Αρχαιολόγοι που εργάζονται κοντά στην Ιερουσαλήμ έφεραν στο φως μια σπάνια λυχνία λαδιού 2.000 ετών και μια γραφίδα που χρονολογούνται από την Ασμοναϊκή περίοδο, προσφέροντας νέα στοιχεία για την οργανωμένη εβραϊκή ζωή κατά την εποχή του Δεύτερου Ναού.
Καθώς το πρώτο κερί της Εβραϊκής γιορτής του Χανουκά ανάβει κάθε χρόνο, ανακαλεί στη μνήμη την ανθεκτικότητα, τη συνέχεια και την παντοτινή δύναμη του φωτός.
Σ’ αυτή την αποστολή, ο συμβολισμός πήρε μια απτή μορφή κοντά στην Ιερουσαλήμ, όπου αρχαιολόγοι έφεραν στο φως μια σπάνια πήλινη λυχνία λαδιού που χρονολογείται από την Ασμοναϊκή περίοδο—σχεδόν πριν από δύο χιλιετίες.
Το εύρημα, που ανακαλύφθηκε στον ιστορικό χώρο Ναμπί Σαμουέλ, βορειοδυτικά της πόλης, προσφέρει αδιάψευστα στοιχεία για την εβραϊκή ζωή κατά την εποχή του Δεύτερου Ναού.
Το εύρημα ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια συνεχιζόμενων αρχαιολογικών εργασιών που διεξάγονται από την Πολιτική Διοίκηση του Ισραήλ, μέσω του Συντονισμού Κυβερνητικών Δραστηριοτήτων στα Εδάφη (COGAT).
Εντός του οργανισμού, μια εξειδικευμένη μονάδα, γνωστή ως KAMAT Archaeology, είναι υπεύθυνη για τις ανασκαφές, την τεκμηρίωση και τη συντήρηση σε όλη την Ιουδαία και τη Σαμάρεια.
Οι εργασίες τους στο Ναμπί Σαμουέλ έχουν αποκαλύψει στρώματα ανθρώπινης δραστηριότητας που εκτείνονται σε χιλιάδες χρόνια, όμως η λυχνία της Ασμοναϊκής περιόδου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα ξεχωρίζει για την πολιτιστική και συμβολική της απήχηση.
Ένα παράθυρο στην καθημερινή ζωή των Ασμοναίων
Η μικρή πήλινη λυχνία —κάποτε γεμάτη με λάδι και αναμμένη με ένα απλό φιτίλι— ήταν ένα οικιακό αντικείμενο, που πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για τον φωτισμό των σπιτιών κατά τη διάρκεια των μεγάλων βραδιών.
Η ανακάλυψή της κοντά στην Ιερουσαλήμ υπογραμμίζει μια εγκατεστημένη, οργανωμένη εβραϊκή παρουσία στην περιοχή κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Ασμοναίων (περίπου 140–37 π.Χ.), μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από πολιτική ανεξαρτησία και θρησκευτική αναγέννηση.
Δίπλα στη λυχνία, οι αρχαιολόγοι έφεραν επίσης στο φως μια γραφίδα, ένα εργαλείο γραφής που χρησιμοποιούνταν σε κέρινες πινακίδες.
Αυτό το ταπεινό εργαλείο υποδηλώνει την εγγραμματοσύνη, τη διοίκηση και την καθημερινή επικοινωνία — υπονοώντας ότι η ζωή εδώ δεν ήταν μόνο θρησκευτικά ζωντανή, αλλά και κοινωνικά και πολιτισμικά δομημένη.
Μαζί, αυτά τα τεχνουργήματα συνθέτουν την εικόνα μιας κοινότητας που ασχολούνταν με καθημερινές εργασίες, τη διακυβέρνηση και τη μάθηση, όλα σε κοντινή απόσταση από την Ιερουσαλήμ.
Ναμπί Σαμουέλ: Ένας στρατηγικός λόφος μέσα στους αιώνες
Σε υψόμετρο περίπου 885 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, το Ναμπί Σαμουέλ δεσπόζει με πανοραμική θέα στις προσβάσεις προς την Ιερουσαλήμ.
Η στρατηγική του σημασία προσέλκυσε αποίκους, στρατιώτες και προσκυνητές για χιλιετίες.
Οι ανασκαφές αποκαλύπτουν μια εξαιρετική ακολουθία στρωμάτων κατοίκησης — από την Ισραηλιτική και την Περσική περίοδο έως την Ασμοναϊκή εποχή, και αργότερα κατά τους Σταυροφορικούς και Οθωμανικούς χρόνους.
Μεταξύ των πλέον επιφανών καταλοίπων είναι τα θεμέλια ενός τεράστιου σταυροφορικού φρουρίου και ένα τέμενος που παραδοσιακά συνδέεται με τον τάφο του βιβλικού προφήτη Σαμουήλ.
Αυτό το πυκνό αρχαιολογικό μωσαϊκό καθιστά το Ναμπί Σαμουέλ μια από τις πιο σημαντικές τοποθεσίες για την κατανόηση της πολιτικής, στρατιωτικής και θρησκευτικής ιστορίας της ενδοχώρας της Ιερουσαλήμ.
Η αρχαιολογία ως πολιτιστική μνήμη
Η Ασμοναϊκή λυχνία και η γραφίδα προστίθενται τώρα σε μια αυξανόμενη λίστα ανακαλύψεων που πραγματοποίησε η KAMAT Archaeology τα τελευταία χρόνια.
Χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνικές αποτύπωσης και σχολαστική τεκμηρίωση, η ομάδα στοχεύει όχι μόνο στην αποκάλυψη των αντικειμένων, αλλά και στη διατήρησή τους, καθιστώντας τις ιστορίες τους προσιτές στο κοινό.
Ο Benjamin Har-Even, επικεφαλής της KAMAT Archaeology, έδωσε έμφαση στη χρονική συγκυρία της ανακάλυψης κατά τη διάρκεια της Χανουκά.
Η γιορτή τιμά την αντοχή του εβραϊκού λαού και τον επαναγιασμό του Ναού στην Ιερουσαλήμ.
Η ανακάλυψη μιας λυχνίας από την Ασμοναϊκή περίοδο —μια εποχή που συνδέεται άμεσα με την ιστορία της Χανουκά— προσθέτει ένα ισχυρό επίπεδο νοήματος. Αποτελεί μια υπενθύμιση ότι οι παραδόσεις που γιορτάζονται σήμερα έχουν τις ρίζες τους σε βιωμένες εμπειρίες από την αρχαιότητα.
Φως που διασχίζει χιλιετίες
Τα μικρά αρχαιολογικά αντικείμενα συχνά αποκαλύπτουν περισσότερα για το παρελθόν από ό,τι τα μνημειώδη ερείπια. Αυτή η απέριττη πήλινη λυχνία, που κάποτε κρατήθηκε από ένα ανθρώπινο χέρι και άναψε κάποιο σούρουπο, γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν.
Μετατρέπει την αόριστη ιστορία σε κάτι οικείο και άμεσο — μια σπίθα φωτός που κάποτε έδιωχνε το σκοτάδι σε ένα σπίτι κοντά στην Ιερουσαλήμ.
Καθώς τα κεριά της Χανουκά λάμπουν ξανά, αυτή η αρχαία λυχνία αφηγείται μια παράλληλη ιστορία: μια ιστορία συνέχειας, μιας καθημερινότητας διαμορφωμένης από την πίστη και ενός λαού βαθιά συνδεδεμένου με τη γη του.
Μετά από 2.000 χρόνια κάτω από το χώμα, η επανεμφάνισή της επιτρέπει στην ίδια την ιστορία να λάμψει — αθόρυβα, σταθερά και με μια παντοτινή ζεστασιά.
