Τα εξαιρετικά σπάνια ροζ διαμάντια μπορεί να «γεννήθηκαν» μετά τη διάλυση της πρώτης υπερηπείρου του πλανήτη, Νούνα, πριν από περίπου 1,3 δισεκατομμύρια χρόνια.
Το ορυχείο Argyle στη δυτική Αυστραλία είναι η πηγή του 90% των ροζ διαμαντιών στη Γη. Είναι ένα περίεργο σημείο για διαμάντια: στην άκρη μιας ηπείρου και όχι στο κέντρο, όπου τείνουν να βρίσκονται τα περισσότερα κοιτάσματα διαμαντιών, και σε έναν τύπο βράχου που είναι ελαφρώς διαφορετικός από τον βράχο που συνήθως κρύβει διαμάντια.
Τώρα, νέα έρευνα δείχνει ότι το παράξενο χρώμα και η παράξενη γεωλογία πιθανότατα έχουν παρόμοια προέλευση, και σχετίζονται με τις συγκρούσεις τεκτονικών πλακών του πλανήτη πριν από περίπου 1,3 δισεκατομμύρια χρόνια. Πρόσφατες μελέτες από άλλους ερευνητές δείχνουν ότι αυτές οι μεγάλης κλίμακας κινήσεις είναι σημαντικές για να φέρουν στην επιφάνεια διαμάντια άλλων χρωμάτων.
«Η διάλυση αυτών των ηπείρων είναι θεμελιώδης για να βγουν αυτά τα διαμάντια από αυτό το βάθος», δήλωσε ο Hugo Olierook, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Curtin στην Αυστραλία και επικεφαλής συγγραφέας της νέας μελέτης για την προέλευση των ροζ διαμαντιών, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications.
Τα ροζ διαμάντια διαφέρουν από τα μπλε ή κίτρινα διαμάντια, τα οποία παίρνουν το χρώμα τους από προσμίξεις όπως το άζωτο και το βόριο. Τα ροζ διαμάντια είναι πολύχρωμα επειδή η κρυσταλλική τους δομή έχει «λυγίσει». Το ορυχείο Argyle φιλοξενεί επίσης πολλά καφέ διαμάντια, τα οποία παίρνουν το χρώμα τους από μια ακόμη μεγαλύτερη παραμόρφωση της κρυσταλλικής δομής τους.
Το ορυχείο διαμαντιών Argyle έκλεισε το 2020. Έρευνα που έγινε τη δεκαετία του 1980, λίγο μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος, είχε προσδιορίσει την ηλικία των πετρωμάτων σε περίπου 1,2 δισεκατομμύρια χρόνια. Αλλά ακόμη και οι επιστήμονες που έκαναν αυτή την αρχική έρευνα δεν είχαν πειστεί, είπε ο Olierook, λόγω τεχνικών περιορισμών. Αυτός και οι συνάδελφοί του αποφάσισαν να ελέγξουν ξανά τα στοιχεία χρησιμοποιώντας σύγχρονο εξοπλισμό, ιδιαίτερα την τεχνολογία αφαίρεσης λέιζερ που τους επέτρεψε να εντοπίσουν προσεκτικά τους μεμονωμένους κρυστάλλους στην περιοχή που μελετούσαν.
Τα νέα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι το ροζ διαμάντι από το κοίτασμα Argyle, είναι 100 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερο από ό,τι πίστευαν, δηλαδή έχει ηλικία 1,3 δισεκατομμυρίων ετών. Έτσι η προέλευσή του τοποθετείται ακριβώς στην αρχή της διάλυσης της υπερηπείρου Nuna.
Αυτό δίνει μια νέα εικόνα για το πώς δημιουργήθηκαν τα ροζ διαμάντια του κοιτάσματος Argyle, είπε ο Olierook. Πρώτον, πριν από περίπου 1,8 δισεκατομμύρια χρόνια, δύο κομμάτια ηπειρωτικού φλοιού συγκρούστηκαν ως μέρος του σχηματισμού της Nuna. Η σύγκρουση του φλοιού πιθανώς λύγισε τα κρυσταλλικά πλέγματα των διαμαντιών και τα έκανε ροζ, είπε ο Olierook.
Ήταν η διάλυση της Nuna, 500 εκατομμύρια χρόνια αργότερα, που έφερε τα διαμάντια στην επιφάνεια. Η ήπειρος δεν χωρίστηκε ακριβώς στην περιοχή όπου βρίσκεται το Argyle, αλλά τεντώθηκε και αυτό πιθανότατα αποδυνάμωσε την «παλιά πληγή» της σύγκρουσης ηπειρωτικών πλακών όπου βρίσκεται ο σχηματισμός. Αυτή η αποδυνάμωση επέτρεψε μια έκρηξη στο σημείο όπου βρίσκονταν αυτά τα σπάνια ροζ διαμάντια – που είχε διάρκεια από ημέρες έως και εβδομάδες.
«Νομίζω ότι βλέπουμε πώς γενικά, ο μανδύας αποσταθεροποιείται όταν οι υπερήπειροι διαλύονται», είπε ο Olierook. «Αυτή η διαδικασία με τα ρήγματα φαίνεται ότι δεν λειτουργεί μόνο στις άκρες των ηπείρων, αλλά και στη μέση, και αυτό είναι ίσως που επιτρέπει στα διαμάντια να αναδύονται στο κέντρο των ηπείρων” στις περισσότερες περιπτώσεις, είπε.
Η παρακολούθηση των διαδρομών που ακολουθούν τα διαμάντια από τα βάθη της Γης στην επιφάνεια είναι χρήσιμη για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο άνθρακας κινείται μέσα και έξω από το εσωτερικό του πλανήτη, είπε ο Olierook. (Τα διαμάντια είναι ως επί το πλείστον καθαρός άνθρακας.) Το κοίτασμα Argyle είναι ένα αρκετά μοναδικό σημείο, είπε, αλλά υπάρχει πιθανότητα ροζ διαμάντια να βρεθούν και αλλού στη Γη. Το πρόβλημα είναι ότι αν σχηματιστούν ροζ διαμάντια στις άκρες των ηπείρων, είναι πιθανό να θαφτούν κάτω από πολλούς βράχους και ιζήματα που έχουν διαβρωθεί, είπε.
«Πιστεύω ότι θα βρούμε και άλλο κοίτασμα σαν το Argyle, έναν άλλο θησαυρό με ροζ διαμάντια», τόνισε, «αλλά θα χρειαστεί πολλή τύχη».
