Μία ανατριχιαστική ανακάλυψη έκαναν αρχαιολόγοι σε κήπους, λίγα μέτρα από τον καθεδρικό ναό του Λέστερ. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως μία στενή, κατακόρυφη δομή γεμάτη με λείψανα 123 ανδρών, γυναικών και παιδιών. Η τάφρος του 12ου αιώνα βρέθηκε στη διάρκεια της ανέγερσης διδακτικού κέντρου στον καθεδρικό ναό του Λέστερ – στον χώρο όπου είχαν εντοπιστεί τα λείψανα του Ριχάρδου του ΙΙΙ .
Το μυστήριο που περιβάλλει τις ομαδικές ταφές
Είναι ένας από τους μεγαλύτερους ταφικούς λάκκους που έχουν έρθει στο φως στο Ηνωμένο Βασίλειο, και η μεταγενέστερη μελέτη, υποδηλώνει ότι, τα σώματα τοποθετήθηκαν εκεί πριν από περισσότερα από 800 χρόνια, κατά τις αρχές του 12ου αιώνα. Ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο τα σώματα των νεκρών έμπαιναν σε αυτά τα μικροσκοπικά, αρχαία φρεάτια, παραμένει ένα μυστήριο.
«Τα οστά δεν φέρουν σημάδια βίας – κάτι που αφήνει δύο πιθανές, εναλλακτικές αιτίες θανάτου: τη λιμοκτονία ή τον λοιμό», εξηγεί ο Mathew Morris, υπεύθυνος του έργου των αρχαιολογικών υπηρεσιών στο πανεπιστήμιο του Λέστερ. «Τώρα, η επικρατούσα υπόθεση εργασίας μας, είναι ο θάνατος από λοιμώδες νόσημα».
Οι ανασκαφές που διεξήχθησαν από τον Morris και τους συναδέλφους του, υποδηλώνουν ότι, τα σώματα δεν τοποθετήθηκαν όλα μαζί στο σημείο, αλλά σε τρεις διαφορετικές φάσεις, όπου η μία διαδέχθηκε ταχύτατα την άλλη.
«Μοιάζει λες και διαδοχικά φορτία αμαξών με πτώματα έρχονταν στο φρεάτιο και τα έριχναν στο εσωτερικό του, το ένα μετά το άλλο, μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», περιγράφει. «Όσο για τους αριθμούς, οι άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί, αντιστοιχούν περίπου στο 5% του πληθυσμού της πόλης».
Η ανακάλυψη της ομαδικής ταφής, προσφέρει μία ζωηρή οπτική αναπαράσταση της ζωής στην Αγγλία πριν από οκτώ αιώνες, εξηγεί ο Morris.
«Έχουν ανακαλυφθεί και άλλες ομαδικές ταφές στην περιοχή, όμως η συγκεκριμένη, είναι η μεγαλύτερη. Για την ακρίβεια, είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνουμε το μέγεθός της με οποιαδήποτε άλλη ομαδική ταφή στη χώρα».
Η συλλογή ιστορικών χειρόγραφων «το Αγγλοσαξονικό χρονικό» έχει επανειλημμένες αναφορές σε λοιμούς και πυρετούς, υψηλή θνησιμότητα και φρικτούς θανάτους από πείνα και λιμοκτονία στην Αγγλία από τα μέσα του 10ου αιώνα, έως τα μέσα του 12ου αιώνα, αναφέρει ο Morris.
«Η ομαδική ταφή εμπίπτει στο χρονικό αυτό πλαίσιο και προσφέρει απτές αποδείξεις του τι συνέβαινε τότε σ’ ολόκληρο το έθνος».
Τυχαία ανακάλυψη
Η ανακάλυψη της ομαδικής ταφής, είναι αποτέλεσμα της απόφασης για την ανέγερση ενός νέου εκπαιδευτικού κέντρου για την πολιτιστική κληρονομιά στον καθεδρικό ναό.
Πριν από δώδεκα χρόνια, ανακαλύφθηκε η σορός του Ριχάρδου του ΙΙΙ, κάτω από ένα κοντινό πάρκινγκ και, μεταγενέστερα, θάφτηκε στον καθεδρικό ναό, οδηγώντας σε δεκαπλασιασμό του αριθμού των επισκεπτών.
Για τη διαχείριση της εισροής, εγκρίθηκε η ανέγερση ενός νέου κέντρου, με την υποστήριξη του χρηματοδοτικού ταμείου για την Εθνική Κληρονομιά της Αγγλίας, στον κήπο του καθεδρικού ναού, και πρώην ταφικού χώρου, κατόπιν της διεξαγωγής μίας ολοκληρωμένης αρχαιολογικής έρευνας.
Η έρευνα έχει πλέον ολοκληρωθεί από τον Morris και τους συνεργάτες του. Στον κήπο, ανακάλυψαν τα οστά 1.237 ανδρών, γυναικών και παιδιών, από εκείνους που θάφτηκαν τον 19ο αιώνα μέχρι εκείνους που θάφτηκαν στις αρχές του 11ου αιώνα.
«Είναι μία αδιάλειπτη αλληλουχία 850 ετών από ταφές, από έναν και μόνο πληθυσμό και από το ίδιο μέρος, κάτι που δεν συναντάς πολύ συχνά», παρατηρεί ο Morris. «Έχει αποδώσει πολλά αρχαιολογικά ευρήματα».
Θραύσμα ρωμαϊκής κεραμικής
Κάτω από τις ταφές αυτές, η ομάδα ανακάλυψε στοιχεία από Αγγλό – Σαξωνικούς οικισμούς και, ακόμη βαθύτερα, έναν Ρωμαϊκό ναό. Το πιο συγκλονιστικό στοιχείο όλων, ήταν ένα μικρό κατακόρυφο φρεάτιο που ανακαλύφθηκε στην μία πλευρά της ανασκαφής: , περιείχε τα λείψανα από 123 ανθρώπους.
Αρχικά, η ομάδα υπέθεσε ότι, οι άνθρωποι αυτοί ήταν θύματα του Μαύρου Θανάτου, το ξέσπασμα της βουβωνικής πανώλης που έπληξε την Αγγλία το 1348 και ο οποίος, υπολογίζεται ότι στοίχισε τη ζωή ενός σημαντικού μέρους του πληθυσμού.
«Στην αρχή, πιστέψαμε ότι ήταν τα πρώτα τεκμήρια του Μαύρου Θανάτου, όταν αυτός χτύπησε το Λέστερ», εξηγεί ο Morris.
«Έπειτα, η ομάδα έλαβε τα αποτελέσματα της χρονολόγησης με ραδιοάνθρακα των οστών από το φρέαρ. Σύμφωνα μ’ αυτά, τα σώματα είχαν ριφθεί εκεί σχεδόν 150 νωρίτερα, περίπου στις αρχές του 12ου αιώνα».
«Προκάλεσε έκπληξη», παραδέχεται ο Morris. «Σήμερα, δεν έχουμε ιδέα τι μπορεί να προκάλεσε τους μαζικούς θανάτους. Απ’ όσο γνωρίζουμε, η βουβωνική πανώλη, δεν έφτασε στις ακτές της Αγγλίας μέχρι το 1348. Ποια ήταν λοιπόν η αιτία των μαζικών θανάτων τότε;»
Για ν’ απαντηθεί το ερώτημα αυτό, η ομάδα του Λέστερ, έστειλε κάποια δείγματα από τις σορούς της τάφρου, σε γενετιστές στο ινστιτούτο Francis Crick, στο Λονδίνο, προκειμένου να ερευνηθεί η πιθανότητα ύπαρξης ιών, βακτηρίων ή παρασίτων που ίσως πυροδότησαν την πανούκλα που έπληξε το Λέστερ.
«Θυμίζει την πρόσφατη ιστορία»
«Ήταν ένα καταστροφικό ξέσπασμα που απηχεί πρόσφατα συμβάντα, όπως την πανδημία της covid», δήλωσε ο Morris. «Όμως είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι εξακολουθούσε να υπάρχει κάποια μορφής πολιτικός έλεγχος. Κυκλοφορούσε κάποιος με την άμαξα και συνέλεγε τα πτώματα. Αυτό που προκύπτει από την μελέτη των σορών στο φρεάτιο, δεν μαρτυρά ότι είχε δημιουργηθεί πανικός».
Συμπληρώνει επίσης πως, «δεν υπήρχαν ενδείξεις από ενδύματα σε κανένα από τα σώματα – καμία αγκράφα, πόρπη, τίποτα που να υποδηλώνει ότι, αυτοί ήταν οι άνθρωποι που έπεφταν νεκροί στους δρόμους, προτού να τους συγκεντρώσουν και τους πετάξουν».
«Υπάρχουν σημάδια που δείχνουν ότι είχαν ακόμη τα άκρα τους, επειδή ήταν φασκιωμένοι με σάβανα. Οι οικογένειες ετοίμαζαν τα σώματά τους για ταφή, προτού κάποιος εκπρόσωπος κεντρικής υπηρεσίας, έρθει να τα συλλέξει για την ταφή».
