Ο Νόμος 4387/2016 έγινε ευρύτερα γνωστός ως νόμος Κατρούγκαλου, λόγω του εμπνευστή του, δηλαδή του τότε υπουργού Εργασίας, Γιώργου Κατρούγκαλου, ο οποίος και τον υπερασπίστηκε στις επιτροπές της Βουλής και στην Ολομέλεια. Ο Γιώργος Κατρούγκαλος στην ουσία έκανε το ίδιο και χθες όταν δήλωσε ότι οι ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών μπορούν να αυξηθούν κατά 20%. Ο σάλος, που ξέσπασε οδήγησε στην αποπομπή του από τα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ.
Βασικοί πυλώνες του νόμου αποτέλεσαν η καταβολή της Εθνικής Σύνταξης απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό, η σύσταση του Εθνικού Συμβούλιου Κοινωνικής Ασφάλειας και η υπαγωγή ενστόλων και λειτουργών του δημοσίου στον ΕΦΚΑ. Προέβλεπε επίσης ότι το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης υπολογίζεται με βάση ποσοστό αναπλήρωσης. Ο νόμος έχει δεχθεί σφοδρή κριτική για αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού επιδομάτων, κυρίως αναπηρίας, και του ΕΦΑΠΑΞ που οδήγησε σε αρκετά μεγάλες μειώσεις αλλά και σε κάποιες καταβολές υπέρογκων ποσών που αγγίζαν τις 24.000 ευρώ. Ακόμα ένας πυλώνας του νόμου ήταν η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών.
Οι ασφαλιστικές εισφορές
Στο άρθρο 39 παράγραφος 1.α, ο νόμος προέβλεπε ότι «Από 1.1.2017, το ποσοστό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς για τον κλάδο κύριας σύνταξης, που καταβάλλουν τα πρόσωπα, παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι, κατά τη διάκριση του Ν. 2084/1992, τα οποία υπάγονται ή θα υπάγονταν, σύμφωνα με τις γενικές ή ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, όπως ίσχυαν ως την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, στην ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε., ανέρχεται μηνιαίως σε ποσοστό 20%.»
Έτσι με βάση το νόμο Κατρούγκαλου (4387/2016) ένας ασφαλισμένος, μισθωτός (ΙΚΑ, Δημόσιο) αυταπασχολούμενος (ΟΑΕΕ) ή αγρότης (ΟΓΑ) στην Ελλάδα κατέβαλε από την εφαρμογή του και μέχρι την αλλαγή του κατά μέσο όρο το 2017 για εισφορές για την κύρια ασφάλιση του 2.403 ευρώ. Αντίθετα, το 2016 ο μέσος ασφαλισμένος είχε καταβάλει 2.124 ευρώ ετησίως για τον ίδιο λόγο, ενώ το 2015 είχε καταβάλει μόλις 2.111 ευρώ.
Με άλλα λόγια το 2016 ο μέσος ασφαλισμένος της χώρας κατέβαλε 13 ευρώ περισσότερα σε σχέση με το 2015, ενώ από το 2017 κατέβαλε 279 ευρώ περισσότερα σε σχέση με το 2016. Σωρευτικά, δηλαδή, το 2017 κατέβαλε 292 ευρώ περισσότερα σε σχέση με το 2015.
Έτσι την περίοδο 2015-2016 σημειώθηκε μια αύξηση της μέσης ετήσιας ασφαλιστικής επιβάρυνσης μόλις 0,6%, ωστόσο την περίοδο 2016-2017 η αύξηση ήταν 11,6%.
Οι συντάξεις
Ανατροπές έφερε ο νόμος Κατρούγκαλου και στις αποδοχές των συνταξιούχων, μελλοντικών και σημερινών. Κι αυτό γιατί όσοι ζητούσαν σύνταξη μετά την εφαρμογή του νόμου, παίρνουν ένα ποσό το οποίο προκύπτει με βάση τις μέσες αποδοχές τους καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου τους, αλλά και με “οδηγό” νέα μειωμένα ποσοστά αναπλήρωσης (του μισθού τους από τη σύνταξη τους).
Οι ασφαλισμένοι κύριας ασφάλισης, οι οποίοι θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης (σ.σ. στα 62 έτη τους με 40 χρόνια ασφάλισης ή στα 67 έτη τους με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης) λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου δικαιούνται ανταποδοτικό μέρος σύνταξης, που προκύπτει με βάση τις συντάξιμες αποδοχές, το χρόνο ασφάλισης, και τα κατ’ έτος ποσοστά αναπλήρωσης
Ως συντάξιμες αποδοχές για τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους σύνταξης κύριας ασφάλισης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου λαμβάνονται υπόψη ο μέσος όρος μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου.
