Τι σηματοδοτεί η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, πρώτα στην Τουρκία και μετά στην Ελλάδα. Οι τελευταίες πληροφορίες για την προμήθεια των F-35 και πώς η Αθήνα επιχειρεί την απεμπλοκή των ελληνικών μαχητικών από τα τουρκικά F-16.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Εδώ και δεκαετίες η αμερικανική εξωτερική πολιτική σε ό, τι αφορά τις σχέσεις με την Ελλάδα και την Τουρκία ήταν στο 60 – 40. 60 υπέρ της Τουρκίας και 40 υπέρ της Ελλάδας. Δεν χρειαζόταν κάποιος να είναι παντογνώστης για να αντιληφθεί τον λόγο. Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας παλινδρομούσε ανάμεσα σε κράτη – παρίες και σε πολιτικές ευμετάβλητες, χωρίς κοινή συνιστώσα και με μάλλον σπασμωδικές κινήσεις, τη στιγμή που η κεμαλική Τουρκία έδειχνε να έχει διαφορετικό προσανατολισμό.
Από τις αρχές της περασμένης δεκαετίας, εν μέσω σκληρής οικονομικής κρίσης η Ελλάδα αποφάσισε να αλλάξει ρότα και να υιοθετήσει τον ρόλο του πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης.
Με αργά αλλά σταθερά βήματα, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις και κυρίως η στρατιωτική ηγεσία, καλλιέργησαν αυτόν τον ρόλο, ταυτόχρονα με την εξωστρέφεια των Ενόπλων Δυνάμεων, που άρχισαν να συνεκπαιδεύονται εντατικά με φίλες και σύμμαχες χώρες ακόμη κι εκτός ΝΑΤΟ.
Ήρθαν τα τετραμερή και τριμερή σχήματα συνεργασίας, τα οποία πλέον βρίσκονται σε γερά θεμέλια κι αναπτύσσονται. Και μέσα σε όλα αποφασίστηκε η σοβαρή αντιμετώπιση της Δύσης και των ΗΠΑ, με μία ενιαία και αδιαίρετη προσέγγιση.
Η «αραβική άνοιξη» και η άνοδος των «αδελφών μουσουλμάνων», τα τρομοκρατικά χτυπήματα του ISIS και η διολίσθηση της Τουρκίας προς ένα αυταρχικό – μουσουλμανικό καθεστώς με κύριο χαρακτηριστικό την αναβίωση των νέο-οθωμανικών επιδιώξεων, ανέδειξαν περαιτέρω τον ρόλο της Ελλάδας και κάπως έτσι ήρθε και η Αναβαθμισμένη Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MBDA), σηματοδοτώντας το ιστορικό υψηλότερο επίπεδο στις ελληνο-αμερικανικές σχέσεις.
Αυτό, όμως, είχε σαν συνέπεια και τη σταδιακή μεταβολή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Το 60-40 έγινε… 40-60. Οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Η Ελλάδα δεν αποτελεί το «μαύρο πρόβατο» της ευρωζώνης, ούτε είναι ο «αψυχολόγητος εταίρος» της Δύσης.
Και μεγαλύτερη απόδειξη γι’ αυτό είναι η επίσκεψη Μπλίνκεν. «Παραδοσιακά» ο εκάστοτε υπουργός εξωτερικών ερχόταν πρώτα στην Ελλάδα και μετά έκανε την σημαντική του επίσκεψη στην Τουρκία, όπου συζητούσε και όσα του είχαν πει οι Έλληνες.
Πλέον, η Ελλάδα αποτελεί τον δεύτερο και σημαντικό σταθμό και η Αμερική δεν το κρύβει.
Όπως έχουμε ξαναγράψει στο enikos.gr, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είναι σαν ένα υπερωκεάνιο. Δύσκολα αλλάζει ρότα. Αν όμως στρίψει τότε δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Και αυτή τη στιγμή το υπερωκεάνιο με την αστερόεσσα έχει στρίψει με κατεύθυνση την Ελλάδα, όπου βρίσκει ένα απάγκιο κι ασφαλές λιμάνι.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών επισκέπτεται σήμερα το απόγευμα τον Κυριάκο Μητσοτάκη στα Χανιά. Εκεί όπου θα έχει την ευκαιρία να αναπτύξει όλα όσα είχε συζητήσει νωρίτερα στην Τουρκία και να συμφωνήσει με τον πλέον αξιόπιστο σύμμαχο στην ευρύτερη περιοχή τον κοινό βηματισμό τους.
Τα τουρκικά F-16
Ενοχλεί την Ελλάδα η απόκτηση F-16 Viper από την Τουρκία; Δεν χρειάζεται να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Φυσικά και ναι! Το ερώτημα, ωστόσο, είναι, μπορεί η Τουρκία να τα πάρει; Η απάντηση είναι δύσκολο έως αδύνατο.
Με την πολιτική της έχει απολέσει κάθε ίχνος αξιοπιστίας ως σύμμαχος – εταίρος. Ο αντιαμερικανισμός στην Τουρκία βρίσκεται σε υψηλά ιστορικά. Η καταφανής θέση υπέρ της Χαμάς που πήρε στον πόλεμο με το Ισραήλ και η έμπρακτη στήριξη των τρομοκρατών, έχει επίσης δημιουργήσει ακόμη ένα μέτωπο. Εκβιάζει ωμά για την απόκτηση των F-16 ενώ συνδιαλέγεται με την Ρωσία, στην οποία δεν επιβάλλει τις κυρώσεις που όλο το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχουν προχωρήσει. Κάνει «μπίζνες» με τον Πούτιν, από τον οποίο προμηθεύεται αντιαεροπορικούς S-400 και χτίζει πυρηνικά εργοστάσια. Δημιουργεί αναταραχές στην Μέση Ανατολή – βλέπε Λιβύη – και αγκαλιάζει κάθε ριζοσπαστική ισλαμική ομάδα που αναδύεται.
Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να δεχθούν για τον εαυτό τους τον ρόλο του εκβιαζόμενου, όσο κι αν θεωρούν σημαντική την Τουρκία ως δύναμη στο ΝΑΤΟ. Όμως βλέπουν ότι η «φιλία» και η «συμμαχικότητα» είναι εν τοις πράγμασι έννοιες άνευ αντικρίσματος στις σχέσεις με την Τουρκία. Που σημαίνει ότι ακόμη κι αν ο Άντονι Μπλίνκεν πει το «ΝΑΙ» στην Τουρκία για την πώληση νέων F-16 και κιτ αναβάθμισης σε Viper, ο χρόνος για να ευοδωθεί όλο αυτό θα είναι μακρύς και σίγουρα θα απασχολήσει την επόμενη ηγεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που θα αναδειχθεί μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2024.
Υπάρχει λόγος, λοιπόν, η Ελλάδα να βγει στην παρούσα φάση δυναμικά μπροστά εκφράζοντας την αντίθεσή της; Εκ του αποτελέσματος, όχι.
Τα ελληνικά F-35
Γι’ αυτό η ελληνική πλευρά επιχειρεί να αποσυνδέσει πλήρως το θέμα πώλησης των F-35 στην Ελλάδα από το θέμα των τουρκικών F-16. «Η Ελλάδα έχει ακολουθήσει και ακολουθεί μια συστηματική πολιτική ενίσχυσης και θωράκισης των ενόπλων δυνάμεών. Δεν μπορεί να υπαγορεύσει σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ την πολιτική αμυντικών προμηθειών έναντι άλλων χωρών – το αμερικανικό σύστημα έχει τους δικούς του περιορισμούς και ανώτατοι αξιωματούχοι του Κογκρέσου έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για συγκεκριμένα προγράμματα προς άλλες χώρες.
Ταυτόχρονα, δεν μπορεί να συνδέονται τα εξοπλιστικά προγράμματα της Ελλάδας, ενός αξιόπιστου εταίρου των ΗΠΑ και συνεπούς συμμάχου με προσφορά στο ΝΑΤΟ με προγράμματα άλλων χωρών. Η Ελλάδα έχει καταθέσει το αίτημά της για την προμήθεια μιας μοίρας F-35 και αναμένει την επίσημη εκκίνηση της διαδικασίας με αποστολή επιστολής στο Κογκρέσο για την έγκριση της πώλησης».
Αυτή είναι η πολιτική που ακολουθεί η Αθήνα και ο Μπλίνκεν το Σάββατο θα πρέπει να δώσει σαφή χρονοδιαγράμματα για τα μαχητικά 5ης γενιάς, αφού η δυσαρέσκεια της ελληνικής πλευράς πλέον είναι δεδομένη για την αδικαιολόγητη καθυστέρηση της απαντητικής επιστολής, που έπρεπε να έχει φθάσει στο ελληνικό Πεντάγωνο από τον Μάιο του 2023.
Βεβαίως, και το κομμάτι της χρηματοδότησης μέσω FMF έχει κι αυτό διαδραματίσει τον δικό του ξεχωριστό ρόλο, όπως και το θέμα των επιτοκίων, παρά τους ευνοϊκούς όρους χρονικής αποπληρωμής και της περιόδου χάριτος. Όμως αυτά είναι ζητήματα που μπορούν και πρέπει να ξεπεραστούν, χωρίς εκπτώσεις ούτε σε μοίρες, ούτε σε οπλικά, ούτε σε υποστήριξη.
Από την Αθήνα, πάντως, εκφράζεται η αισιοδοξία ότι μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2024 το θέμα των F-35 θα έχει μπει οριστικά σε μια σειρά.
