Είναι εντυπωσιακό όταν συνειδητοποιεί κανείς ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από την ίδια ύλη που έχει σχηματιστεί το Σύμπαν. Μία μελέτη δείχνει ότι μπορεί να μην είναι μόνο η ύλη το κοινό χαρακτηριστικό τους.
Η μελέτη έδειξε ότι ο εγκέφαλος μας, όπως και το Σύμπαν, μπορεί να είναι προγραμματισμένος να μεγιστοποιεί την αταξία. Δηλαδή να διέπεται από έναν κανόνα παρόμοιο με αυτόν της εντροπίας και η ανθρώπινη συνείδηση να είναι απλώς μία παρενέργεια αυτού του συστήματος.
Η προσπάθεια να κατανοήσουμε την ανθρώπινη συνείδηση – την ικανότητά μας να έχουμε αντίληψη του εαυτού μας και του περιβάλλοντος μας – συνεχίζεται εδώ και αιώνες. Οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να απαντήσουν από πού προέρχεται η ανθρώπινη συνείδηση, πότε ξεκινά και γιατί την έχουμε.
Η μελέτη από ερευνητές της Γαλλίας και του Καναδά, δίνει μία νέα εξήγηση: τι θα γινόταν αν η συνείδηση προέκυπτε φυσικά και είναι απλός το αποτέλεσμα όταν ο εγκέφαλος μας προσπαθεί να μεγιστοποιήσει το περιεχόμενο των πληροφοριών του; Με απλά λόγια, τι γίνεται αν η συνείδηση είναι απλώς μία παρενέργεια του εγκεφάλου μας που κινείται προς μια κατάσταση εντροπίας;
Η εντροπία είναι ουσιαστικά ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την εξέλιξη ενός συστήματος από την τάξη στην αταξία. Φανταστείτε ένα αυγό: όταν είναι τέλεια χωρισμένο σε κρόκο και ασπράδι, έχει χαμηλή εντροπία. Ωστόσο όταν το ανακατεύετε, έχει υψηλή εντροπία, δηλαδή είναι στην μεγαλύτερη κατάσταση αταξίας που μπορεί.
Αυτό πιστεύουν πολλοί φυσικοί ότι συμβαίνει στο Σύμπαν μας. Μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το Σύμπαν κινείται σταδιακά από μια κατάσταση χαμηλής εντροπίας σε υψηλή εντροπία. Επειδή ο δεύτερος νόμος της θερμοδυναμικής δηλώνει ότι η εντροπία μπορεί μόνο να αυξάνεται σε ένα σύστημα, θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ο χρόνος κινείται μόνο προς τα εμπρός.
Έτσι, οι ερευνητές αποφάσισαν να εφαρμόσουν την ίδια σκέψη στις συνδέσεις στους εγκεφάλους μας και να ερευνήσουν εάν εμφανίζονται κάποια μοτίβα ενώ είμαστε συνειδητοί.
Μία ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο και το Πανεπιστήμιο Paris Descartes χρησιμοποίησε έναν τύπο θεωρίας πιθανοτήτων που ονομάζεται στατιστική μηχανική για να μοντελοποιήσει τα δίκτυα νευρώνων στους εγκεφάλους εννέα ατόμων – συμπεριλαμβανομένων επτά ατόμων που είχαν επιληψία.
Συγκεκριμένα, εξέτασαν τον συγχρονισμό των νευρώνων – το κατά πόσο οι νευρώνες ταλαντεύονταν εντός φάσης μεταξύ τους – για να καταλάβουν εάν τα εγκεφαλικά κύτταρα ήταν συνδεδεμένα ή όχι. Μετά εξέτασαν τις διαφορές που υπήρχαν όταν οι συμμετέχοντες κοιμούνταν ή είχαν ξυπνήσει.
Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι οι εγκέφαλοι των συμμετεχόντων εμφάνιζαν υψηλότερη εντροπία όταν βρίσκονταν σε πλήρως συνειδητή κατάσταση. Αυτό έκανε τους ερευνητές να υποστηρίξουν ότι η συνείδηση θα μπορούσε απλώς να είναι μια «αναδυόμενη ιδιότητα» ενός συστήματος που προσπαθεί να μεγιστοποιήσει την ανταλλαγή πληροφοριών.
Θα πρέπει να σημειωθεί, όμως, ότι υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί για να δεχθούμε χωρίς έλεγχο τα συμπεράσματα της εργασίας. Το δείγμα είναι αρκετά μικρό (μόλις 9 άτομα) και γι’ αυτό τα συμπεράσματα είναι απλώς υποθέσεις εργασίας. Θα πρέπει να γίνουν νέες έρευνες σε μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, συμπεριλαμβανομένων πειραμάτων κατά τη διάρκεια άλλων εγκεφαλικών καταστάσεων, όπως όταν οι ασθενείς βρίσκονται υπό αναισθησία.
Η μελέτη, βέβαια, είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για περαιτέρω έρευνα και δίνει μία νέα υπόθεση εργασίας στο ερώτημα: γιατί οι άνθρωποι έχουν συνείδηση;
