Ιδιαίτερη σχέση είχαν ο Μίκης Θεοδωράκης και η Μελίνα Μερκούρη.
Η πρώτη τους καλλιτεχνική συνεργασία ήταν το 1962, για την ταινία “Φαίδρα”. Πρόκειται για μια δραματική ταινία, σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν, με πρωταγωνιστές τους Μελίνα Μερκούρη και Άντονι Πέρκινς. Η ταινία βασιζόταν στην τραγωδία του Ευριπίδη “Ιππόλυτο”.
Η μουσική επένδυση της ταινίας έγινε από τον Μίκη Θεοδωράκη και τους στίχους των τραγουδιών έγραψε ο Νίκος Γκάτσος.
Τον Μάρτιο του 1967 ο Μίκης Θεοδωράκης προετοίμαζε έναν νέο κύκλο λαϊκών τραγουδιών, που αργότερα ονόμασε “Τα λαϊκά”, σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, τα οποία προόριζε για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Ωστόσο, συνελήφθη τον Αύγουστο του 1967 . Μετά την κράτησή του στις φυλακές Αβέρωφ, τον Μάρτιο του 1968 οδηγήθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό στο σπίτι του στο Βραχάτι και στη συνέχεια, τον Αύγουστο του 1968, εκτοπίστηκε στη Ζάτουνα της Αρκαδίας, όπου ολοκλήρωσε τη σύνθεση των “Λαϊκών”, και στη συνέχεια στο στρατόπεδο Ωρωπού, σύμφωνα με το ogdoo.gr.
Η πρώτη, και ιδιαίτερα άγνωστη, ηχογράφηση του έργου έγινε το 1970 στο Παρίσι με τον Γιώργο Καπερνάρο και την Κατερίνα Κοντολίδου, με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας από τον Heinz Kunert.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1971 από την ΕΜΙ με τίτλο «The new Theodorakis».
Η δεύτερη ηχογράφηση των “Λαϊκών” έγινε το 1971 και πάλι στο Παρίσι, με τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Μαρία Δημητριάδη, με ενορχήστρωση, αυτήν τη φορά, του συνθέτη.
Η Μελίνα Μερκούρη, που βρισκόταν στο εξωτερικό στην περίοδο της Χούντας και είχε αντιδικτατορική δράση, στάθηκε στο πλευρό του Μίκη Θεοδωράκη όταν αυτός πήγε στο Παρίσι το 1970.
Ο Αντώνης Καλογιάννη και η Μαρία Δημητριάδη ηχογράφησαν το τραγούδι ” Ο δικαστής” στο Παρίσι, ενώ το ίδιο τραγούδι ερμήνευσε στη συνέχεια η Μελίνα Μερκούρη.
Μάλιστα, σε σπάνιο βίντεο της ΕΡΤ η Μελίνα Μερκούρη το τραγουδά μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε γράψει ένα αντιδικτατορικό τραγούδι για το ΠΑΜ, η ηχογράφηση του οποίου έγινε στη Νέα Υόρκη το 1972 με τη φωνή της Μελίνας Μερκούρη.
Άλλη συνεργασία των δυο τους ήταν στην ταινία “The Rehearsal”, της οποία ο ελληνικός τίτλος είναι “Η δοκιμή”. Η ταινία είναι παραγωγής του 1974 και δημιουργός της ο Ζυλ Ντασέν. Πρόκειται για ένα κατηγορητήριο κατά της στρατιωτικής χούντας στην Ελλάδα του 1967-1974.
Η ταινία γυρίστηκε στη Νέα Υόρκη το 1974 και εμφανίστηκαν μεταξύ άλλων η Μελίνα Μερκούρη, ο Ζυλ Ντασέν, ο Μίκης Θεοδωράκης.
H Μελίνα Μερκούρη είχε πει για τον Θεοδωράκη σε μια συνέντευξή της το 1978: “Μελετάει τα πάντα με ένα ύφος δυσπιστίας. Είναι πιο φιλόδοξος ακόμη κι από εμένα. Νομίζω πως εγώ γνωρίζω τα όριά μου. Ο Μίκης έχει εμμονές. Όταν διευθύνει πέντε μπουζούκια κάνει σαν να διευθύνει ολόκληρη την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης”.
Είχε δηλώσει επίσης πως “ο Θεοδωράκης είναι ένας από τους πιο σπουδαίους συνθέτες της Ελλάδας” και πως “όταν τον ελευθέρωσαν από τη φυλακή, απαγορευόταν να τον πλησιάσουμε, να του τηλεφωνήσουμε ή και ακόμη να πάμε σπίτι του μιας και θα μας συλλάμβαναν απλά με το να μιλούσαμε μαζί του” σύμφωνα με το flix.gr.
