Σε τρεις άξονες κινούνται τα μέτρα που προτείνει η Κομισιόν για να αντιμετωπίσει την εκτόξευση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου, ενώ η πρόεδρός της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιτέθηκε στην Ρωσία για την κατάσταση στην αγορά της ενέργειας, αλλά και για τα προβλήματα στον επισιτισμό, τονίζοντας την αδήριτη ανάγκη η Ευρώπη να απαλλαγεί πλήρως από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να τοποθετηθούν επί των προτάσεων αυτών κατά την διάρκεια έκτακτης συνόδου στις 30 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες. Τα μέτρα αυτά προβλέπουν μεταξύ άλλων τα εξής:
Πλαφόν στα έσοδα
Η χονδρική τιμή ηλεκτρικού ρεύματος έχει εκτιναχθεί ακολουθώντας την εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου, συνεπεία του πολέμου στην Ουκρανία. Υπάρχει όμως και ενέργεια που εξακολουθεί να παράγεται με φθηνά μέσα παραγωγής, όπως η πυρηνική ενέργεια. Σε τέτοιες περιπτώσεις τα κέρδη των παρόχων είναι τεράστια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την επιβολή πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος μέσω της πυρηνικής ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική), από τις οποίες απορρέουν υπερβάλλοντα κέρδη με την πώληση της παραγωγής του σε τιμή πολύ υψηλότερη του κόστους παραγωγής.
Η Κομισιόν προτείνει τον καθορισμό του πλαφόν των 180 ευρώ/μεγαβατώρα. Η διαφορά ανάμεσα στο επίπεδο των εισοδημάτων και της χονδρικής τιμής της αγοράς θα αποδίδεται στα κράτη της ΕΕ για να ανακατανεμηθεί στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Ο άνθρακας και το μεθάνιο ως πηγές καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος έχουν αποκλεισθεί από τον μηχανισμό αυτόν. Η επιβολή πλαφόν αναμένεται να αποδώσει περισσότερα από 140 δισεκατομμύρια ευρώ, διαβεβαίωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία τόνισε ότι απαιτείται μία σε βάθος μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τα 140 δισεκατομμύρια είναι χρήματα που θεωρητικώς θα χάσουν οι παραγωγείς ρεύματος. Το πακέτο αυτό διαφέρει πολύ από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το ενεργειακό μίγμα που χρησιμοποιεί κάθε χώρα για την παραγωγή ρεύματος
«Συμβολή» των ομίλων πετρελαίου και φυσικού αερίου
Μία κατά κάποιον τρόπο πιο άμεση φορολόγηση των εταιριών παραγωγής και διανομής φυσικού αερίου, άνθρακα και πετρελαίου (οι οποίοι κερδίζουν επίσης τεράστια ποσά, λόγω της εκτόξευσης των τιμών) αποτελεί το δεύτερο μέτρο που προτείνει η Κομισιόν και είναι μία «προσωρινή συμβολή αλληλεγγύης». να επιβληθεί δηλαδή μία προσωρινή συμβολή αλληλεγγύης σε αυτές τις εταιρίες. «Αυτές οι μεγάλες εταιρείες θα πρέπει να πληρώσουν ένα δίκαιο μέρος, να καταβάλουν μία συμβολή στην κρίση», εξήγησε η πρόεδρος της Κομισιόν. Η πρότασή της είναι η συμβολή αυτή να ορισθεί στο 33% των υπερκερδών. Η πρόταση είναι πολύ προσεκτικά διατυπωμένη. Αποφεύγει τους όρους “φορολόγηση” και “φόρος” γιατί οποιοδήποτε μέτρο φορολογικού χαρακτήρα απαιτεί ομοφωνία. Τώρα η απόφαση για τέτοια μέτρα μπορεί να ληφθεί με ειδική πλειοψηφία.
Ποια είναι τα υπερκέρδη στα οποία θα “επιβληθεί” η συμβολή. Είναι τα κέρδη των εταιριών, που πλέον είναι κατά 20% μεγαλύτερα σε σχέση με τον μέσο όρο των ετών 2019-2020).
Περιορισμός της ζήτησης στις ώρες αιχμής
Το τρίτο μέτρο που προτείνει η Κομισιόν είναι να επιβάλλει στα κράτη μέλη έναν δεσμευτικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος «κατά τουλάχιστον 5% στις καθορισμένες ώρες αιχμής κατά την διάρκεια των οποίων το ηλεκτρικό ρεύμα θα είναι ακριβότερο. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, αυτό θα επέτρεπε την μείωση κατά 3,8% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η Κομισιόν καλεί επίσης τους 27 να μειώσουν την μηνιαία κατανάλωση κατά 10%, στόχος που θεωρείται ενδεικτικός.
Κάθε χώρα θα επιλέξει η ίδια τον τρόπο για να επιτύχει τον στόχο. Για παράδειγμα «μέσω συστημάτων πλειστηριασμών» που θα προσφέρει χρηματικές αποζημιώσεις στις βιομηχανίες αν μειώσουν την κατανάλωσή τους.
Υποστήριξη των παρόχων με έλλειψη ρευστότητας
Πέραν των φορολογικού τύπου μέτρων στις εταιρίες παροχής, οι Βρυξέλλες θέλουν να υποστηρίξουν τους παρόχους ενέργειας που δοκιμάζονται από σοβαρή έλλειψη ρευστότητας λόγω της διακύμανσης των τιμών. Σχεδιάζουν την άμβλυνση του ρυθμιστικού πλαισίου και με την θέσπιση μηχανισμών κατά της κερδοσκοπίας για τον περιορισμό των διακυμάνσεων των αγορών. «Θα μεταβάλουμε το προσωρινό πλαίσιο ρυθμίσεων για τις κρατικές επιδοτήσεις τον Οκτώβριο, για να επιτραπεί η χορήγηση κρατικών εγγυήσεων», ανακοίνωσε σήμερα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Το Πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου
Στις αρχικές προτάσεις, η Κομισιόν σχεδίαζε την επιβολή πλαφόν των τιμών με τις οποίες πληρώνεται η Ρωσία για τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να μειωθούν τα έσοδα του Κρεμλίνου. Ωστόσο πολλές χώρες είναι αντίθετες, κυρίως της ανατολικής Ευρώπης, επειδή είναι ακόμη πολύ εξαρτημένες από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Αυτό που πλέον εξετάζεται είναι η πιθανότητα επιβολής πλαφόν στο σύνολο των εισαγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ, όποια και αν είναι η προέλευσή του, περιλαμβανομένου και του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), το οποίο η Ευρώπη το πληρώνει σε τιμή πολύ υψηλότερη σε σχέση με την Ασία.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να παραμείνει αρκετά ελκυστική αγορά για τους προμηθευτές του LNG, που μπορούν εύκολα να βρουν άλλους πελάτες αλλού, προειδοποίησε η Κομισιόν, η οποία παραμένει επιφυλακτική.
Η Φον Ντερ Λάιεν
Κατά την ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, που εκφώνησε από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, ντυμένη στα χρώματα της Ουκρανίας, επιτέθηκε στη Ρωσία όχι μόνο για την εισβολή στην Ουκρανία και τον πόλεμο, αλλά και για την πολιτική της στην ενεργειακή αγορά. “H Ρωσία συνεχίζει να χειραγωγεί την αγορά ενέργειας” και “η ΕΕ πρέπει να βρει αξιόπιστους προμηθευτές”, είπε.
Ιδιαίτερα τόνισε την ανάγκη να απαλλαγεί πλήρως η ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. «Η εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έχει πολύ μεγάλο τίμημα», τόνισε η Πρόεδρος της Επιτροπής, ενώ πρόσθεσε ότι «η Ρωσία συνεχίζει να προσπαθεί να χειραγωγήσει την αγορά ενέργειας» και γι’ αυτό η ΕΕ πρέπει να βρει διαφορετικούς τρόπους να αντλήσει ενέργεια, όχι από αναξιόπιστους προμηθευτές όπως η Ρωσία, αλλά από αξιόπιστους φίλους, όπως η Νορβηγία, οι ΗΠΑ, η Αλγερία, κ.α. Σημείωσε, επίσης, ότι το ρωσικό αέριο πέρυσι αντιπροσώπευε το 40% στην ΕΕ, ενώ σήμερα έχει μειωθεί στο 9%.
Παράλληλα, η Πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε στο καθημερινό άγχος των νοικοκυριών να ανταποκριθούν στους λογαριασμούς της ενέργειας, σημειώνοντας ότι οι τιμές έχουν αυξηθεί 10 φορές σε σχέση με αυτές που ίσχυαν πριν από την πανδημία.
We have brought Europe’s inner strength back to the surface.
With unity, solidarity and determination.My address #SOTEU ↓
https://t.co/P2TQ6IpudK— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) September 14, 2022
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στην πρόταση της Επιτροπής να μειωθεί η συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, να μπει ένα πλαφόν στα έσοδα των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους, καθώς και ένα τέλος αλληλεγγύης για τους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων. Όπως είπε, είναι λάθος να έχουν υπερκέρδη και να επωφελούνται από τον πόλεμο. «Τα κέρδη αυτά πρέπει να διανεμηθούν σε αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη», τόνισε, δηλαδή στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
Η φον ντερ Λάιεν πρόσθεσε ότι με τον πρωθυπουργό της Νορβηγίας Γιόνας Στέρε συμφώνησε να δημιουργηθεί μια Ομάδα Κρούσης (Τask Force) που θα στοχεύσει στη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου.
«Το λεγόμενο TTF δεν έχει προσαρμοστεί στις μεταβολές της αγοράς αερίου», τόνισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, λέγοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημιουργήσει δείκτες αξιολόγησης πιο αξιόπιστους για την εμπορία ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να μπορέσουμε να αντικατοπτρίσουμε τις αλλαγές στην αγορά. «Αυτή τη στιγμή η αγορά ηλεκτρικού ρεύματος, έτσι όπως έχει σχεδιαστεί, δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των καταναλωτών», είπε και τόνισε ότι η Επιτροπή θα εργαστεί για να υπάρξει μια «βαθιά» μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ούτως ώστε να αποσυνδεθεί η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας από την τμή του φυσικού αερίου.
Επισιτιστική κρίση
«Ο Πούτιν έχει δημιουργήσει την επισιτιστική κρίση» τόνισε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στη δευτερολογία της στο Ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο σημειώνοντας ότι η Ευρώπη και τα Ηνωμένα Έθνη εργάζονται για να βάλουν ένα τέλος σε αυτή. «Τίποτα από αυτά που υπάρχουν στις κυρώσεις μας δεν εμποδίζουν τη Ρωσία από το να εξάγει τρόφιμα και λιπάσματα στις ευάλωτες χώρες. Πρέπει να το πούμε ξανά και ξανά, γιατί είναι μία αλήθεια και η Ρωσία λέει ακριβώς το αντίθετο κάτι το οποίο είναι ψέμα» ανέφερε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Προσέθεσε ότι η Ρωσία μπλόκαρε τα ουκρανικά λιμάνια επισημαίνοντας τη σημασία που έχουν οι λωρίδες αλληλεγγύης. Η πρόεδρος της Κομισιόν υπογράμμισε ότι πάνω από δέκα εκατομμύρια τόνοι σιτηρών έχουν βγει από την Ουκρανία. Επίσης, ανέφερε ότι το 30% από τις εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας πηγαίνουν στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία. «Είναι λοιπόν, τα ουκρανικά σιτηρά που έκαναν τις τιμές να πέσουν ξανά» σημείωσε.
Η Ελλάδα
«Η Ελλάδα στηρίζει τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θεωρεί ότι αυτές είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση της μεγάλης ενεργειακής κρίσης», δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, σε συνέχεια των δηλώσεων της προέδρου τη Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Οι σημερινές προτάσεις της Ευρωπαϊκές Επιτροπής, όπως ανακοινώθηκαν από την πρόεδρό της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κινούνται στο πλαίσιο που εδώ και καιρό έχει σχεδιάσει και υλοποιεί η ελληνική κυβέρνηση στον κρίσιμο τομέα της ενέργειας.
Ο μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων που πρότεινε η πρόεδρος της Επιτροπής εφαρμόζεται ήδη από την Ελλάδα, καθώς η χώρα μας έδρασε άμεσα και χωρίς καθυστέρηση, ενώ ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει αναφερθεί με κάθε ευκαιρία στην ανάγκη καθιέρωσης περισσότερο αντιπροσωπευτικού δείκτη για την αγορά φυσικού αερίου, την ανάγκη διαφύλαξης των όρων ανταγωνισμού και τη γρήγορη αλλαγή του ενεργειακού μείγματος με έμφαση στις ΑΠΕ. Όλα τα παραπάνω γίνονται τώρα επίσημες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης», επισημαίνει σε ανακοίνωση το ΥΠΕΝ. Ο κ. Σκρέκας δήλωσε εξάλλου ότι: «Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα για την Ενωμένη Ευρώπη, η οποία αναλαμβάνει κοινές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
