Γράφει στο enikos.gr ο Δρ. Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής
Γιατί το μέλλον της Λιβύης, περνάει de facto από την Αθήνα
Φτάνοντας υπό άκρα μυστικότητα μέσα σε ένα σεντάν αμάξι, στο ξενοδοχείο King George υπό το “βλέμμα” του Ελληνικού Κοινοβουλίου σε μια άκρως επιτυχημένη επιχείρηση από πλευράς εθνικών μας υπηρεσιών ασφαλείας, ο Στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ έγινε δεκτός στην Αθήνα από τον Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος, ως αρχηγός Κράτους. Αυτή ήταν μια αμοιβαία κίνηση, στην ανταπόκριση υποστήριξης της Ελλάδας στον Στρατηγό και την προσπάθεια συμφιλίωσης των αντίπαλων πλευρών στη Λιβύη, αλλά με στήριξη προς τον Χαφτάρ.
Η επίσκεψη αυτή είναι αποτέλεσμα της πρόσφατης επίσκεψης του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στην Λιβύη. Στόχος είναι πλέον ο συντονισμός παραλλήλων πολιτικών ενεργειών και κινήσεων, προκειμένου τα δύο μέρη να ανταποκριθούν εκατέρωθεν στα εθνικά τους συμφέροντα και τα μελλοντικά συνεργατικά και διαμεσολαβητικά πλάνα συνεργασίας. Σε μια Ειρηνική Λιβύη που θα μπορούσε να αποτελέσει εξίσου σημαντικό εταίρο στην πολυμερή συνεργασία και συμμαχία στο Μεσογειακό διάλογο συμμαχιών.
Ο Στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ ζητά εμπλοκή της Ελλάδος στο μέλλον της χώρας του, της οποίας αναμένεται να έχει, τον πλέον, σημαντικό ρόλο σε μια πιθανή επίλυση του υπάρχοντος εμφυλίου πολέμου, που ωστόσο θα πάρει καιρό να τερματιστεί, ακόμα και δια μέσου, ή δια λόγου μιας κάποιας ή ουσιαστικής πολιτικής λύσης που κανείς ελπίζει να επέλθει σύντομα.
Το τίμημα, ως αποτέλεσμα μιας όποιας λύσης σε επίπεδο συνεργασίας των δύο χωρών, μπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό, βάσει στρατηγικών επιλογών που θα πρέπει να γίνουν εκατέρωθεν. Ωστόσο, ο Στρατηγός είναι έμπειρος. Έχει τη στήριξη πολλών κρατών και επιθυμεί την υποστήριξη από ακόμη μια γείτονα χώρα. Την Ελλάδα. Η Ελλάδα αποτελεί βασική γεωστρατηγικά χώρα . Πιθανολογείται πως θα παίξει ρόλο στη μετεξέλιξη της Λιβύης σε πολυδιάστατους τομείς.
Ο Στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος είναι 77 ετών, έχει μια πολύ πλούσια πολιτική, στρατιωτική και προσωπική ιστορία. Σχετίζεται με την πάλαι ποτέ ανώτατη ηγεσία της Λιβύης. Γεννηθείς το 1943 στην πόλη Ajdabiya, ήταν βασικός υποστηρικτής αρχικά του Μουαμάρ Καντάφι όταν κατόρθωσαν να αποκαθηλώσουν τον Βασιλιά Ιντρίς της Λιβύης το 1969. Χρόνια μετά, με την επιστροφή του το 2014, ίδρυσε και ονόμασε τις σημερινές του δυνάμεις “Δυνάμεις απελευθέρωσης της Λιβύης”. Ωστόσο η ιστορία του Χαφτάρ είναι εξίσου πολύπλοκη. Το 1980 συμμετέχει ως στρατάρχης στον πόλεμο με την γείτονα χώρα του Τσάντ, Πόλεμος, ο οποίος αποκαλείται επίσης πόλεμος της Toyota, λόγω της εκτεταμένης χρήσης των διπλοκάμπινων αμαξιών. Στοιχείο το οποίο είναι χαρακτηριστικό και στις μέρες μας, σε κατά τόπους συρράξεις και πολέμους που συντελούνται με ασύμμετρα μέσα, όπως στη Συρία. Πρόσφατες εικόνες που μεταδίδονταν από τα διεθνή ΜΜΕ δείχνουν σε φωτογραφία μεταφορά οχημαγαταγωγών στη Λιβύη, κυρίως και πάλι διπλοκάμπινα Toyota.
Ο πόλεμος του Τσάντ το 1980 ήταν ένα πολύ καλό μάθημα. Έχασε ο Χαφτάρ από τις δυνάμεις του Τσάντ, οι οποίες ωστόσο ήταν υποστηριζόμενες από την Γαλλία. Βάσει των σημερινών δεδομένων, είναι αναγκαία μια ουσιαστική κατανόηση στρατηγικών επιλογών. Στο μέλλον, θα πρέπει να καθοριστούν, μεταξύ άλλων, η ΑΟΖ, αλλά και τα μέτρα συνεργασίας σε άλλους κλάδους, όπως τον κατασκευαστικό, τον ενεργειακό, τον εμπορικό τον πολιτιστικό και τον στρατιωτικό. Ας σημειωθεί εδώ πως τα παλαιότερα χρόνια, είχαμε μια πολύ πλούσια συνεργασία η οποία μπορεί να αναβαθμιστεί στο πλαίσιο του «μεσογειακού διαλόγου συμμαχιών» που ήδη επιδιώκεται από Ελλάδα και Κύπρο και τα άλλα συμβαλλόμενα μέρη.
Ο Χαφτάρ μετά τον πόλεμο του Τσαντ, κηρύχθηκε έκπτωτος από τον Καντάφι. Βρέθηκε για 20 και πλέον χρόνια σε πολιτική και στρατιωτική απομόνωσή στις ΗΠΑ. Έμενε στην Βιρτζίνια των ΗΠΑ, γεγονός που κάνει ακόμη πιο ισχυρή την σκέψη ότι βρισκόταν κοντά στα κέντρα πολιτικών αλλά και επιχειρησιακών αποφάσεων.
Κατά τα χρόνια εργασίας στις ΗΠΑ, πιστεύεται πως συντελέστηκε η προετοιμασία της νέας εμπλοκής του στα πράγματα και μετά την πτώση του Καντάφι το 2011, γίνεται ξεκάθαρη η συμμετοχή του, με στρατηγικό πλάνο κατάκτησης ολόκληρης της Λιβύης. Από το 2014 ο Χαφτάρ επικαλείται στρατηγικό πλάνο και τρόπους εναντίον του εξτρεμισμού και εξτρεμιστικών ομάδων, αρχίζοντας με αντεπιθέσεις και οργάνωση του νέου του λιβυκού στρατού. Η επιχείρησή του αρχίζει από τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Λιβύης την Βεγγάζη, την οποία εξτρεμιστικές οργανώσεις επεδίωξαν να καθορίσουν σε νέο χαλιφάτο (όπως ακριβώς έγινε στην Ράκκα αρχικά της Συρίας).
Κάτι το οποίο τον έφερε ξανά στην κεντρική και πολιτική σκηνή της Λιβύης, αυτή τη φορά ως στρατηγό ανασυντασσόμενων στρατιωτικών δυνάμεων. Γεγονός εξίσου σημαντικό που τον έφερε και στον άξονα κοινών συμφερόντων με πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής Χερσονήσου που επιθυμούν το τέλος της αστάθειας στη συνολική περιοχή αλλά και την επίλυση υπαρχόντων ζητημάτων. Αντίθετα, χώρες, όπως η Τουρκία, επιδιώκουν να παίξουν ρόλο στην περιοχή, όπως και την ευρύτερη Αφρική, πρακτική που ερμηνεύεται ως η αναδόμηση του Οθωμανισμού στην Αφρική. Αυτό συντελείται σταδιακά από την Τουρκία από το 1994 και μετέπειτα μέσω της Αφρικανικής της πολιτικής, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα πραγματικά συμφέροντα της Λιβύης.
Σε μια μικρή αλλά ουσιαστική προσωπογραφία στο πρόσωπο του Χαφτάρ, στο περιοδικό New Yorker το 2015, καθίσταται ξεκάθαρο πως ο ρόλος του Χαφτάρ θα ήταν σημαντικός και επερχόμενος. Ο πληθυσμός της Λιβύης, όπως και άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής, περιλαμβάνει διάφορους τοπικούς νομάδες, μεταξύ άλλων και πολλές εμπλεκόμενες περιφερειακές εθνικότητες, τις οποίες και σιγά σιγά επεδίωξε, να ενώσει υπό την σημαία του και καθοδήγησή του. Και σήμερα διαφαίνεται ξεκάθαρα το αποτέλεσμα.
Σήμερα ο Στρατηγός γνωρίζει πως η Ελλάδα είναι σημαντικός σύμμαχος που αναζητά μαζί με την Ιταλία κυρίαρχο λόγο. Η Ιταλία, ωστόσο, ήδη εξασφάλισε τη συμμετοχή της στις επερχόμενες διαπραγματευτικές πράξεις που πρόκειται να λάβουν μέρος για το μέλλον της Λιβύης στο Βερολίνο, ενώ η Ελλάδα όχι.
Οι σχέσεις μας πρέπει να αναβαθμιστούν πρακτικά και άμεσα. Προτού γίνει κάτι τέτοιο ωστόσο πρέπει να αποφασιστεί πως θα γίνει η υλική υποστήριξη. Κυρίως, σε μια μελλοντικά ενωμένη και ειρηνική Λιβύη, που θα έχει μεταξύ μας σύνορα τα οποία θα πρέπει να καθοριστούν σε πολλαπλά επίπεδα και κυρίως σε επίπεδο Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Οι πολυδιάστατες συζητήσεις που θα γίνουν στο Βερολίνο, πρέπει καθοριστικά να εμπλέξουν de jure και εμπράκτως την Ελλάδα. Πρέπει επιπλέον να ζητηθεί εμπράκτως η εμπλοκή της Ελλάδος στην όποια μελλοντική εξέλιξη της Λιβύης, η οποία αναμένεται να γίνει σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Όλα αυτά πρέπει να καθοριστούν και να συμφωνηθούν επισήμως τώρα.
Ο ίδιος ο Στρατηγός, αναβαθμίζει τη θέση της Λιβύης. Η Ελλάδα έχει την πολιτική και στρατιωτική ικανότητα να στηρίξει πρακτικά, εφόσον το θέλει. Χωρίς ενδοιασμούς. Χωρίς να χρειαστεί να λάβουμε υπόψη μια Τουρκία που όσο δεν κάνουμε τίποτα θα μπλοφάρει και θα προχωρά μέχρι να υλοποιήσει. Ωστόσο κάτι θα χάσουμε και σίγουρα κάτι θα κερδίσουμε. Το οποίο μπορούμε να καθορίσουμε ως ένα βαθμό, ήδη.
Το μέλλον της Λιβύης, λόγο γεωπολιτικής τοποθεσίας είναι de facto προδιαγεγραμμένο και περνάει και από την Αθήνα. Πιθανώς σε μια μετέπειτα περίοδο του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη, ένα νέο status quo θα δημιουργηθεί σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Τα όποια αποτελέσματα θα εξαρτηθούν από τις παρούσες αποφάσεις στο εγγύς μέλλον.
Προς το παρόν ήρθε η ώρα να πάρουμε μια σοβαρή και γενναία απόφαση. Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να γίνει μια εκ’ του συνόλου αναδιάρθρωση της στρατηγικής πολιτικής της Ελλάδας. Της Εθνικής πολιτικής και Εθνικής μας Ασφάλειας και Εξωτερικής μας πολιτικής. εντός και εκτός. Πρακτικά. Με αναδιαμόρφωση υλικοτεχνικής υποδομής, νομικού και διεθνούς πλαισίου, διπλωματικής αναβάθμισης και συμμετοχής. Να δούμε τα πράγματα όπως πρέπει να γίνουν, ορθολογικά και πραγματιστικά.
