Του Χρήστου Μαζανίτη
«Επαναξιολογείται όλο το πλαίσιο της στρατιωτικής θητείας και της εκπαίδευσης. Ώστε οι νέοι μας να αποκτούν δωρεάν -τονίζω- δωρεάν πιστοποιημένες δεξιότητες. Με άλλα λόγια, επαγγελματικά εφόδια για την πολιτική τους ζωή, όσο θα υπηρετούν τη στρατιωτική». Αυτές οι κουβέντες του Πρωθυπουργού, το Σάββατο στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, άναψαν την κουβέντα για την θητεία, σκορπώντας χαμόγελα αισιοδοξίας στους κόλπους των ενόπλων δυνάμεων.
Όπως επισημάναμε στο χθεσινό μας ρεπορτάζ στο enikos.gr, σχετικά με τις προσλήψεις στις Ένοπλες Δυνάμεις και την λειψανδρία και στα τρία Όπλα, η κυβέρνηση αυτή τη στιγμή έρχεται να αντιμετωπίσει λάθη και παραλείψεις χρόνων, που έφεραν την στέρηση των υπηρεσιών άνω των 24.000 οπλιτών και αξιωματικών.
Ιστορική αναδρομή
Όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παρ. 6 του Συντάγματος: «Κάθε Έλληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύμφωνα με τους ορισμούς των νόμων». Εναπόκειται δηλαδή στον νομοθέτη η ρύθμιση σχετικά με την επιβολή ή όχι υποχρεωτικής στράτευσης, καθώς και των ειδικότερων λεπτομερειών αναφορικά με την εκπλήρωσή της. Η στρατιωτική θητεία ορίζεται από τον νόμο 3421/2005 Στρατολογία των Ελλήνων και άλλες διατάξεις, όπως έχει τροποποιηθεί από τους νόμους 3648/2008, 3883/2010, 3978/2011, 4278/2014, 4361/2016, 4494/2017, 4541/2018, και 4609/2019.
Η διάρκεια της θητείας
Ο «υποχρεωτικός χαρακτήρας» της στράτευσης στην Ελλάδα εισήχθη στο 1911 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, λίγο πριν την εμπλοκή της χώρας στους απελευθερωτικούς πολέμους στα Βαλκάνια και την Μικρά Ασία καθώς και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πρώτη περίοδος της θητείας κυμαινόταν στους 36 μήνες, η οποία ίσχυε μέχρι και την μεταπολίτευση. Στις αρχές τις δεκαετίας του ’80 πήγε στους 24 μήνες, για να μετατραπεί σε 18 μήνες στα μέσα του ’90, και να φτάσουμε στους 12 μήνες στα μέσα του 2000 και τους 9 μήνες το 2009, για τον Στρατό Ξηράς, διατηρώντας παράλληλα την θητεία στους 12 για Πολεμικό Ναυτικό και Πολεμική Αεροπορία. Προσανατολισμένη στην κατεύθυνση της προώθησης του θεσμού ενός πλήρως επαγγελματικού στρατού, η κυβέρνηση υποσχέθηκε περαιτέρω μείωση της θητείας στους 6 μήνες. Η σκέψη αυτή ωστόσο τέθηκε στο περιθώριο λόγω της οικονομικής κρίσης και την αδυναμίας πρόσληψης Επαγγελματικών Οπλιτών, όπως υπολόγιζε.
Η θητεία σήμερα κι οι αλλαγές
Σήμερα, υπόχρεοι σε στράτευση είναι όλοι οι Έλληνες από την 1η Ιανουαρίου του έτους κατά το οποίο διανύουν το 19ο έτος έως την 31η Δεκεμβρίου του έτους κατά το οποίο συμπληρώνουν το 45ο έτος της ηλικίας τους. Δικαίωμα αναβολής έχουν όσοι σπουδάζουν ή αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας. Στην εισήγησή του ο Πρωθυπουργός αναφέρει ότι πλέον όλοι οι νέοι θα καλούνται να υπηρετήσουν την θητεία τους στα 18 έτη. «Θα μπαίνουν όλοι την ίδια ηλικία και αν κάποιος έχει περάσει στο πανεπιστήμιο, όπως γίνεται σε Κύπρο και Ισραήλ, θα μεταθέσει την είσοδό τους για ένα χρόνο και θα υπηρετήσει τη θητεία του στα 18» είπε χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει – σε αντίθεση με τον επαγγελματικό στρατό – ότι δημιουργούνται εφεδρίες, χρήσιμες σε περιόδους πολέμου.
Σε ότι αφορά την διάρκεια της θητείας, σύμφωνα με πληροφορίες του enikos.gr αυτό που προκρίνεται είναι η εξίσωση ή εξισορρόπηση και όχι η αύξηση της θητείας. Αυτό σημαίνει ότι θα επηρεαστεί μόνο ο Στρατός Ξηράς, που θα πάει από τους 9 στους 12 μήνες, ενώ Πολεμική Αεροπορία και Πολεμικό Ναυτικό θα μείνουν αμετάβλητα.
Αυτό θα προσδώσει στην εκπαίδευση τα χαρακτηριστικά που λείπουν, ότι δηλαδή ο οπλίτης θα περνάει την φάση και των 4 εποχών του χρόνου και κυρίως καλοκαίρι – χειμώνα.
Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πρωθυπουργός δεν έδωσε παραπάνω λεπτομέρειες, αφού όπως ο ίδιος είπε δεν υπάρχει κάποια οριστική απόφαση. «Θα το θέσω στον δημόσιο διάλογο, πρέπει να το ζυγίσουμε και να δούμε πόσο ωφέλιμο είναι» τόνισε.
Τι γίνεται στην Ευρώπη
Αυτή τη στιγμή μόνο 7 χώρες σε όλη την Ευρώπη έχουν υποχρεωτικό θεσμό της θητείας. Πρώτη είναι η Κύπρος με 14 μήνες, ακολουθεί η Ελλάδα με 12, και αμέσως μετά η Φινλανδία και η Αυστρία με 6 μήνες, η Δανία με 4, η Εσθονία έχει 8 με 11 μήνες – ανάλογα με την ακαδημαϊκή εκαπίδευση, με την Λιθουανία να έχει ένα ιδιότυπο καθεστώς 9μηνης θητείας, σε 3μισυ χιλιάδες άτομα κάθε φορά, μέσω εθελοντών και κληρωτών.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, Ιταλία και Γαλλία εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο επαναφοράς της υποχρεωτικής στράτευσης.
