Γνωρίζουμε πως, το ελληνικό αλφάβητο εφευρέθηκε τον όγδοο αιώνα π.Χ. Η αντίληψη αυτή, υπόκειται σε αναθεώρηση λόγων μιας πρωτοποριακής μελέτης που πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο του Leiden.
Η έρευνα που διεξήγαγε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Willemijn Waal, αποσκοπεί στο να διερευνήσει αν το ελληνικό αλφάβητο, το οποίο στην αρχή της δημιουργίας του καταγραφόταν σε αναλώσιμα υλικά, στην πραγματικότητα είναι κατά αιώνες αρχαιότερο.
«Το 1930, η επικρατούσα θεωρία ήταν αυτή που μιλούσε για μια ‘έκρηξη του αλφάβητου’, εξηγεί η Wall. Δηλαδή, θεωρείται πως, τον όγδοο αιώνα π.Χ., το ελληνικό αλφάβητο, με την μορφή που μας είναι σήμερα γνωστό, άρχισε σταδιακά ν’ αναπτύσσεται, να διαδίδεται και να διαφοροποιείται εξελισσόμενο σε διαφορετικά αλφάβητα, όπως της Ανατολίας και της Ιταλίας, οδηγώντας τελικά στην εξέλιξη της Λατινικής γραφής».
Ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα μπορεί να δείξει την προέλευση
Μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πρόσφατη εξέλιξη είναι η μέθοδος χρονολόγησης με άνθρακα-14 (C14) – μια τεχνική που εξετάζει τον αριθμό των ατόμων άνθρακα-14 που περιέχονται σε οργανικά υλικά. Όσο λιγότερα είναι τα άτομα, τόσο παλαιότερο είναι το υλικό.
Η ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα που αποτελεί ένα καθοριστικής σημασίας εργαλείο στην αρχαιολογική μελέτη, έχει αποκαλύψει πως, οι πρώτες ελληνικές επιγραφές που συναντάμε σε έργα κεραμικής, χρονολογούνται στον 9ο ή ακόμη και τον 10ο αιώνα π.Χ., μεταθέτοντας την προέλευση του αλφαβήτου τουλάχιστον έναν αιώνα πιο πριν.
Επιπλέον, οι αρχαιότερες σωζόμενες επιγραφές πιθανότατα δεν είναι τα πρώτα κείμενα που γράφτηκαν με το ελληνικό αλφάβητο. «Τα αλφαβητικά συστήματα γραφής συνήθως χρησιμοποιούνται σε λιγότερο ανθεκτικά υλικά όπως ο πάπυρος, το ξύλο και το χαρτί. Αυτά τα υλικά δεν αντέχουν στον χρόνο τόσο, όσο οι πήλινες πινακίδες ή τα κείμενα χαραγμένα σε πέτρα».
Άρα, τα νέα ευρήματα, υποδηλώνουν μια πιο σταδιακή εξέλιξη και διάδοση του ελληνικού αλφαβήτου.
H επανεκτίμηση αυτή, αμφισβητεί την αντίληψη που υποστηρίζει πως, για σχεδόν τέσσερις αιώνες στην Ελλάδα, επικράτησε ένας μακρύς “Μεσαίωνας”, χωρίς αλφαβητική γραφή.
Την ίδια στιγμή, οδηγεί σε μια νέα θεώρηση σχετικά με τον αρχαίο εγγραμματισμό στην περιοχή του Αιγαίου και ενδεχομένως αναδιαμορφώνει την αντίληψη για πολιτιστικά ορόσημα, όπως η Ομήρου Οδύσσεια και η Ομήρου Ιλιάδα.
Η αρχαϊκή επική ποίηση, που μέχρι πρότινος θεωρείτο πως είχε μεταδοθεί προφορικά για αιώνες, πριν από την καταγραφή της τον όγδοο αιώνα π.Χ., ενδέχεται να είχε επιρροές από τις προγενέστερες αλφαβητικές παραδόσεις.
Άρα, είναι πιθανόν αυτή η παράδοση να μην ήταν αποκλειστικά προφορική και η γραφή ενδέχεται να διαδραμάτισε κάποιο ρόλο πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι είναι σήμερα γνωστό.
Η Waal αδημονεί για το επόμενο βήμα της μελέτης της. «Η καθιερωμένη αντίληψη πως, το Ελληνικό αλφάβητο και ο Όμηρος ανάγονται στον όγδοο αιώνα π.Χ., είναι ευρέως αποδεκτή για σχεδόν έναν αιώνα», εξηγεί.
«Ενδεχομένως, η αμφισβήτηση της επίσημης γνώσης θα εγείρει αντιδράσεις. Όμως, η αμφισβήτηση και η εξέλιξη της κατανόησής μας είναι που οδηγεί την επιστημονική ανακάλυψη – εκεί είναι όλο το ενδιαφέρον. Η επιστήμη είναι ένα αδιάλειπτο ταξίδι μάθησης».
Ουσιαστικά, η έρευνα της Waal υπόσχεται να ξετυλίξει εδραιωμένες αντιλήψεις σχετικά με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την ανάπτυξη της γραπτής γλώσσας, να ανοίξει νέους δρόμους για την κατανόηση της προέλευση και της εξέλιξης ενός από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα αλφάβητα της ιστορίας.
Οι Έλληνες υιοθέτησαν το φοινικικό αλφάβητο
Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες ιστορικούς, οι Έλληνες υιοθέτησαν το φοινικικό αλφάβητο μετά τον άφιξη του γιου του βασιλιά της Φοινίκης, Κάδμου. Το φοινικικό αλφάβητο αποτελείτο μόνο από σύμφωνα.
Με την υιοθέτησή του από τους Έλληνες, προστέθηκαν και φωνήεντα. Η τροποποίηση αυτή, ήταν ένα σημαντικό βήμα προς την εξέλιξη της γραφής.
Σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό του πρώτου αιώνα μ.Χ., τον Πλούταρχο, αρχικά υπήρχαν μόνο 16 ελληνικά γράμματα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Γάιο Ιούλιο Υγίνο, έναν προγενέστερο συγγραφέα, αρχικά τα γράμματα ήταν 18.
Στην πραγματικότητα ωστόσο, καμία από τις δύο εκδοχές δεν ισχύει. Απτές αποδείξεις, αρχαίες επιγραφές μαρτυρούν πως, οι πρώτες ελληνικές επιγραφές περιλάμβαναν και τα 22 γράμματα του φοινικικού αλφαβήτου.
Ωστόσο, τέσσερα από αυτά, αντιστοιχούσαν σε ήχους που δεν υπήρχαν στα ελληνικά και έτσι μετατράπηκαν σε φωνήεντα.
