Η παιδική ηλικία παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε στο περίπλοκο δίκτυο των ανθρώπινων σχέσεων. Οι άνθρωποι που καταλήγουν να διώχνουν τους αγαπημένους τους από κοντά τους, έχουν βιώσει επτά κοινές, καθοριστικές εμπειρίες στην παιδική τους ηλικία. Οι παιδικές εμπειρίες μπορεί να παραβλέπονται ή να υποτιμώνται, όμως έχουν ισχυρή επιρροή στα μοτίβα της συμπεριφοράς και τις συναισθηματικές αντιδράσεις κατά την ενήλικη ζωή.
7 κοινές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας των ανθρώπων που έχουν την τάση να διώχνουν με τη συμπεριφορά τους άλλους από δίπλα τους
- Αίσθημα εγκατάλειψης
- Ευμετάβλητη συναισθηματική κατάσταση
- Έχουν δεχτεί υπερβολική κριτική
- Ασυνέπεια στη φροντίδα
- Πρόωρες ευθύνες
- Έχουν δει μη υγιείς δυναμικές σχέσεων
- Βίωση τραυματικού γεγονότος
Οι 7 κοινές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που εμποδίζουν τους ανθρώπους από το να δημιουργήσουν βαθιές και μακροπρόθεσμες σχέσεις, εκφράζονται ως εξής:
Αίσθημα εγκατάλειψης
Οι περισσότεροι άνθρωποι που απομακρύνουν τους αγαπημένους τους, έχουν βιώσει συναισθήματα εγκατάλειψης στην παιδική τους ηλικία. Η εγκατάλειψη έχει διάφορες μορφές, όπως η πραγματική εγκατάλειψη λόγω απώλειας, θανάτου ή διαζυγίου, ή συναισθηματική εγκατάλειψη όπου ο ένας γονέας μπορεί να είναι παρών σωματικά αλλά συναισθηματικά απόμακρος. Η βίωση της εγκατάλειψης δημιουργεί έναν βαθύ φόβο επανάληψης του τραύματος. Τα άτομα αυτά αντιμετωπίζουν τον φόβο τους υιοθετώντας, στην ενήλικη ζωή τους, μία αμυντική στρατηγική: απομακρύνονται οι ίδιοι προτού προλάβουν να τους εγκαταλείψουν οι άλλοι. Πρόκειται για έναν προστατευτικό μηχανισμό που έχει δημιουργηθεί για την αποφυγή της βίωσης του τραύματος της παιδικής ηλικίας.
Παρά τη συμπεριφορά αυτή, είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν σας απομακρύνουν συνειδητά, ούτε με σκοπό να σας πληγώσουν. Αντίθετα, το κάνουν ασυνείδητα, ως τρόπο αυτοπροστασίας.
Τρία χαρακτηριστικά σημάδια του φόβου της εγκατάλειψης:
- Περιμένουν την απόρριψη και αποκρίνονται αμυντικά.
- Δείχνουν υπερβολική ανάγκη ελέγχου στις σχέσεις τους.
- Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν.
- Δυσκολεύονται να δείξουν ευαλωτότητα και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
Η κατανόηση του μοτίβου αυτού είναι το πρώτο βήμα προς την αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας. Η ψυχοθεραπεία ή η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσουν στην ανάπτυξη υγιέστερων μηχανισμών αντιμετώπισης των προκλήσεων στις σχέσεις.
Ευμετάβλητη συναισθηματική κατάσταση
Το μεγάλωμα σε ένα ασταθές και απρόβλεπτο συναισθηματικό περιβάλλον επιδρά καθοριστικά στην ανάπτυξη του παιδιού και τον τρόπο διαμόρφωσης των σχέσεών του. Τα παιδιά, προκειμένου να νιώσουν ασφάλεια, πρέπει να αισθάνονται σταθερότητα. Όταν ωστόσο, ζουν σε ένα περιβάλλον με εναλλασσόμενες διαθέσεις, έντονους καβγάδες και απρόβλεπτη συμπεριφορά από τους φροντιστές τους, αυτό τους δημιουργεί μία αίσθηση διαρκούς ανασφάλειας. Η παιδική αυτή εμπειρία οδηγεί τα παιδιά σε κατάσταση διαρκούς υπερδιέγερσης και επαγρύπνησης, κάνοντάς τους να είναι μονίμως σε ετοιμότητα και αναμονή πιθανών απειλών. Με το υπόβαθρο αυτό, κάθε απειλή είναι συναισθηματική: οι συναισθηματικές μεταπτώσεις, τα ξεσπάσματα θυμού ή η απουσία εκδήλωσης στοργής. Η υπερδιέγερση, στις ενήλικες σχέσης εκφράζεται ως ανάγκη ελέγχου του συναισθηματικού περιβάλλοντος. Οι άνθρωποι αυτοί απωθούν τους αγαπημένους τους, στην παραμικρή ένδειξη σύγκρουσης ή συναισθηματικής έντασης, ως μηχανισμό προστασίας και τρόπο διατήρησης του ελέγχου και αποφυγής του συναισθηματικού πόνου.
Έχουν δεχτεί υπερβολική κριτική
Παιδιά που έχουν βιώσει συχνή κριτική από τους γονείς ή τους φροντιστές, καταλήγουν να εσωτερικεύουν τα αρνητικά μηνύματα, με αποτέλεσμα ο εσωτερικός κριτής να διαμορφώνει την εικόνα του εαυτού τους και στην ενήλικη ζωή ακόμη και αν τα εξωτερικά επικριτικά μηνύματα έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια. Η εσωτερικευμένη φωνή του κριτή σαμποτάρει τις σχέσεις στην ενήλικη ζωή, κάνοντάς τους να νιώθουν ανεπαρκείς, περιμένοντας πάντα την απόρριψη ή την κριτική. Ο φόβος τους, οδηγεί τους ανθρώπους που έχουν εκτεθείς την κριτική από νωρίς στη ζωή τους, να διώχνουν τους άλλους από δίπλα τους προληπτικά, ως τρόπος προστασίας από την κριτική ή την απόρριψη. Είναι συχνό, οι άνθρωποι που έχουν δεχτεί υπερβολική κριτική κατά την παιδική τους ηλικία, να δυσκολεύονται ιδιαίτερα να δεχτούν κομπλιμέντα ή θετική επιβεβαίωση από τους άλλους. Διαρκώς αμφιβάλλουν για την ειλικρίνεια των επαινετικών σχολίων, ή τα απορρίπτουν αμέσως, ενισχύοντας την αρνητική αντίληψη του εαυτού τους.
Ασυνέπεια στη φροντίδα
Καθοριστική στην ανάπτυξη ενός παιδιού είναι η συνέπεια στην προσφορά της φροντίδας απ’ τους γονείς. Τα παιδιά που βιώνουν ασυνέπεια-με διακυμάνσεις στην αποδοχή της στοργής, απρόβλεπτη συναισθηματική διαθεσιμότητα ή ασυνέπεια στην πειθαρχία, μπορεί να βιώνουν συναισθήματα ανασφάλειας ή σύγχυσης.
Η μη συνεπής φροντίδα οδηγεί στη διαμόρφωση αγχώδους στιλ προσκόλλησης. Τα άτομα με αγχώδες στιλ προσκόλλησης στις σχέσεις τους, δυσκολεύονται να εμπιστευτούν και είναι γενικά πολύ ευαίσθητα σε κάθε πιθανό σήμα απόρριψης ή εγκατάλειψης.
Στις σχέσεις της ενήλικης ζωής, οι άνθρωποι αυτοί είναι διαρκώς σε επιφυλακή, περιμένοντας το μοιραίο.
Το άγχος επιβαρύνει τις σχέσεις και συχνά οδηγεί το άτομο να απομακρύνει τους αγαπημένους του, στην προσπάθεια να προστατευτεί από τη υποτιθέμενη απειλή της εγκατάλειψης.
Πρόωρες ευθύνες
Παιδιά τα οποία αναγκάστηκαν να αναλάβουν ευθύνες πρόωρα στη ζωή τους, μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα με έντονο στρες. Η πρώιμη ανάληψη ευθύνης αποδίδεται σε διάφορους λόγους, όπως ασθένεια κάποιου γονιού, διαζύγιο, οικονομικές δυσκολίες ή ακόμη και η γέννηση ενός αδερφού. Ανεξάρτητα απ’ την αιτία, τα παιδιά αυτά έχουν στερηθεί την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας και αντί αυτής, φορτώθηκαν άγχη και ευθύνες δυσανάλογα με την ηλικία τους.
Ως αποτέλεσμα, έχουν αναπτύξει υπερβολική αυτονομία στην ενήλικη ζωή. Έτσι μπορεί να δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια, να βασιστούν σε άλλους ακόμη και όταν το έχουν ανάγκη. Αυτό τους εμποδίζει στη διαμόρφωση στενών σχέσεων, με αποτέλεσμα να διώχνουν τους αγαπημένους τους, από φόβο μην φανούν αδύναμοι ή ευάλωτοι.
Έχουν δει μη υγιείς δυναμικές σχέσεων
Η έκθεση σε μη υγιείς δυναμικές σχέσεων κατά τα πρώιμα, διαμορφωτικά χρόνια, μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στη ζωή του ανθρώπου. Άτομα που μεγάλωσαν βλέποντας τους γονείς ή τους φροντιστές τους να σχετίζονται με τρόπο τοξικό ή δυσλειτουργικό, όπως συναισθηματική χειραγώγηση, συναισθηματική κακοποίηση, παραμέληση, μεγαλώνουν διαμορφώνοντας μία διαστρεβλωμένη αντίληψη για την αγάπη και τις σχέσεις.
Η στρεβλή αυτή αντίληψη, οδηγεί στην αναπαραγωγή των μη υγειών μοτίβων συσχετισμού και στην ενήλικη ζωή . Συχνά διώχνουν από κοντά τους αγαπημένους ως τρόπο επανάληψης των δυναμικών των σχέσεων που έμαθαν από την παιδική τους ηλικία.
Βίωση τραυματικού γεγονότος
Τραυματικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας, όπως η σωματική ή η συναισθηματική κακοποίηση, σοβαρή παραμέληση, η βία αφήνουν βαθιές ψυχολογικές ουλές που εξακολουθούν να υπάρχουν στην ενήλικη ζωή. Οι τραυματικές εμπειρίες δημιουργούν μία βαθιά αίσθηση φόβου και δυσπιστίας στους ανθρώπους, κάνοντας τα άτομα να πληγώνουν και να τιμωρούν τους κοντινούς τους ανθρώπους, ως μηχανισμό προστασίας.
Η συμπεριφορά τους δηλαδή, είναι το αποτέλεσμα της υποσυνείδητης προσπάθειας αποφυγής της επανάληψης του τραύματος. Όσο κοντινότερες οι σχέσεις, τόσο μεγαλύτερη η εγγύτητα και η ευαλωτότητα που αισθάνονται, και τόσο μεγαλύτερη η απόσταση που παίρνουν από τους αγαπημένους τους.
Αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα και καλλιεργώντας υγιείς σχέσεις
Αν παρατηρείτε τα μοτίβα αυτά στις σχέσεις σας, να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι.
Όσο δύσκολο και αν είναι να το αποδεχτείτε, οι δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας παραμένουν το εμπόδιο για τη δημιουργία υγιών σχέσεων σήμερα. Πρώτον, μην πιέζετε και μην είστε αυστηροί με τον εαυτό σας. Άλλωστε δεν είναι δικό σας το λάθος. Αναζητήστε τη βοήθεια ενός κατάλληλου θεραπευτή, ο οποίος θα σας καθοδηγήσει να ξεμπερδέψετε το περίπλοκο πλέγμα των αιτιών και των αποτελεσμάτων του προβλήματος.
Αναρωτηθείτε τι είναι αυτό που καθοδηγεί τις ενέργειές σας, νιώθοντας συμπόνοια για τον εαυτό σας.
Ανοιχτείτε στους αγαπημένους σας και αναζητήστε την αγάπη και τη στήριξη που χρειάζεστε καθώς προσπαθείτε να διαμορφώνετε υγιείς σχέσεις. Οι αγαπημένοι σας, μπορούν να σας βοηθήσουν να σηκώσετε το βάρος της αλλαγής και να διευκολύνουν τη διαδικασία.
Να θυμάστε ότι η υπέρβαση των δυσμενών εμπειριών της παιδικής ηλικίας δεν είναι αγώνας δρόμου. Χρειάζεται υπομονή και χρόνος.
