Των Δ. Πανανού, Αιμ. Σταθάκου, Γ. Σιαδήμα
Την εκτίμηση ότι είναι πιθανό να μπορέσουμε να πετύχουμε τη συλλογική ανοσία όταν θα έχουμε εμβολιάσει λιγότερο από το 70% του πληθυσμού, που τίθεται ως το ιδανικό όριο, κάνουν ειδικοί επιστήμονες στη Realnews, λαμβάνοντας υπόψη τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Παράλληλα, ξεκαθαρίζουν ότι ο εμβολιασμός τουλάχιστον 7 εκατ. πολιτών, παρά τις καθυστερήσεις στον αρχικό σχεδιασμό, είναι πολύ πιθανό να ολοκληρωθεί στο χρονικό διάστημα από τα τέλη του Ιουνίου έως τα μέσα του καλοκαιριού.
Ο Αχιλλέας Γκίκας, καθηγητής Παθολογίας Λοιμώξεων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και μέλος της επιτροπής λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας, αναφέρει ότι «μέχρι τις 21 Ιανουαρίου 2021 περισσότεροι από 107.335 εμβολιασμοί είχαν γίνει στη χώρα, που αντιστοιχούν σε εμβολιαστική κάλυψη περίπου του 1% του πληθυσμού».
Οι προϋποθέσεις
Οπως λέει ο κ. Γκίκας, οι προϋποθέσεις για την επίτευξη της «κοινοτικής ανοσίας» ή «ανοσίας της αγέλης» (herd immunity) είναι: α) να εφαρμοστεί και να ολοκληρωθεί το χρονοδιάγραμμα, με βάση το πρόγραμμα «Ελευθερία», της εισαγωγής, της μεταφοράς και της χορήγησης των εμβολίων, β) να επιτευχθεί ο εμβολιαστικός στόχος, που, με βάση τον χρονικό προγραμματισμό (ολοκλήρωση του εμβολιασμού τον Ιούνιο 2021), είναι να εμβολιαστεί το 60%- 70% του πληθυσμού και γ) να υπάρχει σταθερός έλεγχος της επιδημίας. «Το όριο του 60%-70% των εμβολιασμένων εξαρτάται άμεσα από την επιδημιολογική κατάσταση του πληθυσμού, τη διατήρηση χαμηλού αριθμού κρουσμάτων και πάντως χαμηλού του δείκτη Rt (βασικού ρυθμού αναπαραγωγής). Στο σύνολο της χώρας ο δείκτης αυτός κινείται τον τελευταίο μήνα μεταξύ Rt =0,67 και Rt = 0,86, που είναι αρκετά κάτω από το Rt=1 και δείχνει ότι η επιδημία συρρικνώνεται προοδευτικά», αναφέρει ο κ. Γκίκας.
Ο στόχος
Τα περισσότερα μαθηματικά μοντέλα δείχνουν για τον SARS-CoV-2 ένα ποσοστό εμβολιασμού 60%-70% για την επίτευξη της ανοσίας της κοινότητας. Υπό τις παρούσες επιδημιολογικές συνθήκες, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί ένας αριθμός 6.000.000 έως 7.000.000 εμβολιασθέντων. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο καθηγητής Παθολογίας Λοιμώξεων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, αυτό είναι μια θεωρητική προσέγγιση, καθώς το όριο 60%-70% μεταβάλλεται ανάλογα με το Rt της περιοχής ή της χώρας, αλλά και τις διακυμάνσεις των παρεμβάσεων (π.χ. μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης κ.λπ.). «Βάσει των παραπάνω παραδοχών, για να ολοκληρωθεί το σχέδιο εμβολιασμού, πρέπει σε ημερήσια βάση να γίνονται 50.000 εμβόλια για τους επόμενους πέντε μήνες (Φεβρουάριος έως Ιούνιος), σύμφωνα με το πρόγραμμα εμβολιασμών. Το πρόγραμμα αποτελεί ένα γιγάντιο οργανωτικά έργο, είναι αρκετά φιλόδοξο και θα απαιτηθεί συνεχής και αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων που το επιχειρούν και φυσικά η συνεργασία των πολιτών, τόσο σε πρακτικό επίπεδο (ποσοστό συμμετοχής) όσο και σε επιδημιολογικό επίπεδο, και η συμμόρφωση με τα μέτρα περιορισμού της διασποράς του ιού σε όλο το χρονικό διάστημα του εμβολιασμού», επισημαίνει ο κ. Γκίκας, τονίζοντας ότι με την πρόοδο του εμβολιασμού των πιο ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού (π.χ. τα άτομα άνω των 75 ετών, ασθενείς με νοσήματα πολύ υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση με COVID-19 κ.λπ.) αναμένεται να επέλθουν μια προοδευτική μείωση των κρουσμάτων, μείωση της θνητότητας και προοδευτική χαλάρωση της πίεσης στο σύστημα Υγείας. Από την πλευρά του, ο καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Γιάννης Τούντας σημειώνει ότι το τείχος της ανοσίας χτίζεται σταδιακά από τα άτομα που εμβολιάζονται, αλλά και από τα άτομα που μολύνονται. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ενεργητική ανοσία, στη δεύτερη παθητική. «Οσα περισσότερα άτομα εμβολιάζονται και όσα περισσότερα άτομα μολύνονται, τόσο περισσότερο ορθώνεται το τείχος της ανοσίας. Και όσο ψηλότερο γίνεται το τείχος αυτό, τόσο επιβραδύνεται η εξάπλωση της επιδημίας, καθώς ο δείκτης μεταδοτικότητας μειώνεται από τη στιγμή που ο ιός συναντά όλο και λιγότερα άτομα που να μπορεί να μολύνει. Βέβαια, η διάρκεια της ανοσίας που επιτυγχάνεται έπειτα από μόλυνση, με ή χωρίς συμπτώματα, αν και διαφέρει από άτομο σε άτομο, υπολογίζεται κατά μέσο όρο γύρω στους έξι μήνες. Με άλλα λόγια, οι περισσότεροι από όσους μολύνθηκαν τους πρώτους μήνες της πανδημίας δεν θα έχουν πλέον αρκετά προστατευτικά αντισώματα και θα πρέπει να εμβολιαστούν», τονίζει. Σύμφωνα με τον κ. Τούντα, η σταδιακή ανέγερση του τείχους της ανοσίας θα ολοκληρωθεί όταν επιτευχθεί η πολυπόθητη συλλογική ανοσία με την ανοσοποίηση περίπου του 70% του πληθυσμού, κυρίως μέσω του εμβολιασμού αλλά και με τη συμβολή των άνοσων ατόμων λόγω μόλυνσης. «Για τον λόγο αυτόν είναι πιθανό να μπορέσουμε να πετύχουμε τη συλλογική ανοσία όταν θα έχουμε εμβολιάσει λιγότερο από το 70% του πληθυσμού, δηλαδή πιο σύντομα. Η αρχική εκτίμηση ότι ο στόχος αυτός θα μπορούσε να επιτευχθεί μέχρι τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους έχει αναθεωρηθεί, από τη στιγμή που δεν έχει καταστεί ακόμα εφικτός ο εμβολιασμός 1 εκατ. πολιτών τον μήνα, όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός. Ο εμβολιασμός τουλάχιστον 7 εκατ. πολιτών είναι πολύ πιθανό να ολοκληρωθεί περίπου στα μέσα του καλοκαιριού», εξηγεί ο καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής. Μέχρι τότε, όπως διευκρινίζει ο κ. Τούντας, η επιδημία στη χώρα μας συνεχώς θα περιορίζεται, χωρίς βέβαια να λείπουν περιοδικές και τοπικές εξάρσεις λόγω της χαλάρωσης των μέτρων. «Οι εξάρσεις αυτές θα καθυστερούν το σβήσιμο του δεύτερου κύματος και θα προκαλούν επιπρόσθετα κρούσματα, δυστυχώς και θύματα. Από την άλλη, όμως, θα ενισχύουν την παθητική ανοσία λόγω των επιπλέον κρουσμάτων, επιταχύνοντας έτσι κατά λίγες εβδομάδες την επίτευξη της συλλογικής ανοσίας, που είναι και το ζητούμενο».
