Το enikos.gr καθημερινά, μετά τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ για τον κορονοϊό παρουσιάζει την ποσοτική ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων, σε συνεργασία με την ομάδα του Δημοσθένη Σαρηγιάννη, διευθυντή του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντή της Ερευνητικής Ομάδας HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του ΑΠΘ.
Ακολουθεί η ανάλυση του καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη και του Δρ. Σπύρου Καρακίτσιου για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας:
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο αριθμός κρουσμάτων της Πέμπτης ανέρχεται στα 2604 νέα κρούσματα, με τα αποτελέσματα να συνάδουν με τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (n=2613), που λαμβάνουν υπόψη την διασπορά όλων των μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2. Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν ήταν 84624 και σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε στο 3,1%. Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα άνω των 50.000 την ημέρα, συντελεί στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας, αλλά και να εντοπίζονται περισσότεροι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί, συντελώντας στην ανάσχεση πιθανής έξαρσης που θα μπορούσε να συμβεί λόγω της εμφάνισης ολοένα και ταχύτερα μεταδιδόμενων στελεχών, σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα ανοίγματα και τις τουριστικές ροές. Σημαντικοί σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια αύξησης του αριθμού των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 αποτελούν εκτός από τα rapid test και τα self test, για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE, αλλά και για να συνεχιστεί η πολύ καλή πορεία στο σύνολο της χώρας.Ο αριθμός ημερήσιων θανάτων (5) που καταγράφηκε την Πέμπτη είναι αυξημένος σε σχέση με την Τετάρτη (3). Όπως είχαμε προβλέψει από την προηγούμενη εβδομάδα, ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος που την Πέμπτη είναι 8 πλέον δεν βρίσκεται σε αποκλιμάκωση, αλλά εμφανίζει ελαφρά ανοδική τάση. Όσον αφορά στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), ο αριθμός είναι ελαφρώς αυξημένος σε σχέση με προχθές (126 από 125), και πλέον βλέπουμε την επιβράδυνση της πτώσης να οδηγεί προς την αναμενόμενη αναστροφή της πτωτικής πορείας να συμβαίνει την χρονική στιγμή που αναμέναμε. Η καμπύλη εξέλιξης του αριθμού των ασθενών που νοσηλεύονται σε κλίνες ΜΕΘ με βάση τις προσομοιώσεις της πλατφόρμας CORE, όπως αυτή παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, των ασθενών που νοσηλεύονται σε απλές κλίνες στο Σχήμα 2 (όπου διαφαίνεται πλέον η αναμενόμενη αύξηση στις νοσηλείες), ενώ μια εκτίμηση για την πορεία των θανάτων ανά ημέρα παρουσιάζεται στο Σχήμα 3.
Σχήμα 1. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 2. Αριθμός κρουσμάτων σε σοβαρή κατάσταση (νοσηλευόμενοι σε απλές κλίνες) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 3. Αριθμός θανάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων, καθώς και του κυλιόμενου μέσου όρου 7 ημερών του αριθμού των κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια μέχρι τις 31 Ιουλίου, αποτυπώνονται στο Σχήμα 4. Αυτή η προβλεπόμενη πορεία, που αφορά τα κρούσματα, τους νοσηλευόμενους σε απλές κλίνες, όσο και σε ΜΕΘ, καθώς επίσης και τους θανάτους, βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές:
- 200.000 self-test πραγματοποιούνται ημερησίως κατά μέσο όρο πλέον (σε σχέση με περίπου 600.000 που πραγματοποιούνταν τις πρώτες εβδομάδες εφαρμογής του μέτρου), και οι φορείς που εντοπίζονται θετικοί και θα επιβεβαιώνονται και με τεστ του ΕΟΔΥ, θα εισέρχονται σε καραντίνα 14 ημερών και θα ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών τους. Σε αυτή τη βάση πιστεύουμε να γίνεται κατανοητή η σημασία του μέτρου, αφού συντελεί αποφασιστικά στη διακοπή αλυσίδων μετάδοσης από ασυμπτωματικούς και προσυμπτωματικούς που χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι είναι φορείς, θα μετέδιδαν τον ιό.
- Τα ανοίγματα δραστηριοτήτων που έχουν ξεκινήσει από τις 5 Απριλίου, θα πραγματοποιούνται με τους προγραμματισμένους όρους προφύλαξης και ταυτόχρονα δε θα παρατηρηθούν εικόνες αδικαιολόγητης συρροής, όπως και παρατηρήθηκε τις προηγούμενες μέρες σε συγκεκριμένους χώρους εστίασης. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή, υπευθυνότητα και σύνεση ώστε να τηρηθούν οι παραπάνω όροι. Εάν συνεχίσει η τήρηση των μέτρων, τότε η πορεία αποκλιμάκωσης δε θα αναστραφεί.
- Ο ρυθμός εμβολιασμών θα συνεχιστεί με το ρυθμό που πραγματοποιείται τώρα, δηλαδή περίπου 100.000 ημερησίως.
Με δεδομένη την αβεβαιότητα που αφορά κυρίως τις δύο πρώτες παραδοχές, οι προβλέψεις μας θα επαναεπικαιροποιούνται εάν παρατηρήσουμε αποκλίσεις που δε θα επιβεβαιώνουν την αναμενόμενη πορεία. Χρειάζεται προσοχή στην πορεία της διασποράς του SARS-CoV-2 στις επόμενες εβδομάδες, με δεδομένη την αύξηση της ποσόστωσης του στελέχους Β.1.1.318, το οποίο φαίνεται να έχει αυξημένη μεταδοτικότητα σε σχέση με το Β.1.1.7. Ας σημειωθεί ότι το στέλεχος Β.1.1.7 ήταν ήδη πιο μεταδοτικό κατά περίπου 30% σε σχέση με το αρχικό στέλεχος (wild type), ενώ το στέλεχος Β.1.167 (στέλεχος Δ) και το οποίο πλέον έχει έρθει και στην Ελλάδα, έχει αυξημένη μεταδοτικότητα από το υπάρχον στέλεχος κατά 70%.
Σχήμα 4. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ελληνική επικράτειαΣτις επιμέρους περιοχές με υψηλό υγειονομικό κίνδυνο, παρατηρείται υψηλότερος αριθμός κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη με 243 κρούσματα (236 κρούσματα προχθές), και χαμηλότερος στην Αττική με 1066 κρούσματα (1266 κρούσματα χθες). Η Αττική πλέον αντιπροσωπεύει περίπου το 40% των κρουσμάτων, και εμφανίζει σχεδόν 4 φορές περισσότερα κρούσματα από τη Θεσσαλονίκη. Η πορεία των κρουσμάτων στην Αττική, παρουσιάζεται στο Σχήμα 5, ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) παρουσιάζονται στο Σχήμα 6. Από την αρχή του μήνα παρατηρείται μια αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων στην Αθήνα, η οποία δεν συνάδει ούτε με τη διαμόρφωση της μεταδοτικότητας από τη θερμοκρασία, αλλά ούτε και με τα υπάρχοντα μέτρα, και η οποία τη έχει φέρει πέρα από το όριο της κόκκινης περιοχής. Μια πιθανή εξήγηση είναι η αυξημένη διασπορά στην κοινότητα των μεταλλαγμένων στελεχών Β.1.1.318 και Β.1.167, οπότε και αναμένουμε τα δεδομένα των επομένων ημερών για να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε μια πιο σαφή εικόνα. Με βάση τη μεγάλη απόκλιση που εμφανίζει η Αττική, η πορεία της μπορεί να εξηγηθεί μόνο εάν ληφθεί υπόψη πολύ μεγαλύτερη εγγενής μεταδοτικότητα του ιού, συνεπώς η διασπορά των ταχύτερα μεταδιδόμενων μεταλλάξεων είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι στη Θεσσαλονίκη, καθώς επίσης και ότι παρατηρήθηκαν φαινόμενα έντονων συρροών. Tα πραγματικά δεδομένα εξηγούνται μόνο εάν θεωρήσουμε ότι το στέλεχος Β.1.1.318 έχει κυριαρχήσει έναντι του Β.1.1.7, και ταυτόχρονα η διασπορά του Β.1.167 είναι μεγαλύτερη από ότι είχε προσδιοριστεί στα μέσα Ιουνίου, με τα τωρινά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την τότε εικασία μας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι με τα δεδομένα των τελευταίων ημερών, παρατηρείται επιβράδυνση της ανοδικής τάσης, και η επίδραση των φαινομένων συρροής φαίνεται να περιορίζεται, οπότε και με τα σημερινά αποτελέσματα επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη μας από τις 16/7, ότι θα μεταβούμε σε κάποιας μορφή αποκλιμάκωση, εκτός εάν επαναληφθούν φαινόμενα έντονης συρροής. Για την ώρα, διαφαίνεται ότι η Αττική έχει περιέλθει σε πτωτική πορεία, η οποία πιστεύουμε ότι θα συνεχιστεί, με δεδομένη και την μειωμένη κινητικότητα που θα παρατηρηθεί από τη ερχόμενη εβδομάδα λόγω της μετάβασης μεγάλου μέρους του πληθυσμού σε τουριστικούς προορισμούς.
Σχήμα 5. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αττική
Σχήμα 6. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στην ΑθήναΣτη Θεσσαλονίκη η πολύ έντονα αυξητική τάση που έχει διαμορφωθεί εμφανίζει ενώ εμφάνιζε σημάδια κάμψης, παρουσίασε σημάδια αναζωπύρωσης και αναμένουμε και τα αποτελέσματα των επομένων ημερών για να δούμε την έκταση αυτής (Σχήμα 7), ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) στη Θεσσαλονίκη ακολουθεί πλήρως τις προβλέψεις του μοντέλου και παρουσιάζεται στο Σχήμα 8.
Σχήμα 7. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Θεσσαλονίκη
Σχήμα 8. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στη ΘεσσαλονίκηΌσον αφορά στη Θεσσαλία, ίδιος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές παρατηρήθηκε στη Λάρισα με 48 κρούσματα (Σχήμα 9), όπου η ανοδική πορεία (η οποία και εδώ βρίσκεται σε φάση αποκλιμάκωσης) έφερε τη Λάρισα πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή. Στην Καρδίτσα εντοπίστηκαν 24 κρούσματα (Σχήμα 11), και πλέον η ανοδική τροχιά που την οδήγησε πάνω από το όριο της κόκκινης περιοχής, έχει επίσης αρχίσει να αποκλιμακώνεται. Στη Μαγνησία με 27 κρούσματα (Σχήμα 10) παρατηρείται αυξημένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές και όπως αναμέναμε, και εδώ επίσης έχει διαμορφωθεί ανοδική πορεία, η οποία έφερε τη Μαγνησία πάνω από το όριο της κόκκινης περιοχής, αλλά παρατηρείται έχει περιέλθει σε αποκλιμάκωση. Στα Τρίκαλα όπου εντοπίστηκαν 8 κρούσματα (Σχήμα 12) παρατηρείται μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές, και πλέον η πορεία είναι επίσης ανοδική, και τα Τρίκαλα, έχουν επίσης φθάσει στο όριο της κόκκινης περιοχής.
Σχήμα 9. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λάρισα
Σχήμα 10. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μαγνησία
Σχήμα 11. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καρδίτσα
Σχήμα 12. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα ΤρίκαλαΣτην Αχαΐα, παρουσιάζεται μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές με 62 κρούσματα (Σχήμα 13), και έχει περιέλθει σε καθοδική τροχιά. Στη Λακωνία εντοπίστηκαν 3 κρούσματα (Σχήμα 15) και συνολικά έχει διαμορφωθεί ανοδική τάση. Μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές παρουσιάστηκε στην Αργολίδα όπου εντοπίστηκαν 15 κρούσματα (Σχήμα 16) στην οποία έχει διαμορφωθεί ανοδική τάση τις τελευταίες ημέρες, και έχει περάσει πλέον το όριο του χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή, αλλά φαίνεται να αναστρέφεται. Στην Αρκαδία εντοπίσθηκαν 12 κρούσματα (Σχήμα 14) και η πορεία είναι ανοδική, με έντονες διακυμάνσεις. Όσον αφορά άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές εμφανίζεται στη Μεσσηνία όπου εντοπίστηκαν 30 κρούσματα (Σχήμα 17), στην οποία επίσης έχει διαμορφωθεί ανοδική τάση η οποία την έχει φέρει πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή, η οποία επίσης εμφανίζει σημάδια κάμψης. Στην Ηλεία εντοπίστηκαν 8 κρούσματα (Σχήμα 18), και είναι επίσης από τις περιοχές όπου έχει διαμορφωθεί έντονα ανοδική τάση, η οποία όμως έχει περιέλθει σε αποκλιμάκωση. Στην Κορινθία εντοπίστηκαν 33 κρούσματα (Σχήμα 19), και η πορεία εμφανίζεται ξανά έντονα ανοδική, με σημάδια κάμψης τις τελευταίες 2 ημέρες.
Σχήμα 13. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αχαΐα
Σχήμα 14. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λακωνία
Σχήμα 15. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αργολίδα
Σχήμα 16. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αρκαδία
Σχήμα 17. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μεσσηνία
Σχήμα 18. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ηλεία
Σχήμα 19. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην ΚορινθίαΣτην Αιτωλοακαρνανία όπου εντοπίσθηκαν 15 κρούσματα, παρατηρείται μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές (17 κρούσματα) (Σχήμα 20). Στην Εύβοια, με 40 κρούσματα, παρατηρείται ίδιος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές (Σχήμα 21), με τη συνολική πορεία να είναι ανοδική και να έχει περάσει το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή. Μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων είχαμε στη Βοιωτία όπου εντοπίστηκαν 30 κρούσματα (Σχήμα 22), όπου επίσης έχει ξεπεράσει το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή. Μεγαλύτερος σε σχέση με προχθές ήταν ο αριθμός των κρουσμάτων στη Φθιώτιδα όπου εντοπίσθηκαν 21 κρούσματα (Σχήμα 24). Στην Ευρυτανία δεν εντοπίστηκαν κρούσματα (Σχήμα 25), ενώ στη Φωκίδα εντοπίστηκαν 5 κρούσματα (Σχήμα 23).
Σχήμα 20. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αιτωλοακαρνανία
Σχήμα 21. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Εύβοια
Σχήμα 22. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Βοιωτία
Σχήμα 23. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φωκίδα
Σχήμα 24. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φθιώτιδα
Σχήμα 25. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη ΕυρυτανίαΜειωμένος σε σχέση με προχθές ήταν ο αριθμός των κρουσμάτων στα Ιωάννινα με 28 κρούσματα (Σχήμα 26). Τις προηγούμενες εβδομάδες, είχε διαμορφωθεί πολύ έντονα ανοδική τάση, η οποία έφερε την περιφερειακή ενότητα πολύ πάνω από το όριο της κόκκινης περιοχής, ενώ το ύψος του κύματος που διαμορφώθηκε, ξεπέρασε σε ύψος το παρατεταμένο 3ο κύμα που είχε πλήξει την περιοχή. Εντούτοις, η πορεία πλέον έχει περιέλθει σε αποκλιμάκωση. Στη Θεσπρωτία (Σχήμα 27) εντοπίστηκαν 6 κρούσματα και παρατηρείται μικρότερος αριθμός σε σχέση με προχθές, ενώ η περιοχή είναι εδώ και αρκετές μέρες κόκκινη και συνεχίζει η ανοδική τάση. Στην Άρτα παρουσιάζεται μικρότερος αριθμός σε σχέση με προχθές, δεδομένου ότι εντοπίστηκαν 3 κρούσματα (Σχήμα 28), ενώ στην Πρέβεζα με 5 κρούσματα (Σχήμα 29) ο αριθμός είναι αυξημένος σε σχέση με προχτές και η συνολική τάση που έχει διαμορφωθεί, ενώ ήταν έντονα ανοδική, πλέον αρχίζει να αποκλιμακώνεται, οπότε και η περιοχή πέρασε ξανά υπό του ορίου χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή.
Σχήμα 26. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Ιωάννινα
Σχήμα 27. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Θεσπρωτία
Σχήμα 28. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Άρτα
Σχήμα 29. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην ΠρέβεζαΌσον αφορά στις πόλεις της Βορείου Ελλάδας, αύξηση παρουσιάζεται στη Φλώρινα με 16 κρούσματα (Σχήμα 33), στη Χαλκιδική με 25 κρούσματα (Σχήμα 41), στα Γρεβενά με 3 κρούσματα (Σχήμα 38), στην Κοζάνη με 31 κρούσματα (Σχήμα 32), στην Καβάλα με 12 κρούσματα (Σχήμα 45), στην Καστοριά με 3 κρούσματα (Σχήμα 40) και στο Κιλκίς με 11 κρούσματα (Σχήμα 35). Αντίθετα μείωση παρατηρείται στην Πιερία με 10 κρούσματα (Σχήμα 37), στις Σέρρες με 6 κρούσματα (Σχήμα 39), στην Πέλλα με 5 κρούσματα (Σχήμα 31) και στην Ημαθία με 11 κρούσματα (Σχήμα 30).
Σχήμα 30. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ημαθία
Σχήμα 31. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πέλλα
Σχήμα 32. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κοζάνη
Σχήμα 33. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φλώρινα
Σχήμα 34. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Δράμα
Σχήμα 35. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Κιλκίς
Σχήμα 36. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καβάλα
Σχήμα 37. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πιερία
Σχήμα 38. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Γρεβενά
Σχήμα 39. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στις Σέρρες
Σχήμα 40. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καστοριά
Σχήμα 41. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη ΧαλκιδικήΌσον αφορά στη Θράκη, στη Ροδόπη εντοπίστηκαν 6 κρούσματα (Σχήμα 42) ενώ στην Ξάνθη εντοπίστηκαν 5 κρούσματα (Σχήμα 33), οπότε και στις 2 αυτές πόλεις διαμορφώνονται ανοδικές τάσεις. Στον Έβρο εντοπίσθηκαν 28 κρούσματα (Σχήμα 44), η περιοχή πέρασε τα όρια χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή και ανησυχεί η αύξηση των τελευταίων ημερών που υποδηλώνει συρροή, οι οποίες στις μικρές πόλεις έχουν φανεί ικανές να ξεκινήσουν σημαντικές αλυσίδες μετάδοσης, οι οποίες διαμορφώνουν ανοδικά κύματα.
Σχήμα 42. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ροδόπη
Σχήμα 43. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ξάνθη
Σχήμα 44. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στον ΈβροΣτο Ηράκλειο, όπου εντοπίστηκαν 129 κρούσματα, παρατηρείται αυξημένος αριθμός σε σχέση με προχθές και το ανοδικό κύμα που διαμορφώθηκε, αν και ξεπέρασε κατά πολύ σε ύψος το μέγιστο του 3ου κύματος, που πιθανότατα οφείλεται στο σχετικά μεγάλο αριθμό κρουσμάτων που φέρουν το μεταλλαγμένο στέλεχος Δ, εμφανίζει σημάδια αναζωπύρωσης (Σχήμα 45). Στα Χανιά με 61 κρούσματα (Σχήμα 46) έχουμε αυξημένο αριθμό κρουσμάτων σε σχέση με προχθές και πλέον και εδώ έχει διαμορφωθεί έντονα ανοδική πορεία, η οποία έφερε τα Χανιά αρκετά πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινη περιοχή, με ύψος 4ου κύματος που ξεπέρασε ήδη τα 3 προηγούμενα. Αυξημένος αριθμός κρουσμάτων παρατηρείται στο Ρέθυμνο με 82 κρούσματα, όπου παρατηρείται ένα πολύ έντονα ανοδικό κύμα (Σχήμα 47), το οποίο είναι ήδη 4 φορές ψηλότερο από το 3ο κύμα, που όμως τις τελευταίες ημέρες περιέρχεται σε αποκλιμάκωση. Στο Λασίθι παρατηρείται μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σχέση με προχθές, καθώς εντοπίστηκαν 14 κρούσματα (Σχήμα 48), με αποτέλεσμα και σε αυτήν την περιοχή να έχει διαμορφωθεί πολύ έντονα ανοδική τάση, η οποία δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης.
Σχήμα 45. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Ηράκλειο
Σχήμα 46. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Χανιά
Σχήμα 47. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Ρέθυμνο
Σχήμα 48. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο ΛασίθιΣτη Λέσβο, εντοπίστηκαν 10 νέα κρούσματα (Σχήμα 49) οπότε η έντονη αύξηση που παρατηρήθηκε και την οδήγησε πάνω από το όριο της κόκκινής περιοχής, επίσης περιέρχεται σε αποκλιμάκωση. Στην Κέρκυρα, εντοπίστηκαν 31 κρούσματα (Σχήμα 50) και παρατηρείται ίδιος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με προχθές, επανάκαμψη του ανοδικού κύματος και πλέον η περιοχή πέρασε αρκετά πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινη. Στη Χίο όπου 13 κρούσματα, διαμορφώνεται και εδώ μια έντονα ανοδική τάση (Σχήμα 51). Στη Θάσο, δεν εντοπίστηκε κανένα νέο κρούσμα (Σχήμα 52). Στην Πάρο παρουσιάζεται μείωση καθώς εντοπίστηκαν 17 κρούσματα (Σχήμα 53). Στην Μύκονο εντοπίστηκαν 45 κρούσματα (Σχήμα 55), ενώ στην Σαντορίνη δεν εντοπίστηκαν κρούσματα (Σχήμα 56), ενώ και οι δύο περιοχές έχουν περιέλθει σε τροχιά αποκλιμάκωσης. Στην Ζάκυνθο εντοπίστηκαν 6 κρούσματα (Σχήμα 54), ενώ στην Ρόδο εντοπίστηκαν 47 κρούσματα (Σχήμα 57).
Σχήμα 49. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λέσβο
Σχήμα 50. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κέρκυρα
Σχήμα 51. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Χίο
Σχήμα 52. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Θάσο
Σχήμα 53. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πάρο
Σχήμα 54. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ζάκυνθο
Σχήμα 55. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Μύκονο
Σχήμα 56. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Σαντορίνη
Σχήμα 57. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ρόδο Συμπεράσματα:Με βάση τα αποτελέσματα, της Πέμπτης είχαμε ελαφρά μεγαλύτερο αριθμό ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) σε σχέση με προχθές, ενώ και την Πέμπτη ο αριθμός των θανάτων ήταν αρκετά χαμηλός. Οι προβλέψεις αυτές συνάδουν με τις προσομοιώσεις του μοντέλου CORE, όπως και ο αριθμός των κρουσμάτων, ο οποίος πλέον παρουσιάζει έντονη επιβράδυνση (εως και σταθεροποίηση) της ανοδικής πορείας. Σε πανελλαδικό επίπεδο ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του δείκτη θετικότητας διαμορφώθηκε στο 3,5% (η ημερήσια τιμή είναι 3,1%) ενώ ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής Rt (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που ένας φορέας μπορεί να επιμολύνει) διαμορφώθηκε στο 1,14 (τιμές του Rt πάνω από τη μονάδα υποδηλώνουν αύξηση της διασποράς του ιού στην κοινότητα). Συνολικά η πορεία της πανδημίας ενώ ήταν πολύ καλή μέχρι και πριν 3 εβδομάδες, είχε μετασχηματιστεί σε έντονα ανοδική, όπως αντικατοπτρίζεται και από τον ημερήσιο αριθμό των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών), ο οποίος πλέον ξεπέρασε τα 2500 (2541). Η πορεία της πανδημίας από την Τρίτη 29/6 είναι συνολικά ανοδική (αρχικά κυρίως οφειλόμενη στη σημαντική αύξηση στην Αττική, και αργότερα στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες, επαρχιακές πόλεις και τουριστικούς προορισμούς), όπως υποδήλωνε και η συνεχής αύξηση του Rt. Αυτό συνέβη, γιατί η μεγαλύτερη από τη φαινομενική διασπορά των μεταλλάξεων και τα υπάρχοντα ανοίγματα σε συνδυασμό με φαινόμενα αδικαιολόγητης συρροής, είχαν ξεπεράσει τη δυναμική μείωσης της διασποράς λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας και της επαγόμενης πτώσης της μεταδοτικότητας, του μεγάλου αριθμού των self-test (που όμως είναι λίγο μικρότερος σε σχέση με τις πρώτες εβδομάδες) και της προόδου των εμβολιασμών. Η επιδημιολογική εικόνα την Τετάρτη σε σχέση με τη προηγούμενη Πέμπτη, παρουσιάζεται στα συγκριτικά συγκεντρωτικά αποτελέσματα στο Σχήμα 58. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τιμή αυτή του Rt (1,14) είναι ιδιαίτερα υψηλή για την εποχή, και δε δικαιολογείται μόνο από την παρουσία μεταλλάξεων, αλλά συνδέεται και με φαινόμενα συρροής τα οποία παρατηρούνται κυρίως στην Αττική και σε τουριστικούς προορισμούς. Στην πράξη δηλαδή, λόγω της αυξημένης μεταδοτικότητας των νέων στελεχών, τα φαινόμενα συρροής αποδεικνύονται πολύ πιο επιβαρυντικά για τη διασπορά της νόσου στην κοινότητα. Αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη για τη συνέχεια της θερινής περιόδου και τη διαχείριση θρησκευτικών και άλλων παραδοσιακών ή τουριστικών εκδηλώσεων όπου μπορούν να συμβούν φαινόμενα συρροής. Αξίζει να σημειωθεί ότι και την Πέμπτη παρατηρείται σημαντική μείωση του Rt και επιβεβαιώνεται η επιβράδυνση της ανόδου, καθώς και η αλλαγή της τάσης στην Αττική σε ελαφρά πτωτική, την οποία είχαμε διαβλέψει, ενώ πλέον και άλλες περιοχές (όπως τα Γιάννενα, η Πρέβεζα, η Καρδίτσα, η Μύκονος και η Σαντορίνη), παρά το μεγάλο ύψος του 4ου κύματος το οποίο διένυσαν, πλέον βρίσκονται σε τροχιά αποκλιμάκωσης. Συνεπώς αναμένουμε την πορεία των κρουσμάτων και τις επόμενες ημέρες για να δούμε σε ποιο βαθμό η έντονη άνοδος οφείλεται σε παροδικά φαινόμενα συρροών των οποίων ο έλεγχος, οδήγησε στην επιβράδυνση της ανοδικής πορείας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό, γιατί τα φαινόμενα αυτά συρροής και η αύξηση των κρουσμάτων, έδωσαν χώρο σε επιπλέον διασπορά στην κοινότητα των μεταλλαγμένων στελεχών, γεγονός που αναμένεται να δυσκολέψει την διαχείριση της πανδημίας κατά τη διάρκεια των αμέσως επόμενων εβδομάδων, ιδιαίτερα εάν παρατηρηθούν παρόμοια φαινόμενα ανεξέλεκτων συρροών. Σημειώνεται ως ιδιαίτερα θετικό το ότι τις τελευταίες ημέρες έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των τεστ ανίχνευσης του ΕΟΔΥ, γεγονός που από μόνο του όπως έχουμε αναφέρει, συμβάλλει στον περιορισμό της πανδημίας, μέσω της απομόνωσης των συμπτωματικών και προσυμπτωματικών φορέων.
Σχήμα 58. Συγκριτικά αποτελέσματα της επιδημιολογικής εικόνας της σημερινής Πέμπτης (22/07/2021) σε σχέση με την προηγούμενη (15/07/2021) Όσον αφορά επιμέρους περιοχές, αρκετές πλέον βρίσκονται πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως κόκκινες, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη η Λάρισα, η Μαγνησία, η Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, η Αχαΐα, η Αργολίδα, η Αρκαδία, η Ηλεία, η Κορινθία, η Μεσσηνία, η Εύβοια, η Βοιωτία, τα Ιωάννινα, η Θεσπρωτία, τα Γρεβενά, η Κοζάνη, η Φλώρινα, η Χαλκιδική, ο Έβρος, το Ηράκλειο, τα Χανιά, το Ρέθυμνο, το Λασίθι, η Κέρκυρα, η Λέσβος, η Πάρος, η Ζάκυνθος, η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Ρόδος, ενώ παρατηρούνται έντονα ανοδικές τάσεις στη Φωκίδα, την Άρτα, την Καβάλα και τη Χίο. Ιδιαίτερα στην Αθήνα, προβληματίζει ο βαθμός που αυτή σχετίζεται με την εξάπλωση μεταλλαγμένων και ταχύτερα μεταδιδόμενων στελεχών (κυρίως το Β.1.1.318 και το Β.1.167). Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αυξημένης μεταδοτικότητας του στελέχους Δ (Β.1.167) αποτελεί η Κρήτη. Συνολικά η Κρήτη είναι η περιοχή με τη χειρότερη επιδημιολογική εικόνα και η ταχύτητα μετάδοσης (και το αντίστοιχο ύψος του 4ου κύματος που έχει διαμορφωθεί) είναι ενδεικτική της αυξημένης μεταδοτικότητας του στελέχους Δ. Επίσης, καταδεικνύει τον αρνητικό ρόλο που παίζουν οι διαπεριφερειακές μετακινήσεις στη φάση ανάπτυξης της πανδημίας, καθώς η αρχική αύξηση κρουσμάτων στο Ρέθυμνο πρώτα και στο Ηράκλειο έπειτα, ακολουθήθηκε από αυξητική πορεία της διασποράς στα Χανιά και στο Λασίθι. Στην πράξη, η Κρήτη είναι μια περιοχή οδικά απομονωμένη από την υπόλοιπη Ελλάδα, στην οποία, οι διαπεριφερειακές μετακινήσεις επέτρεψαν τη γρήγορη διασπορά του στελέχους Δ. Παρόμοια φαινόμενα διαπεριφερειακής μετάδοσης παρατηρούνται στη Θεσσαλία, αλλά σε πιο ήπια έκταση, όπου η έντονα αυξητική τάση στη Μαγνησία, μεταφέρθηκε σε κάποιο βαθμό και στη Λάρισα, ενώ ακολουθεί και η Καρδίτσα. Αντίστοιχη είναι η διάχυση της διασποράς στην Ήπειρο και πιο συγκεκριμένα από τα Ιωάννινα προς τα εγγύς τουριστικά θέρετρα (Πρέβεζα και Θεσπρωτία). Συνεπώς, ακόμα και για περιοχές που για την ώρα είναι κάτω από το όριο (ή πολύ κοντά στο όριο), οι ανοδικές τάσεις που παρατηρούνται χρήζουν αυξημένης επιδημιολογικής επιτήρησης με εντατικοποίηση του γονιδιωματικού ελέγχου ώστε να ληφθούν εγκαίρως μέτρα περιορισμού της διασποράς του ιού.Επίσης, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έγιναν διαθέσιμα, ανησυχία πλέον δημιουργεί η αύξηση του ποσοστού διασποράς του μεταλλαγμένου στελέχους Β.1.617.2 (μετάλλαξη Δέλτα) σε συγκεκριμένες περιοχές για το 15νθήμερο από 04/07/2021 έως 18/07/2021, όπου οι αντίστοιχες ποσοστώσεις είναι 25.13% για την Αττική, 6.67% για τη Δυτική Ελλάδα, 33.33% για τις Ιόνιες Νήσους, 24.32% για την Πελοπόννησο, 79.59% για την Κρήτη και 50% για την Ήπειρο. Με δεδομένα τα υπάρχοντα ανοίγματα, την παρουσία των μεταλλάξεων και την έλευση των τουριστικών ροών είναι ακόμα πιο σημαντική η τήρηση των μέτρων, με κυριότερη την ορθή και μαζική εφαρμογή των self-test, με ταυτόχρονη αύξηση της ιχνηλασίας των επαφών των ανιχνευθέντων ως θετικοί και καραντίνα 14 ημερών για τους συμπολίτες μας που θα επιβεβαιωθεί ότι είναι θετικοί στην μόλυνση με SARS-CoV-2 ακόμη και αν είναι ασυμπτωματικοί. Η σημασία και η αποτελεσματικότητα των self-test και του εμβολιασμού έχει ήδη φανεί τις προηγούμενες 12 εβδομάδες. Με δεδομένη την εμφάνιση της μετάλλαξης Β.1.617 ο πλήρης εμβολιασμός (με δύο δόσεις) του συνολικού πληθυσμού είναι σε συνδυασμό με τη μαζική και συχνή χρήση self-test οι δύο πιο αποτελεσματικές γραμμές άμυνας που έχουμε για να αντιμετωπίσουμε ΑΜΕΣΑ αυτό το πολύ πιο μεταδοτικό στέλεχος του SARS-CoV-2. Με δεδομένη την έντονη αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων (η οποία είναι ταχύτερη του αναμενόμενου) και το γεγονός ότι είμαστε στην αρχή της τουριστικής περιόδου ακόμα, πρέπει ΑΜΕΣΑ να αυξηθεί ο αριθμός των self-test και να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες που θα εξασφαλίσουν υψηλό αριθμό εμβολιασμένων. Σχετικά με το άνοιγμα των συνόρων σε τουριστικές ροές, αυτό θα πρέπει να συνοδευτεί με τα παρακάτω μέτρα:α) εργαστηριακός έλεγχος των ταξιδιωτών τουλάχιστον 48 ώρες πριν την αναχώρηση με δυνατότητα επανάληψης του ελέγχου 7 ημέρες από την άφιξή τους στη χώραβ) πιστοποιητικό ανάρρωσης από την Covid-19 με ημερομηνία μέχρι 6 μήνες πριν την άφιξή τους στη χώρα. γ) δυνατότητα αυξημένου αριθμού rapid test στα τουριστικά θέρετρα της χώρας και όχι μόνο στις πύλες εισόδου.Επίσης εισηγούμαστε την θεσμοθέτηση ενός επαναληπτικού rapid test ή δύο self-test κατά την πρώτη εβδομάδα από την αρχή παραθερισμού παιδιών σε παιδικές κατασκηνώσεις επιπρόσθετα από τα μέχρι τώρα υγειονομικά πρωτόκολλα. Με στόχο την αντιμετώπιση του 4ου κύματος της πανδημίας στο οποίο βρισκόμαστε από τις 28 Ιουνίου πέρα από την επιτάχυνση του εμβολιασμού προτείνουμε την συνέχιση με μαζική συμμετοχή των πολιτών και τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα των self test για όλους τους ανεμβολίαστους συμπολίτες μας, εργαζόμενους και μη. Στην περίπτωση των ανεμβολίαστων εργαζομένων τα 2 self test την εβδομάδα θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά. Επίσης, κινητά κλιμάκια του ΕΟΔΥ να πηγαίνουν και να κάνουν αυξημένο αριθμό rapid test στις περιοχές όπου παρατηρείται έντονα αυξητική τάση πριν ακόμη αυξηθούν πολύ τα κρούσματα συνδυάζοντας τα δεδομένα του ΕΟΔΥ με τις προσομοιώσεις της δυναμικής της πανδημίας από μοντέλα όπως το CORE της ερευνητικής ομάδας HERACLES για την Υγεία και το Εκθεσίωμα του ΑΠΘ. Έτσι θα μπορέσουμε να βάλουμε σε καραντίνα τους θετικούς στον SARS-CoV-2 και με καλή ιχνηλάτηση επαφών να σταματήσουμε πολλαπλές αλυσίδες μετάδοσης της νόσου, μειώνοντας ή εξαλείφοντας την ανάγκη για περιοριστικά μέτρα και τοπικά lockdown. Περιοχές στις οποίες ένα τέτοιο μέτρο θα είχε πολύ μεγάλη απόδοση σήμερα είναι το Ρέθυμνο, το Λασίθι, η Κέρκυρα, η Θεσπρωτία, η Κορινθία, η Καρδίτσα, η Μαγνησία, η Λάρισα, τα Τρίκαλα και η Αττική. Τέλος θα ήθελα να αναφερθώ σε μια εξαιρετική ιδέα της διεπιστημονικής ομάδας FLATOD-19 με ειδίκευση στον τουρισμό, που προτείνουν ότι στις τουριστικές περιοχές θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μικρές τουριστικές «κοινωνικές φούσκες». Μικρές δηλαδή ομάδες τουριστών / παραθεριστών που να έχουν επαφές μεταξύ τους αλλά όχι αναγκαστικά με άλλους στο εστιατόριο, στο μπαρ, κ.λπ. Θέλει παραπάνω δουλειά και οργάνωση από τους παρόχους του τουριστικού προϊόντος, αλλά θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ασφαλέστερο υγειονομικά καλοκαίρι σε συνδυασμό με με στοχευμένα τεστ του ΕΟΔΥ σε τουριστικές περιοχές όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Αν θέλουμε να συνδυάσουμε τη χρηστή διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου από την COVID-19 με την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας, είναι κρίσιμο να προετοιμάζουμε κατάλληλα τους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, τα μέσα μαζικής μεταφοράς σε επίπεδα υποδομής ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν με αυξημένη ασφάλεια και να μην στηριζόμαστε μόνο στα μέτρα περιορισμού δραστηριοτήτων. Ο περιορισμός δραστηριοτήτων και το lockdown είναι τα τελικά μέτρα που παίρνουμε όταν πρέπει να περιορίσουμε την επέκταση της διασποράς του SARS-CoV-2 δραστικά, δεν μπορεί να είναι τα πρώτα μέτρα που παίρνουμε.
