασης. Μερικοί από αυτούς μιλούν σε διάφορα μέσα. Δεν έχει ξεκινήσει έρευνα για κανέναν από αυτούς για τις δηλώσεις τους. Αλλά μέσα στη νύχτα, δεν είναι ποτέ αποδεκτό για 104 συνταξιούχους ναυάρχους να κάνουν μια τέτοια προσπάθεια. Αυτό δεν μπορεί να ονομαστεί ελευθερία έκφρασης», είπε ακόμη ο Τούρκος πρόεδρος και σημείωσε: «Ο λόγος για την έντονη αντίδραση του έθνους μας στη δημοσιευμένη δήλωση είναι ότι είναι μια πολύ μεγαλύτερη εκστρατεία. Οι λεγόμενοι διανοούμενοι έχουν στοχεύσει το νόμο, το εκτελεστικό και το δικαστικό σώμα».
«Συναντηθήκαμε σήμερα για να εξηγήσουμε στο έθνος μας τι συνέβη. Κάθε επίθεση κατά της δημοκρατίας στην Τουρκία πραγματοποιείται μετά από μια τέτοια κοινοποίηση. Αυτό έκαναν στον αείμνηστο Μεντερές. Προσπάθησαν να εκφοβίσουν τις κυβερνήσεις πριν από τις 12 Σεπτεμβρίου με τον ίδιο τρόπο. Δεδομένου ότι αντιδράσαμε έντονα σε αυτές τις προσεγγίσεις στη δική μας κυβέρνηση, δεν μπορούσαν να συνεχίσουν», επισήμανε ακόμη ο Ερντογάν και πρόσθεσε: «Έχουμε την πιο αποτελεσματική στάση απέναντι σε απειλές κατά της εθνικής βούλησης, το έθνος μας γνωρίζει καλά από την πρόσφατη ιστορία μας. Για αυτόν τον λόγο, αποκαλύπτουμε όλη μας τη στάση απέναντι στη δημοσιευμένη δήλωση. Το έθνος μας βλέπει ποιος υπερασπίζεται τη δημοκρατία και ποιος βρίσκεται με τους πραξικοπηματίες. Ας ελπίσουμε ότι θα παρουσιάσουμε αυτά τα γεγονότα στις εκλογές του 2023 κατά τη διακριτική ευχέρεια του έθνους μας».
Ακάρ: Η Δικαιοσύνη θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο
Επί του θέματος τοποθετήθηκε και ο Χουλουσί Ακάρ αναφερόμενος στην κοινή δήλωση των αποστράτων ναυάρχων. «Η Δικαιοσύνη θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας που είχε συνάντηση και με οργανώσεις απόστρατων αξιωματικών.
«Είναι σαφές ότι η δήλωση δεν ωφελεί σε τίποτα άλλο παρά να βλάψει τη δημοκρατία μας, να επηρεάσει αρνητικά το ηθικό του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεών μας και να κάνει τους εχθρούς μας ευτυχείς. Όπως ορίζεται στο Σύνταγμα, η Τουρκική Δημοκρατία είναι ένα δημοκρατικό, κοσμικό, κοινωνικό κράτος δικαίου. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η ανεξάρτητη δικαιοσύνη θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν μπορούν να γίνουν εργαλείο για τις προσωπικές φιλοδοξίες κανενός», είπε και πρόσθεσε: «Αυτοί που δεν βλέπουν, που δεν θέλουν να δουν τα επιτεύγματα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, είναι τυφλωμένοι από φιλοδοξία, εμπάθεια και φθόνο».
Υπέρ των ναυάρχων και οι δικαστές
Την ώρα που η κυβέρνηση Ερντογάν κάνει λόγο για «υπονοούμενα πραξικοπήματος» και προχωρά σε συλλήψεις απόστρατων ναυάρχων, η ένωση των Τούρκων δικαστών του Αρείου Πάγου, αλλά και του αντίστοιχου με το δικό μας ΣτΕ «αδειάζουν» τον Τούρκο πρόεδρο. Σε ανακοίνωσή του αναφέρουν πως η κοινή δήλωση των απόστρατων δεν παραβιάζει κανέναν νόμο επισημαίνοντας, μάλιστα, πως περιλαμβάνεται στο άρθρο 26 του Συντάγματος, που αναφέρει ότι «ο καθένας έχει το δικαίωμα να διαδίδει τις σκέψεις και τις απόψεις του ατομικά ή συλλογικά μέσω προφορικής ομιλίας, γραφής, σχεδίων ή άλλων μέσων».
Ταυτόχρονα, κορυφαίος νομικός της χώρας μίλησε στην αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «Cumhuriyet» και υποστήριξε ότι η κοινή δήλωση πρέπει να αξιολογηθεί στο πλαίσιό της και μόνο. «Το κάλεσμα που έγινε και η ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε από τους απόστρατους ναυάρχους δεν είναι κάλεσμα πραξικοπήματος, αντιθέτως, πρόκειται για κάλεσμα δημοκρατίας» είπε χαρακτηριστικά.
Mπαρτσίν Γινάντς: Ο Ερντογάν θέλει να σπείρει τον φόβο
ια τις καταιγιστικές εξελίξεις στην Τουρκία, 24 ώρες μετά την παρέμβαση των ναυάρχων για την ισλαμοποίηση του στρατεύματος και τη διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, αλλά και για το κίνητρο του Ταγίπ Ερντογάν πίσω από τη δίωξή τους, μίλησε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΟΡΕΝ, η πολιτική αναλύτρια Μπαρτσίν Γινάντς.
Όπως λέει η ίδια, οι απόστρατοι ναύαρχοι που υπέγραψαν το μανιφέστο είναι θύματα συνομωσίας και η σύλληψή τους είναι μήνυμα τρομοκράτησης του τουρκικού λαού. Η Μπαρτσίν Γινάντς σημειώνει πως ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται τις κρίσεις για να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη και να συσπειρώσει τους οπαδούς του, βλέποντας τη δημοτικότητά του στις δημοσκοπήσεις να καταρρέει.
