Οι αντιδράσεις των ανθρώπων εν καιρώ καραντίνας λόγω της πανδημίας του κορονοϊού διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Όλοι υποφέρουν αλλά ο καθένας με τον τρόπο του. Ο καθένας κινδυνεύει, αλλά ο καθένας δεν επηρεάζεται εξίσου. Κύριο βήµα είναι η αποδοχή της παρούσας κατάστασης και η αναγνώριση και κατανόηση των συναισθηματικών µας αντιδράσεων. Τα παραπάνω ανέφερε ο ψυχίατρος–αναπληρωτής καθηγητής Κλινικής Φαρμακολογίας στο ΑΠΘ Γιώργος Παπαζήσης σε διαδικτυακή διάλεξη του με θέμα «Η ψυχική υγεία εν µέσω Πανδημίας και Καραντίνας: Φυσιολογικές και µη-φυσιολογικές αντιδράσεις σε µη-φυσιολογικές συνθήκες» . Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Κανείς Μόνος» της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας .
Ο κ.Παπαζήσης επισήμανε ότι πανδημία COVID-19 είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση και οι αντιδράσεις µας απέναντι σε µη- φυσιολογικές συνθήκες είναι ίσως απρόσμενες, αλλά είναι αναμενόμενες.
Σύμφωνα με τον ίδιο κατά τη διάρκεια της καραντίνας παρατηρούνται σωματικές αντιδράσεις και συναισθήματα όπως : διαταραχές ύπνου, υπερδιέγερση, εύκολη κόπωση, μειωμένη όρεξη, μειωμένη ερωτική διάθεση, σύγχυση, μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, ανία ,άγχος , φόβος, θλίψη, αίσθημα αβοήθητου, θυμός αλλά ενοχή και ντροπή (στιγματισμός) όσων νόσησαν ή ήταν απλά ύποπτα κρούσματα.
Ευάλωτοι πληθυσμοί είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ιστορικό ψυχικών διαταραχών και οι επαγγελματίες υγείας πρώτης γραμμής. Όπως σημείωσε ο κ . Παπαζήσης τα παιδιά, σε δεύτερη φάση μετά από καταστροφές ,φαίνεται να εμφανίζουν περισσότερα συμπτώματα απ ότι οι ενήλικες ενώ οι ηλικιωμένοι, που είναι η πιο ευπαθής στον κορονοϊό ομάδα, είναι οι περισσότερο εξαρτημένοι από άλλους για φροντίδα
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία όπως ανέφερε ο κ. Παπαζήσης είναι άμεσες, βαθμιαίες και έμμεσες. Άμεσες (οξεία ή τραυματική επίδραση) είναι οι υποτροπές διαταραχών, διαταραχές άγχους (πανικός, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ) κατάθλιψη, μετα-τραυματική αγχώδης διαταραχή , κατάχρηση ουσιών- αυτοκτονικότητα . Βαθμιαίες είναι οι αργά προϊούσες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, το χρόνιο στρες που οδηγεί σε ψυχοσωματικά νοσήματα (αυτοάνοσα, άσθμα) , η κατάθλιψη, η μετα-τραυματική αγχώδης διαταραχή.
Στρεσσογόνοι παράγοντες κατά την καραντίνα είναι η διάρκεια της καραντίνας, η ανεπαρκής πρόσβαση σε προμήθειες και αγαθά και η ελλιπής πληροφόρηση από τις αρχές. Αναφερόμενος στις έμμεσες επιπτώσεις ο κ . Παπαζήσης σημείωσε ότι η καραντίνα μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε τον εαυτό µας, ο ένας τον άλλον και τον κόσμο , με συνέπεια το αίσθημα του αβοήθητου και της απελπισίας , τη μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση , τις διαμάχες μεταξύ κοινωνικών ομάδων, αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις όπως η κακοποίηση και η βία.
Οι μελλοντικές επιπτώσεις στην κοινοτική υγεία αναμένεται να είναι η μειωμένη συνοχή της κοινότητας , αυξημένη κοινωνική αστάθεια, αυξημένη διαπροσωπική επιθετικότητα και κακοποίηση , αυξημένη βία και εγκληματικότητα , η αύξηση ξενοφοβίας και ρατσισμού, προκαταλήψεων και το στίγμα της νόσου.
Μέτρα διαχείρισης των επιπτώσεων της καραντίνας
Ο κ Παπαζήσης μιλώντας στα μέτρα διαχείρισης των επιπτώσεων της καραντίνας επισήμανε ότι «είμαστε διαφορετικοί χαρακτήρες στην ίδια µη-φυσιολογική συνθήκη» και συνέστησε να προσπαθούμε να εδραιώσουµε μια νέα ρουτίνα που θα διασφαλίσει ένα αίσθημα ελέγχου και προβλεψιμότητας , να βάλουμε στο καθημερινό πρόγραμμά δραστηριότητες που είναι ευχάριστες , να μην ακούμε διαρκώς ειδήσεις , να ενημερωνόμαστε µόνο από έγκυρες πηγές και να μοιραζόμαστε τα συναισθήματά µας µε άλλους (οικογένεια, φίλους) .«Λύπη μοιρασμένη είναι μισή λύπη» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαζήσης.
Τέλος ανάφερε ένα ποσοστό ατόµων που έχουν βιώσει ένα τραύμα, εξελίσσουν στη συνέχεια τον εσωτερικό τους κόσμο , αναπτύσσουν αυξημένη αυτογνωσία και αίσθηση ευγνωμοσύνης για τη ζωή, ενδυναμώνονται οι σχέσεις , επαναπροσδιορίζονται οι αξίες επαναξιολογούνται οι προτεραιότητες και δημιουργείται ένα νέο νόημα.
