Ενα σαφές μήνυμα στην Άγκυρα, ενόψει και της πιθανής συνάντησής του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 11 και 12 Ιουλίου στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, έστειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την επιλογή του να αναδείξει τις μεθοδεύσεις και τις παρεμβάσεις του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές και την προσπάθειά του να κατευθύνει τις μειονοτικές ψήφους υπέρ επιλεγμένων υποψηφίων.
Ο πρόεδρος της Ν.Δ. έθεσε στο επίκεντρο της κριτικής του δύο μειονοτικούς υποψηφίους του ΣΥΡΙΖΑ, τους Φερχάτ Οζγκιούρ και Ζεϊμπέκ Χουσεΐν, οι οποίοι σε δηλώσεις τους σε τουρκικά ΜΜΕ είχαν χαρακτηρίσει τη μειονότητα «τουρκική», κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης. Το θέμα προκάλεσε έντονη αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος παρείχε κάλυψη στους υποψηφίους του, αν και εκείνοι ουδέποτε διέψευσαν ότι είχαν κάνει τις συγκεκριμένες δηλώσεις.
Στις συνεντεύξεις του την περασμένη εβδομάδα, αλλά και στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχωρεί στη Realnews, ο Κυριάκος Μητσοτάκης καθιστά σαφές ότι το μήνυμα της παρέμβασής του δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και την Αγκυρα: «Το μήνυμα της δημόσιας τοποθέτησής μου δεν αφορούσε μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και την Τουρκία. Ανάμειξη στα εσωτερικά μας -γιατί εσωτερικό ζήτημα είναι αυτό- δεν δεχόμαστε. Θέλουμε οι μουσουλμάνοι συμπολίτες μας να αισθάνονται ότι έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να διακριθούν και να προκόψουν στην πατρίδα μας, όπως και χριστιανοί πολίτες», λέει στην «R» o πρώην πρωθυπουργός. Το τάιμινγκ είναι σημαντικό, γιατί, αν επανεκλεγεί στο αξίωμα του πρωθυπουργού στις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σκοπεύει, σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, να θέσει το θέμα και στον ίδιο τον Ερντογάν, αν οι δυο τους, όπως όλα δείχνουν, συναντηθούν στο Βίλνιους σε τρεις εβδομάδες.
Εκεί, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ζητήσει από τον Ερντογάν να σταματήσουν τα βρόμικα παιχνίδια του προξενείου Κομοτηνής με την πριμοδότηση υποψηφίων, που αποτελεί απροκάλυπτη παρέμβαση στο εσωτερικό της χώρας μας, τη λειτουργία παράλληλων παρακρατικών και κυρίως παραθρησκευτικών δομών και εντέλει την προσπάθεια χειραγώγησης του μουσουλμανικού στοιχείου στη Θράκη. Οι δραστηριότητες αυτές δεν αποτελούν κάτι νέο. Το τουρκικό προξενείο στην Κομοτηνή μετρά ήδη πάνω από 30 χρόνια παρεμβάσεων στα μειονοτικά και στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, μια παράδοση που ξεκίνησε από την εποχή του μειονοτικού αυτονομιστή Αχμέτ Σαδίκ (αρχές της δεκαετίας του ’90), τον οποίο η τότε κυβέρνηση του Μεσούτ Γιλμάζ φιλοδοξούσε να δει σε ρόλο ανάλογο αυτού που διαδραμάτιζε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα ο Ραούφ Ντενκτάς.
Το ότι η συνάντηση στο Βίλνιους θα γίνει το επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος στις αρχές της εβδομάδας, λέγοντας ότι «δεν θα διστάσει» να συναντηθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις 11-12 Ιουλίου. Ο πρόεδρος της Ν.Δ. είχε αναφερθεί στο ενδεχόμενο μιας τέτοιας συνάντησης ήδη πριν από 15 ημέρες. Η επιβεβαίωση και από τον Ερντογάν συνιστά μια στροφή στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, αφού μια τέτοια συνάντηση θα αποτελεί μια έμπρακτη αποχώρηση από το «Μητσοτάκης γιοκ», στο οποίο επέμενε έως πρόσφατα ο Τούρκος Πρόεδρος.
Η πραγματικότητα είναι πως, παρά την επιφύλαξη ως προς το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιουνίου στην Ελλάδα, τα επιτελεία και στις δύο πλευρές προετοιμάζονται πυρετωδώς και ήδη ο Ερντογάν έχει αρχίσει να αποκαλύπτει τις προθέσεις του ως προς την ατζέντα.
Οι πρώτες δηλώσεις του είχαν αμφίσημα μηνύματα προς την Ελλάδα, καθώς έκανε λόγο για υποχώρηση της αντιπαλότητας ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα, επιβεβαίωσε ότι σκοπεύει να συναντηθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και μίλησε ακόμα και για ειρήνη στο Αιγαίο. Την ίδια ώρα, πάντως, ο Ερντογάν έφερε πάλι στο προσκήνιο τα ζητήματα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και των ελληνικών εξοπλισμών, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Εχουμε ορισμένα πράγματα να πούμε. Ποια είναι αυτά; “Κύριε πρωθυπουργέ, σταματήστε τους εξοπλισμούς. Πού το πάτε με αυτούς τους εξοπλισμούς; Η Αμερική συνεχίζει να σας δίνει άφθονα όπλα. Τα παίρνετε επειδή η Αμερική σάς τα δίνει δωρεάν ή τα παίρνετε επειδή (η Αμερική) δεν θέλει χρήματα;”. Υποθέτω ότι θα μιλήσουμε γι’ αυτά τα πράγματα. Και να ξέρετε ότι είμαστε εδώ για να μειώνουμε τους εχθρούς μας, όχι για να τους αυξάνουμε. Αυτή είναι η Τουρκία, αυτός είναι ο Ερντογάν». Στο πλαίσιο αυτό, η ανάδειξη του θέματος με την προκλητική δραστηριότητα του προξενείου στη Θράκη αποτελεί μια ισχυρή ρελάνς της ελληνικής πλευράς, η οποία επιδιώκει αφενός να αποτρέψει τον Ερντογάν από το να θέσει ο ίδιος θέμα Θράκης και αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης, αφετέρου να διαπιστώσει αν είναι εφικτό να σταματήσουν οι τουρκικές προκλήσεις στη Θράκη και οι παρεμβάσεις στα ζητήματα της μειονότητας. Για τον Ερντογάν, άλλωστε, το μειονοτικό αποτελεί ιδιαίτερα προσφιλές θέμα, αφού αρέσκεται να εμφανίζεται ως ο προστάτης των απανταχού της γης μουσουλμάνων.
Στις περιοδείες του, πάντως, καθ’ όλη την προεκλογική περίοδο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει καταστήσει σαφές τι αντιλαμβάνεται ο ίδιος ως ατζέντα της συζήτησης με τον Ερντογάν. Εχει, μάλιστα, επαναλάβει πολλές φορές ότι η Ελλάδα δεν συζητά παρά μόνο τη διαφορά της υφαλοκρηπίδας και της οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Τουρκία, καθιστώντας σαφές ότι δεν προτίθεται να αποδεχθεί στην ατζέντα ζητήματα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, ο πρόεδρος της Ν.Δ. επισκέφτηκε τη Λέρο, τους Λειψούς, τους Αρκιούς και την Πάτμο και είχε την ευκαιρία να αναφερθεί στην τρέχουσα κατάσταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και να στείλει τα απαραίτητα μηνύματα στην Αγκυρα: «Είμαστε ικανοποιημένοι από το γεγονός ότι είδαμε μια μείωση στην ένταση τους τελευταίους μήνες ως προς τις παραβιάσεις και παραβάσεις του εναερίου χώρου μας, όμως δεν έχουμε αυταπάτες. Τείνουμε χείρα φιλίας, αλλά ταυτόχρονα εξακολουθούμε να ενισχύουμε τις Ενοπλες Δυνάμεις μας. Εξακολουθούμε να προστατεύουμε τα σύνορά μας και εξακολουθούμε να οικοδομούμε συμμαχίες, που ισχυροποιούν το γεωπολιτικό αποτύπωμα της πατρίδας μας», είπε, μεταξύ άλλων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο Ερντογάν απειλεί, η Ε.Ε. αδιαφορεί…
Στις Βρυξέλλες τηρούν στάση αναμονής απέναντι στην Τουρκία και δεν έχουν καμία πρόθεση να εμπλακούν στο Κυπριακό
Με σκληρή γραμμή στο Κυπριακό και επιθέσεις στην Ε.Ε., ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ξεκινά την τρίτη προεδρική του θητεία δείχνοντας ότι επιστρέφει στα μεγαλεπήβολα σχέδιά του και εντείνοντας τις ακροβασίες του ανάμεσα στη Δύση και τον υπόλοιπο κόσμο. Την ίδια ώρα, η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ προσπαθούν να βρουν τρόπους για ακόμα μεγαλύτερο κατευνασμό.
Σε δηλώσεις του την περασμένη Τετάρτη, ο Τούρκος Πρόεδρος έκανε μεν λόγο για μια «ειρηνική ατμόσφαιρα» στην Κυπριακή Δημοκρατία, έβαλε ωστόσο εκ νέου στο τραπέζι το θέμα της αναγνώρισης της «κυριαρχικής ισότητας» των κατεχομένων ως προϋπόθεση για την επίλυση του Κυπριακού. «Αν διατηρήσουν (σ.σ.: οι Κύπριοι) αυτή την ειρηνική ατμόσφαιρα και πουν “ναι” στην προστασία των ισότιμων κυριαρχικών δικαιωμάτων της “Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου” χωρίς να υποκύψουν σε προκλήσεις, ειδικά από την Ε.Ε., θα πούμε “γιατί όχι;” (σ.σ.: στις διαπραγματεύσεις). Αλλά πρέπει να αναγνωρίσουν τα ισότιμα κυριαρχικά δικαιώματα της Βόρειας Κύπρου. Αν δεν το κάνουν, δεν πρόκειται να γίνει τίποτα».
Αναλυτές στην Τουρκία δεν εκπλήσσονται καθόλου από τις δηλώσεις Ερντογάν για την Κύπρο. Αλλωστε, είχε ήδη δώσει το στίγμα του κατά την επίσκεψή του στα κατεχόμενα στις αρχές της εβδομάδας, καθώς τόσο ο ίδιος όσο και το ΑΚΡ έχουν πλέον ασπαστεί τον σκληρό τουρκικό εθνικισμό, ενώ παράλληλα εξαρτώνται πολιτικά από τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί του Κόμματος της Εθνικιστικής Δράσης. Τόσο ο Μπαχτσελί όσο και οι εθνικιστές του ΑΚΡ θεωρούν ότι η Αγκυρα δεν πρέπει να κάνει καμία απολύτως υποχώρηση στο Κυπριακό και ότι το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για μια δικοινοτική, διζωνική επίλυση δεν μπορεί πια να γίνει αποδεκτό από την Τουρκία.
Την ίδια ώρα, στις Βρυξέλλες, πρόσωπα που είναι σε θέση να γνωρίζουν εκτιμούν ότι η Ε.Ε. δεν έχει αυτή τη στιγμή καμία πρόθεση να εμπλακεί στο Κυπριακό – και αυτό παρά τις προσπάθειες του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους του να στηρίξουν ενεργά μια νέα προσπάθεια επίλυσης και να ανταποκριθούν στο αίτημά του για μια πιο ενεργό εμπλοκή της Ε.Ε. στις διαπραγματεύσεις. Η περιοδεία του Ν. Χριστοδουλίδη στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (και ειδικά στο Βερολίνο) δεν απέδωσε αυτά που επεδίωκε.
Στην Ε.Ε. υπάρχει μια στάση αναμονής απέναντι στην Τουρκία του Ερντογάν ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, όσον αφορά τη θέση της Αγκυρας στο φλέγον θέμα της ένταξης της Σουηδίας στη Συμμαχία.
Το Ουκρανικό είναι ο μεγάλος πονοκέφαλος της Ε.Ε. και συνεπώς δεν υπάρχει διάθεση εντάσεων με την Αγκυρα. Ακόμα και αν ο Ερντογάν δεν δώσει το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας, η Ε.Ε. θα συνεχίσει την πολιτική εξεύρεσης τρόπων κατευνασμού της Τουρκίας και δεν πρόκειται να πιέσει για ζητήματα όπως το Κυπριακό, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Αλλωστε, όπως λένε τα ίδια πρόσωπα, χωρίς να κρύβουν την απογοήτευσή τους, η Ε.Ε. και οι Βρυξέλλες δεν έχουν πια καμία δυνατότητα να πιέσουν τον Ερντογάν. Και προσθέτουν ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις δεν περνούν πια από τις Βρυξέλλες, αλλά από τις χώρες-μέλη της Ενωσης και κυρίως από τη Γαλλία και τη Γερμανία, που δεν έχουν καμία διάθεση σήμερα να συγκρουστούν με την Τουρκία του Ερντογάν. Αντίθετα, φαίνεται ότι επιδιώκουν μια επανεκκίνηση των διμερών σχέσεων.
Δύσκολη η σχέση
Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν αφήνει, πάντως, πολλά περιθώρια στους Ευρωπαίους, αλλά ούτε και στους Αμερικανούς, καθώς εντείνει τα μηνύματα μιας «ανεξάρτητης» τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Στις δηλώσεις του την περασμένη Τετάρτη, ο Ερντογάν δεν δίστασε να κατηγορήσει, για πολλοστή φορά, την Ε.Ε. ότι «δεν είναι ειλικρινής» στο Κυπριακό και ότι εξαπάτησε την Αγκυρα το 2004. Και προσέθεσε ότι «μιλάμε με την Ευρωπαϊκή Ενωση εδώ και 50 χρόνια και η Ευρωπαϊκή Ενωση εξακολουθεί να βρίσκεται στο ίδιο σημείο, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Εμείς θα θέσουμε αυτά τα πράγματα στο τραπέζι. Πρέπει να το επανεξετάσουμε το θέμα αυτό».
Το ίδιο στίγμα «ανεξαρτησίας» έστειλε και στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ, λέγοντας: «Ελπίζω ότι θα παραστώ (στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα συμμορφωθούμε και με τις προσδοκίες της Σουηδίας.
Για να συμμορφωθούμε με αυτές τις προσδοκίες, η Σουηδία πρέπει πρώτα απ’ όλα να φέρει εις πέρας ό,τι της αναλογεί». Ο Ερντογάν έθεσε «προ των ευθυνών του» το ΝΑΤΟ στο θέμα της τρομοκρατίας και δήλωσε ξεκάθαρα ότι «η Δύση δεν μπορεί να περιμένει από την Τουρκία θετική στάση για τη Σουηδία στη Λιθουανία», καταλήγοντας: «Μην περιμένετε τίποτα διαφορετικό στο Βίλνιους».
Το στίγμα του κλίματος που επικρατεί στην Ε.Ε., αλλά κυρίως στις ΗΠΑ, έδωσε η έγκριτη αναλύτρια Γκιονούλ Τολ σε σχετικό της άρθρο, εκτιμώντας ότι «αν ο Ερντογάν δεν κάνει ξανά μια επιθετική στροφή στην εξωτερική πολιτική, θα βρει ενθουσιώδεις και πρόθυμους εταίρους στις δυτικές πρωτεύουσες και στην Ουάσιγκτον».
Οι αντιρρήσεις του Κογκρέσου για την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία, για παράδειγμα, θα μπορούσαν σιγά-σιγά να καμφθούν. Το σχόλιο του συμβούλου εθνικής ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν στον Φαρίντ Ζακαρία του CNN ότι «η Τουρκία είναι δημοκρατία» αποτυπώνει το κλίμα που επικρατεί στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.
