Κύθνος: Το νησί με τα θερμά ιαματικά λουτρά που βρίσκεται μια «ανάσα» από την Αττική

Η Κύθνος έχει μήκος ακτογραμμών περίπου 104 χιλιόμετρα και διαθέτει 92 όρμους, ορμίσκους και παραλίες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι προσιτές οδικά. Τα βουνά της νήσου δεν είναι μεγάλα, η υψηλότερη κορυφή είναι ο «Προφήτης Ηλίας», στο όρος Πέτρα, με υψόμετρο 336 μ., ενώ περίπου στο ίδιο ύψος είναι και το ύψωμα των Αγίων Θεοδώρων. Γενικά, τα δένδρα στην Κύθνο σπανίζουν. Μικρή εξαίρεση αποτελούν η νοτιοανατολική πλευρά του Μέριχα, με διάσπαρτα δέντρα κυρίως ευκαλύπτους και πεύκα, ενώ ένα μοναδικό πευκοδάσος εμφανίζεται στη χερσόνησο της Παναγιάς Κανάλας, με αρκετά πυκνά πεύκα να πλαισιώνουν το ομώνυμο μοναστήρι. Διαθέτει 350 ξωκλήσια, πολλούς ανεμόμυλους.

Ιστορία

Πρώτοι κάτοικοι της Κύθνου, κατά τον 14ο αιώνα π.Χ., αναφέρονται οι αρχαίοι Δρύοπες και αυτός είναι ο λόγος που το νησί ονομαζόταν Δρυοπίς. Πήρε το σημερινό της όνομα από τον βασιλιά της, τον Κύθνο.  Ακόμα ένα όνομα που της έχει δοθεί είναι  Οφιούσα καθώς τα ξηρά εδάφη της, ήταν ιδανικά για να βρει καταφύγιο μεγάλος αριθμός φιδιών, ενώ κατά τον Μεσαίωνα ήταν γνωστή ως Θήραμνα και σήμερα ονομάζεται και Θερμιά από τις θερμές πηγές που υπάρχουν στο νησί.

Τα πρώτα ίχνη του ανθρώπου που βρέθηκαν, έδειξαν πως υπήρξε ζωή κάπου πριν από 10.000 χρόνια, δηλαδή στο τέλος της Μεσολιθικής Εποχής, την 8η χιλιετία π.Χ.

Η επόμενη βεβαιωμένη ανθρώπινη δραστηριότητα στην Κύθνο ανιχνεύεται στην πρώιμη εποχή του Χαλκού, την 3η χιλιετία π.Χ., λόγω του πλούσιου σε χαλκούχα μεταλλεύματα υπεδάφους. Η Κύθνος χρησιμοποιήθηκε επίσης ως τόπος εξορίας αρχικά από τους Ρωμαίους

Την Τσικνοπέμπτη φορούν  παραδοσιακές και αποκριάτικες στολές και χορεύουν  μπάλο.

Την Κυριακή της Αποκριάς  κάνει την εμφάνισή του ο «Λαζάνης» αχυρένιο είδωλο, που είναι ο βασιλιάς καρνάβαλος.  Λένε ότι «ήρθε να πάρει τα λαζάνια (μακαρόνια)». Το βράδυ της ίδιας μέρας θεωρούσαν γρουσουζιά το φτέρνισμα και γι’ αυτό εάν κάποιος φτερνιζόταν, του έσκιζαν λίγο κάποιο ρούχο που φορούσε.

Κυριακή της Ορθοδοξίας.  Μετά την λειτουργία, γίνεται περιφορά των εικόνων. Οι νέοι με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων μαζεύουν αβγά από τα σπίτια και τους κερνούν μεζέδες και κρασί.

Οι προετοιμασίες για το Πάσχα περιλαμβάνουν το άσπρισμα σε όλα τα σοκάκια.

Το Μεγάλο Σάββατο, οι Θερμιώτικες πίτες.

Δευτέρα του Πάσχα γίνεται αναπαράσταση του εθίμου της Κούνιας. Μια μεγάλη κούνια στήνεται σε κεντρικό σημείο και σ’ αυτήν κουνιούνται νέοι και νέες φορώντας παραδοσιακές στολές και ανταλλάσσουν μεταξύ τους επαινετικά δίστιχα. Όποιο ζευγάρι ανεβεί στην κούνια δεσμεύεται για τον γάμο του. Ακολουθούν κέρασμα με εδέσματα και ποτά και παραδοσιακοί χοροί.

Η  «φωτάρα» των Αγίων Θεοδώρων.  Νέοι και νέες του χωριού ανάβουν μεγάλη φωτιά και περνούν από πάνω, για να είναι γεροί και υγιείς.

Την παραμονή της Πρωτομαγιάς οι νέοι μαζεύουν λουλούδια από τις αυλές, για να τα κρεμάσουν έξω από την πόρτα της κοπέλας για την οποία ενδιαφέρονται, και αυτό γίνεται με συνοδεία μουσικών οργάνων και τραγουδιών.

 Ο Γάμος στην Κύθνο ξεκινάει την παραμονή με φέστα (γλέντι). Οι συγγενείς των νεόνυμφων φροντίζουν για την παρασκευή των γαμήλιων με τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Ανήμερα του μυστηρίου ξεκινάει η πομπή της μεταφοράς των καλών, δηλαδή της προίκας του γαμπρού στο σπίτι της νύφης, με τη συνοδεία οργάνων.
Στην εκκλησία ο παπάς, εκτός του συνηθισμένου ποτηριού οίνου που προσφέρει στο ανδρόγυνο, προσφέρει επίσης και μέλι με αμύγδαλα. Μετά το μυστήριο προσφέρεται παστέλι στους παρευρισκόμενους. Το γλέντι συνεχίζεται και την επομένη του γάμου, καθώς η παρέα κάνει βόλτα σε όλο χωριό με τα όργανα, επισκεπτόμενη φιλικά και συγγενικά σπίτια. Το γλέντι καταλήγει στο σπίτι των κουμπάρων, με την κουμπάρα να παίρνει την πιατέλα με το παστέλι, για να καταλήξουν όλοι μαζί στο σπίτι των νεόνυμφων.

Τα πανηγύρια, επίσης είναι ένα σημαντικό έθιμο για το νησί.

Είδη  τουρισμού

Πολιτιστικός τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, οινοτουρισμός, επαγγελματικός τουρισμός, κοινωνικός τουρισμός, θαλάσσιος τουρισμός, αθλητικός τουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, εναλλακτικός τουρισμός, οικοτουριστιμός, εναλλακτικός τουρισμός, βοτανολογικός τουρισμός, κ.α.

Παραλίες

1. Ο Αρχαιολογικός χώρος «Μαρουλά» Λουτρά Κύθνου ήταν η παλαιότερη προϊστορική εγκατάσταση των Κυκλάδων και χρονολογείται στη Μεσολιθική περίοδο (8500-6500 π.Χ.).
2. Το Κάστρο της Ωριάς  ήταν ήδη κατοικημένο από την προϊστορική εποχή.
3. Ο Κάστελλας  ιδρύθηκε κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, αλλά εγκαταλείφθηκε στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου.
4. Το Βρυόκαστρο, κατοικήθηκε αδιάκοπα από το 10 π.Χ. έως και τον 6 μ.Χ. αι.
5. Στην κορυφή της ακρόπολης υπάρχει ένα σημαντικό ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα, από τον 8ο π.Χ. αι.
6. Δύο ορθογώνια οικοδομήματα, πιθανώς ναοί, τα οποία χρονολογούνται από τον 4ο ή τον 3ο π.Χ. αι.
7. Το αρχαίο λιμάνι. Στην υποβρύχια ανασκαφή εντοπίστηκαν τα θεμέλια των παράκτιων τειχών, ένας κυματοθραύστης μήκους πάνω από 100 μέτρα,  δύο μαρμάρινα αγάλματα της ρωμαϊκής περιόδου και τρεις ερμαϊκές στήλες του 2ου μ.Χ. αιώνα.
8. Το Μοναστήρι της Παναγιάς του Νίκους.  Το μοναστήρι πήρε το όνομά του, από τη βυζαντινή Παναγία «Νικοποιό». Από εδώ πήραν την εικόνα της Παναγίας Νικοποιού οι Ενετοί κατακτητές για να την τοποθετήσουν στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.
9. Η εκκλησία του Αγ. Σάββα έχει επιγραφή στην είσοδο, πάνω από την πόρτα στην οποία αναγράφεται η χρονολογία που κτίστηκε (1613).
10. Λαογραφικό Μουσείο Χώρας
11. Λαογραφικό Μουσείο Δρυοπίδας
12. Εκκλησιαστικό & Βυζαντινό Μουσείο

Φυσικά αξιοθέατα

1. Το σπήλαιο Καταφύκι, ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας.
2. Το υδροθεραπευτήριο, με τις δύο θερμές πηγές, ονομαστές ήδη από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές ιδιότητές.
3. Τα Λουτρά. Είναι μοναδικές ιαματικές πηγές των Κυκλάδων. Πρόκειται για δύο θερμές πηγές. Η μία είναι αλατούχα, η δεύτερη, περιέχει ιωδιούχο, βρωμιούχο και χλωριούχο νάτριο και η θερμοκρασία της φτάνει τους 52 βαθμούς Κελσίου.

ΣΠΟΡ

Θαλάσσιο Scooter, Σανίδα (Surf Board), Stand Up Paddle (SUP), Κανό Kayak, SKI, windsurf, καταδύσεις, πεζοπορία, τρέξιμο.

Τοπικές συνταγές και τοπικά προϊόντα

1. Τα τυροκομικά προϊόντα (φέτα, κοπανιστή και τρίμμα).
2. Το ντόπιο κρασί.
3. Αμυγδαλωτά.
4. Κάπαρη.
5. Παστέλι.
6. Παραδοσιακές πίτες.
7. Θερμιώτικο κρασί.
8. Θερμιώτικη τυρόπιτα.
9. Το σφουγγάτο, τυροκροκέτα ή τυροκεφτέ τηγανιτά μπαλάκια που φτιάχνονται με κύριο συστατικό ξινό τυρί.
10. Το παραδοσιακό κοκκινιστό κρέας με πατάτες.
11. Τα μαριναρισμένα λιαστά ψάρια.
12. Στραπατσάδα με κολοκυθάκια.
13. Ο πούλος (πρόκειται για ένα ψωμάκι που το γεμίζουν με παστό χοιρινό κρέας.
14. Τα «κολόπια». Παραδοσιακές πίτες με σπανάκι.