Ο τραγικός θάνατος ενός 5,5 μηνών βρέφους στην Άρτα έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη.
Το «Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού» (Forgotten Baby Syndrome – FBS), δηλαδή η εγκατάλειψη ενός βρέφους μέσα σε αυτοκίνητο, είναι ένα πρωτάκουστο φαινόμενο στην Ελλάδα. Στις ΗΠΑ παρόλα αυτά είναι αρκετά γνωστό, αφού σημειώνονται πάνω από 30 θάνατοι ετησίως λόγω αυτού. Αν και η βιβλιογραφία για το θέμα δεν είναι μεγάλη, υπάρχουν ειδικοί που έχουν αφοσιωθεί στην μελέτη του συνδρόμου και στις συνθήκες υπό τις οποίες συμβαίνουν αυτά τα δυστυχήματα.
Τα ερωτήματα για το πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο είναι πολλά. Και όμως, οι πολυάριθμες περιπτώσεις στις ΗΠΑ αποκαλύπτουν πως η μεγάλη πλειονότητα όσων βιώνουν αυτήν την τραγωδία είναι ψυχικά υγιείς, στοργικοί γονείς. Ο λόγος που καταλήγουν να ξεχνούν τα βρέφη τους μέσα στο όχημα αποδίδεται σε στιγμιαία απώλεια μνήμης λόγω καθημερινού άγχους, έλλειψης ύπνου ή διαταραχής της ρουτίνας τους και όχι σε αμέλεια.
Το σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού είναι η ιατρική εξήγηση για το πώς ένας γονέας/φροντιστής μπορεί να απομακρυνθεί από ένα σταθμευμένο όχημα χωρίς να αντιληφθεί ότι το παιδί του παραμένει μέσα σε αυτό.
Το σύνδρομο εμφανίζεται κυρίως όταν οι γονείς επικεντρώνονται σε μελλοντικά καθήκοντα και υποχρεώσεις αντί για το παρόν, λειτουργώντας μηχανικά. Αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για ένα ήσυχο ή κοιμισμένο μωρό.
Τα μωρά χάνουν τη ζωή τους από αυτό, συνήθως λόγω θερμοπληξίας. Γι’ αυτό και η περίοδος μεταξύ Απριλίου και Σεπτεμβρίου είναι η πιο επικίνδυνη, με δεδομένο οι θερμοκρασίες που καταγράφονται αυτούς τους μήνες μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλές.
Σύμφωνα με την ΕΡΤ, ο Δρ. David Diamond, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα με ειδίκευση στις γνωστικές και νευρικές επιστήμες, έχει κάνει σημαντική έρευνα για τη νευροψυχολογία του τρόπου με τον οποίο τα παιδιά ξεχνιούνται στα αυτοκίνητα.
Σύμφωνα με τον D. Diamond, κάθε μέρα οι άνθρωποι εκτελούν εργασίες ρουτίνας, οι οποίες διέπονται από ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται κινητικός φλοιός και απαιτούν ελάχιστη συνειδητή σκέψη.
Ένα παράδειγμα είναι η οδήγηση προς ή από τη δουλειά κάθε μέρα χρησιμοποιώντας την ίδια διαδρομή. Η πράξη αυτή καταλήγει να γίνεται μηχανικά, χωρίς ιδιαίτερη συνειδητή σκέψη. Ο Dr. Diamond εξηγεί: «στην πραγματικότητα, η κινητική μνήμη μάς απελευθερώνει, ώστε να μπορούμε να σκεφτούμε το μέλλον, ενώ ολοκληρώνουμε την τρέχουσα εργασία».
Στη συνέχεια, υπάρχει ο ιππόκαμπος, το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τις γνωστικές διεργασίες και είναι υπεύθυνο για τη λήψη μιας ξεκάθαρης απόφασης. Ο D. Diamond εξηγεί ότι στην περίπτωση του συνδρόμου του ξεχασμένου μωρού, το τμήμα της κινητικής μνήμης του εγκεφάλου υπερισχύει του γνωστικού. Αν λοιπόν αποφασίζαμε να κάνουμε μια απρογραμμάτιστη στάση σε ένα μαγαζί στον δρόμο της επιστροφής από την δουλειά, υπάρχει μεγάλη περίπτωση εν τέλει να καταλήγαμε στο σπίτι, έχοντας πλήρως ξεχάσει ότι σκοπεύαμε να κάνουμε την στάση αυτή. Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει ως φυσιολογικό μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου και όχι επειδή υπάρχει κάτι λάθος με τη δομή του.
Όσον αφορά στο σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού, συμβαίνουν δύο πράγματα, σύμφωνα με την ΕΡΤ. Πρώτον, ο φροντιστής διαφοροποιείται από τη συνήθη ρουτίνα του. Ένας γονέας που συνήθως δεν μεταφέρει το παιδί στον παιδικό σταθμό μπορεί να το κάνει αυτή τη μία μέρα κατ’ εξαίρεση. Στη συνέχεια, οδηγώντας μηχανικά, φτάνει κανονικά στη δουλειά του, με τον κινητικό φλοιό να ξεπερνά το γνωστικό μέρος του εγκεφάλου και να οδηγεί τον γονέα να ξεχνάει εντελώς ότι το παιδί του βρίσκεται στο πίσω κάθισμα. Συνεχίζει την ημέρα του χωρίς να θυμάται την πρόθεσή του να αφήσει το παιδί στον παιδικό σταθμό και ανυπομονεί να το δει όταν γυρίσει σπίτι.
Είναι χαρακτηριστικό πως έχουν σημειωθεί περιστατικά στα οποία ο γονέας έχει ξαναχρησιμοποιήσει το αυτοκίνητο στη διάρκεια της ημέρας του, με το νεκρό παιδί ακόμα μέσα, χωρίς καμία επίγνωση αυτού!
Λόγω αυτών, δεν υπάρχει σταθερό προφίλ προσωπικότητας του γονέα που ξεχνάει το παιδί του στο αυτοκίνητο. Το Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού επηρεάζει τους γονείς σε όλες τις φυλές, τα φύλα, τα επίπεδα εισοδήματος και εκπαίδευσης και τις ιδιοσυγκρασίες της προσωπικότητας.
Τρόποι πρόληψης
Οι έρευνες δείχνουν πως όλοι είμαστε επιρρεπείς σε αυτό το φαινόμενο. Ένας τρόπος πρόληψης θα ήταν ο γονέας να ελέγχει το πίσω μέρος του οχήματος κάθε φορά που εξέρχεται από αυτό, ακόμα και όταν δεν μεταφέρει μαζί το παιδί του. Με αυτόν τον τρόπο, ο έλεγχος θα γίνει μέρος της καθημερινής ρουτίνας, και η περίπτωση ατυχήματος μειώνεται σημαντικά.
Στις ΗΠΑ, η Εθνική Διοίκηση Ασφάλειας Οδικής Κυκλοφορίας έχει ξεκινήσει την εκστρατεία “Look Before You Lock” για να υπενθυμίσει στους ανθρώπους που μεταφέρουν παιδιά να ελέγχουν το πίσω μέρος των οχημάτων πριν κλειδώσουν και εγκαταλείψουν το αυτοκίνητό τους.
Τι λένε οι ειδικοί
Για το σύνδρομο μίλησε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 και τον Νίκο Χατζηνικολάου ο Διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου “Metropolitan” , Δημήτρης Σούρας.
