Οι εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας, μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά των τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με τους ανθρώπους. Ως συνέπεια, οι άνθρωποι που πασχίζουν να απεγκλωβιστούν από νοσηρές συντροφικές σχέσεις, ενδέχεται να έχουν βιώσει κάποιες παρόμοιες εμπειρίες ως παιδιά.
Οι ψυχολόγοι μελετούν με ενδιαφέρον τη σύνδεση ανάμεσα στα βιώματα της παιδικής ηλικίας και τις σχέσεις της ενήλικης ζωής. Τα αποτελέσματά τους, είναι άξια προσοχής.
Ορισμένες κομβικές πτυχές της ανατροφής μας, μπορεί να μας οδηγήσουν στην τάση να «μπλέκουμε» σε τοξικές συντροφικές σχέσεις. Μοιάζει σαν ένας αόρατος δεσμός που μας επαναφέρει υποσυνείδητα στα οικεία για εμάς μοτίβα σχέσεων.
Ας δούμε ποιες είναι οι πιο κοινές εμπειρίες των ανθρώπων που έχουν την τάση να δημιουργούν μη υγιείς, προβληματικές σχέσεις κατά την ενήλικη ζωή.
Στόχος της αναγνώρισης των εμπειριών αυτών, δεν είναι η απόδοση κατηγοριών, αλλά η συνειδητοποίηση των περίπλοκων δυναμικών ανάμεσα στις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και τα μοτίβα δημιουργίας σχέσεων στην ενήλικη ζωή.
Οι άνθρωποι που πασχίζουν να απεγκλωβιστούν από κακές σχέσεις, είχαν συνήθως αυτές τις 7 εμπειρίες στην παιδική ηλικία
- Έκθεση σε μη υγιείς σχέσεις
- Ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους
- Έλλειψη αυτοεκτίμησης και προσωπικής αξίας
- Φόβος της μοναξιάς
- Δυσκολία στην οριοθέτηση
- Ανεπίλυτο τραύμα
- Τελειομανία και η πίστη ότι θα «τους αλλάξουν»
Έκθεση σε μη υγιείς σχέσεις
Οι σχέσεις στις οποίες εκτίθενται οι άνθρωποι στην παιδική ηλικία, γίνονται το πρότυπο των σχέσεων που θα δημιουργήσουν ως ενήλικες. Αν, ως παιδιά, οι άνθρωποι έχουν δει στο περιβάλλον τους σχέσεις κακοποιητικές ή τοξικές, δεν είναι απίθανο να βρουν συντρόφους με παρόμοια χαρακτηριστικά.
Περιβάλλοντα όπου κυριαρχούν οι συγκρούσεις, η συναισθηματική χειραγώγηση, καθορίζουν την αντίληψη που σχηματίζουν οι άνθρωποι σχετικά με το πως είναι οι σχέσεις. Η αναγνώριση του συσχετισμού ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν μας, είναι το πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση από τις δυσλειτουργικές σχέσεις.
Ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους
Πολλοί άνθρωποι έχουν μεγαλώσει με την προτροπή να είναι «καλοί», «ευγενικοί», να μην προκαλούν προβλήματα. Μπορεί εν μέρει, μέσα από τις νουθεσίες αυτές να έχουν μάθει την αξία της συμπόνοιας και της κατανόησης, όμως, την ίδια στιγμή, η διαρκής ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους, μπορεί να οδηγήσει στην καταπίεση των προσωπικών τους αναγκών και επιθυμιών, μόνο και μόνο για να μην διαταράξουν την ηρεμία.
Το αποτέλεσμα είναι, οι άνθρωποι να υπομένουν άσχημες συμπεριφορές από τους συντρόφους τους, προκειμένου να αποφύγουν τη σύγκρουση ή την απαξίωση. Κάπως έτσι, εγκλωβίζονται σε δυσλειτουργικές σχέσεις.
Έλλειψη αυτοεκτίμησης και προσωπικής αξίας
Το έλλειμα αυτοεκτίμησης είναι ένα από τα πιο κοινά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που μπλέκουν σε δυσλειτουργικές σχέσεις. Η αίσθηση της προσωπικής μας αξίας, διαμορφώνεται από τα μηνύματα που προσλαμβάνουμε από τους σημαντικούς άλλους.
Αν τα μηνύματα που λάβαμε στην παιδική μας ηλικία ήταν αρνητικά ή απαξιωτικά, αυτό μπορεί να έχει πληγώσει την αντίληψη του εαυτού μας. Ίσως να έχουμε εσωτερικεύσει την αντίληψη ότι δεν μας αξίζει αγάπη και σεβασμός, με αποτέλεσμα να δεχόμαστε και να υπομένουμε άσχημη συμπεριφορά από τους ερωτικούς συντρόφους μας.
Φόβος της μοναξιάς
Ο φόβος της μοναξιάς είναι, κατά γενική ομολογία, βαθιά ριζωμένος στις δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Μπορεί, οι άνθρωποι αυτοί να μεγάλωσαν παραμελημένοι, νιώθοντας εγκατάλειψη. Ο φόβος αυτός εξακολουθεί να κυριεύει και τις ενήλικες σχέσεις, οδηγώντας τους στην έντονη ανάγκη για συντροφικότητα, έστω και αν είναι νοσηρή ή δυσάρεστη.
Πολλοί είναι οι άνθρωποι που προτιμούν να υποφέρουν σε μία γνώριμη για εκείνους κατάσταση, παρά να αντιμετωπίσουν τον φόβο της μοναξιάς. Η Αμερικανίδα ποιήτρια, Maya Angelou είχε πει «Να μην κάνεις ποτέ προτεραιότητα κάποιον που σε βλέπει σαν επιλογή».
Πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι πολύ προτιμότερο να είμαστε μόνοι μας, παρά σε μία σχέση που δεν μας εκτιμούν ή δεν μας σέβονται. Η αγάπη του εαυτού μας και της συντροφιάς του, είναι ένα ταξίδι που αξίζει κάποιος να κάνει.
Δυσκολία στην οριοθέτηση
Ένα κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που είχαν δύσκολη παιδική ηλικία, είναι η δυσκολία τους να βάλουν υγιή όρια στις σχέσεις τους. Μπορεί ως παιδιά, οι άνθρωποι που δυσκολεύονται στις συντροφικές σχέσεις, να πίστευαν ότι, οι ανάγκες τους ήταν ασήμαντες, με αποτέλεσμα να εξακολουθούν να τις παραβλέπουν και στις σχέσεις της ενήλικης ζωής.
Η οριοθέτηση των σχέσεων, δεν είναι εγωισμός, ούτε ασέβεια. Είναι μία αναγκαία προϋπόθεση για υγιείς, ποιοτικές και ικανοποιητικές σχέσεις.
Ανεπίλυτο τραύμα
To ανεπίλυτο τραύμα από δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, επιδρά καθοριστικά στις ενήλικες σχέσεις μας. Οι τραυματικές εμπειρίες αφήνουν το αποτύπωμά τους στην αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας.
Η διαστρεβλωμένη αντίληψη του εαυτού μας, εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως ο έντονος φόβος της εγκατάλειψης, η δυσκολία στο να εμπιστευτούμε τους άλλους, η δημιουργία μη υγιών στιλ προσκόλλησης.
O γνωστός ειδικός στη θεραπεία του τραύματος, Bessel van der Kolk, έχει εύστοχα διαπιστώσει ότι «το τραύμα δεν είναι ένα συμβάν που ανήκει στο παρελθόν, αλλά μία εμπειρία που έχει συνέπειες στο παρόν, επηρεάζοντας το μυαλό και το σώμα».
Η θεραπεία από τα τραύματα του παρελθόντος, είναι αναγκαία για την απελευθέρωση από τις νοσηρές σχέσεις της ενήλικης ζωής.
Τελειομανία και η πίστη ότι θα «τους αλλάξουν»
Πολλοί άνθρωποι που βίωσαν μία σκληρή παιδική ηλικία, στην ενήλικη ζωή τους γίνονται τελειομανείς. Προσπαθούν πάντα να κάνουν το καλύτερο δυνατό, να ικανοποιούν τους πάντες, διορθώνοντας ακόμη και τους ανθρώπους.
Η τελειομανία είναι ο μηχανισμός άμυνας που έχουν αναπτύξει, στην προσπάθειά τους να αντισταθμίσουν το έλλειμα της αγάπης, της αποδοχής και της σταθερότητας κατά την παιδική ηλικία. Θεωρούν πως, με το να είναι τέλειοι ή διορθώνοντας τα προβλήματα των άλλων, θα καταφέρουν τελικά να γίνουν αποδεκτοί.
Στην πραγματικότητα όμως, οι άνθρωποι δεν αλλάζουν, παρά μόνο αν το θελήσουν οι ίδιοι. Όση αγάπη ή ενέργεια και αν αφιερώσετε, δεν πρόκειται να αλλάξει τη συμπεριφορά κάποιου άλλου. Η νοοτροπία των ανθρώπων που πιστεύουν ότι μπορούν «να αλλάξουν» τους άλλους, τους εγκλωβίζει σε μία μάταιη προσπάθεια.
Μία τελευταία συμβουλή
Η αναγνώριση της σύνθετης αλληλεπίδρασης του παρελθόντος με τις σχέσεις μας στην ενήλικη ζωή, είναι μία απαιτητική διεργασία. Μοιάζει με τη δημιουργία ενός παζλ που, η επίλυσή του μπορεί να μας αποδεσμεύσει από το βάρος των τοξικών σχέσεων.
Μέσα από την κατανόηση της σημασίας των πρώιμων εμπειριών της παιδικής ηλικίας, οι άνθρωποι μπορούν να βάλουν τα θεμέλια προς την απελευθέρωση. Βέβαια, απαιτείται αυτογνωσία και την απαλλαγή από τα μη υγιή μοτίβα των σχέσεων.
