Παράταση μέχρι το φθινόπωρο παίρνει, πιθανότατα, η υπόθεση της πώλησης των μαχητικών F-16 στην Τουρκία, αφού ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ έστειλε μήνυμα στον Λευκό Οίκο ότι δεν θα συναινέσει στο αίτημα της Αγκυρας αν δεν επικυρωθεί πρώτα η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την τουρκική Εθνοσυνέλευση.
Παρά τις δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Eρντογάν ότι η Τουρκία συμφωνεί στην ένταξη της Σουηδίας, η επικύρωση του σχετικού πρωτόκολλου προσχώρησης από την τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί πριν από τον Οκτώβριο, λόγω της διακοπής λειτουργίας της για το καλοκαίρι. Ο Toύρκος Πρόεδρος έχει δώσει προτεραιότητα στην εξασφάλιση των F-16 πριν ανάψει το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η προσχώρηση της σκανδιναβικής χώρας στη Συμμαχία δεν έχει οριστικοποιηθεί. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ θέλουν η συμφωνία να προχωρήσει πιο γρήγορα, μέσα στις επόμενες δύο έως τρεις εβδομάδες.
Οι αξιώσεις
Εν τω μεταξύ, πολλά μπορούν να συμβούν, καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος συνεχίζει να προβάλλει αξιώσεις, πολλές εκ των οποίων, ενδεχομένως, δεν θα ικανοποιηθούν, όπως είναι η προώθηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. ή η παραχώρηση των F-16 από τις ΗΠΑ. Ακόμα και οι αυξημένες προσδοκίες του από τη Σουηδία, τις οποίες εξέφρασε ξεκάθαρα κατά το κλείσιμο της Συνόδου στο Βίλνιους, σχετικά με τον σεβασμό του Ισλάμ και με περαιτέρω διώξεις κατά των Κούρδων, δεν φαίνεται ότι θα βρουν ευήκοα ώτα στη Στοκχόλμη.
Πολλοί διπλωμάτες και αναλυτές πιστεύουν ότι ο Ερντογάν κράτησε ως «όμηρο» την προσχώρηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας την αίτησή της για να ασκήσει πίεση στις ΗΠΑ ώστε να προχωρήσουν στην πώληση των μαχητικών αεροσκαφών και του κιτ εκσυγχρονισμού τους.
Οι ΗΠA απέρριψαν αυτόν τον ισχυρισμό. Διπλωμάτες προειδοποιούν ότι οι ελιγμοί του Ερντογάν έχουν να κάνουν περισσότερο με μια ρεαλιστική και συναλλακτική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής παρά με την πραγματική κλίση της Τουρκίας προς τη Δύση και ότι η οποιαδήποτε αποσύνδεσή της από τη Ρωσία είναι απίθανη βραχυπρόθεσμα.
Οι διαφορές της Τουρκίας με κράτη της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αυστρία, και οι αντιρρήσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας μπορούν να οδηγήσουν στην υπαναχώρηση της Ε.Ε. και σίγουρα ο Eρντογάν θα βρει έναν λόγο για να υπαναχωρήσει και αυτός. Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά τα F-16, για τα οποία οι αντιδράσεις στο Κογκρέσο και ιδιαίτερα εκείνη του γερουσιαστή Mενέντεζ δεν αναμένεται να καμφθούν εύκολα.
Ανησυχία
Αν και η πώληση θεωρείται θετική εξέλιξη για τη σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ και το νεότερο μέλος της, τη Φινλανδία (και ενδεχομένως τη Σουηδία), η συμφωνία εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με κάποια ανησυχία από τους Αμερικανούς βουλευτές, οι οποίοι φοβούνται ότι έγινε σε βάρος της Ελλάδας. Μια ομάδα βουλευτών έστειλε επιστολή στον υπουργό Εξωτερικών Aντονι Μπλίνκεν στις 8 Ιουλίου, καλώντας την κυβέρνηση Μπάιντεν να συμπεριλάβει διαβεβαιώσεις στο πακέτο F-16 ότι η Τουρκία δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιεί αμερικανικά όπλα εντός της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ.
Οι Aμερικανοί βουλευτές αναζητούν μηχανισμούς εποπτείας, συμπεριλαμβανομένων διατάξεων απόσυρσης, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να «παγώσει» η πώληση των F-16 σε περίπτωση που η Τουρκία παραβιάσει την ελληνική εδαφική κυριαρχία. Παρά τους φόβους που εκφράζονται στο Κογκρέσο, ορισμένοι αναλυτές δεν πιστεύουν ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι ανησυχίας. «Η Ελλάδα, πιθανότατα, θα λάβει τώρα τα F-35, μετά την πώληση των F-16 στην Τουρκία. Επομένως, η πώληση F-16 στην Τουρκία, πιθανότατα, θα αντιμετωπιστεί με αδιαφορία από την Αθήνα, που, πιθανότατα, θα λάβει τα πολύ πιο προηγμένα F-35. Δεδομένης της ανησυχίας στο Κογκρέσο για οποιαδήποτε πώληση στην Τουρκία, ιδιαίτερα από τον γερουσιαστή Μενέντεζ, αυτό καθιστά βέβαιο το ότι οι ΗΠΑ θα υποστηρίξουν την πώληση των F-35 στην Ελλάδα», δήλωσε στο FOX news ο Mαξ Μπέργκμαν, διευθυντής του Προγράμματος Ευρώπης, Ρωσίας και Ευρασίας στο Center for Strategic and International Studies.
Ισχυρές πιέσεις
Ο ισχυρός άνδρας της Γερουσίας, Μπ. Μενέντεζ, δέχεται ισχυρή πίεση από τους υποστηρικτές του, μέλη της ελληνικής, της αρμενικής και της κυπριακής κοινότητας, οι οποίοι τον εκτιμούν χάρη στην αντίθεσή του προς την Τουρκία. Γι’ αυτό δεν είναι ξεκάθαρο αν η πώληση θα προχωρήσει. Ο ίδιος έχει διαμηνύσει στον Λευκό Οίκο ότι δεν πρόκειται να συναινέσει αν η τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Με δεδομένη την αβεβαιότητα αυτή, ο Τούρκος Πρόεδρος ενδεχομένως να μην είναι σίγουρος ότι το Κοινοβούλιό του θα επικυρώσει την απόφαση του ΝΑΤΟ. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που το Κοινοβούλιο δεν θα σεβαστεί μια τουρκική δέσμευση.
Στις αρχές του 2003, ακριβώς πριν από την εισβολή στο Ιράκ, η τουρκική Εθνοσυνέλευση εξέπληξε την κυβέρνηση Μπους, απαιτώντας 10 δισ. δολάρια ως αντίτιμο για να επιτρέψει στην 4η Μεραρχία Πυροβολικού των ΗΠΑ να περάσει από το τουρκικό έδαφος για να επιτεθεί στο Ιράκ. Η κυβέρνηση Μπους αρνήθηκε να πληρώσει και δεν επετράπη στη μεραρχία να περάσει. Αρα, η αδυναμία ικανοποίησης κάποιων από τις απαιτήσεις του Eρντογάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια επανάληψη του 2003. Τίποτε, λοιπόν, δεν έχει τελειώσει.
