Από το 2013 είχαν εντοπιστεί προβλήματα στην στέγη του Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, ενώ την ίδια περίοδο ο διεθνούς φήμης αρχιτέκτονας αντιμετώπιζε ζητήματα με άλλα έργα του.
Για να ξεκινήσουμε με τα όσα αφορούν στην Ελλάδα, τον Ιούλιο του 2013, ο υφυπουργός Πολιτισμού, αρμόδιος για θέματα αθλητισμού Γιάννης Ανδριανός, απαντώντας σε ερώτηση στην Βουή, είχε παραδεχτεί ότι το έργο -που σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής των Ολυμπιακών του 2004 στοίχισε περισσότερα από 130 εκατομμύρια ευρώ – χρειαζόταν συντήρηση, αλλά δεν υπήρχαν χρήματα.
«Είχε προγραμματιστεί η διενέργεια δύο διεθνών διαγωνισμών για τα έργα του Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο. «Ο πρώτος διαγωνισμός αφορά την παρακολούθηση, τον έλεγχο και τη συνεχή καταγραφή της δομοστατικής συμπεριφοράς των μεταλλικών κατασκευών του ΟΑΚΑ, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και το στέγαστρο, προϋπολογισμού 4,5 εκατ. ευρώ. Ο δεύτερος προβλέπει τη συντήρηση (βάσει των αποτελεσμάτων και ευρημάτων του πρώτου διαγωνισμού) όλων των μεταλλικών κατασκευών του συγκροτήματος ΟΑΚΑ, προϋπολογισμού 5 εκατ. ευρώ.
Συνολικά δηλαδή οι δύο διαγωνισμοί ανέρχονται σε 9,5 εκατ. Ευρώ», έλεγε στην απάντησή του ο κ. Ανδριανός. Και συνέχισε αναφέροντας : «Επειδή ως σήμερα δεν εξασφαλίστηκαν οι αναγκαίες πιστώσεις και δεν εγκρίθηκαν οι μελέτες, η υπηρεσία μας δεν προχώρησε στη διενέργεια διαγωνισμών της συντήρησής του». «Οι διατεθείσες πιστώσεις του 2009 ανήλθαν τελικά στο ποσό του 1,5 εκατ. ευρώ και με αυτές πληρώθηκαν ληξιπρόθεσμες οφειλές του αναδόχου (Bung) του αρχικού πολιτικού προγράμματος παρακολούθησης της δομοστατικής συμπεριφοράς του στεγάστρου».
Στο ίδιο έγγραφο ο κ. Ανδριανός σημείωνε ότι το στέγαστρο του Ολυμπιακού Σταδίου είναι μια μεταλλική κατασκευή η οποία χρήζει συνεχούς συντήρησης και ελέγχου κατά τη διάρκεια της ζωής της, όπως όλες οι μεταλλικές κατασκευές αυτού του μεγέθους. «Ως εκ τούτου, θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλισθούν οι σχετικές πιστώσεις και να προχωρήσουμε στη σύναψη σχετικών συμβάσεων με αναδόχους που θα αναδειχθούν από τους σχετικούς διαγωνισμούς, προκειμένου να διατηρηθεί η ασφάλεια και η λειτουργικότητα του στεγάστρου και του συνόλου των μεταλλικών κατασκευών του ΟΑΚΑ».
Οραματιστής
Ο Σαντιάγκο Καλατράβα θεωρείται διεθνώς ως ένας οραματιστής αρχιτέκτονας. Απέκτησε φήμη για την ικανότητά του να συνδυάζει προηγμένες τεχνικές λύσεις με δραματικές οπτικές δηλώσεις, τόσο σε γέφυρες όσο και σε κτίρια, αλλά όπως φαίνεται τα έργα του συχνά παρουσιάζουν προβλήματα.
Ο Καλατράβα είναι η ιδιοφυΐα πίσω από μερικές από τις πιο εντυπωσιακές γέφυρες, μουσεία και αεροδρόμια στον κόσμο, αλλά ο Ισπανός αρχιτέκτονας Σαντιάγο Καλατράβα δεν μπορεί να σφραγίσει μια στέγη που στάζει, σύμφωνα με έναν πελάτη που του ζητεί τώρα συμμετοχή στα 2 εκατ. ευρώ (1,7 εκατ. λίρες) που απαιτούνται για να πληρώσει κάποιον άλλον να κάνει τη δουλειά, γράφει το bdcnetwork.com/ , στις 18 Απριλίου του 2013.
Δώδεκα χρόνια αφότου ο Calatrava έχτισε το εντυπωσιακό οινοποιείο Ysios στην βροχερή περιοχή Alava της βόρειας Ισπανίας, η δραματική, κυματιστή οροφή του κτιρίου συνεχίζει να αφήνει την υγρασία να εισέρχεται, ανέφερε το δημοσίευμα.
Ο Ισπανός νεοφουτουριστικός αρχιτέκτονας, δομοστατικός μηχανικός, γλύπτης και ζωγράφος, έχει λάβει αναγνώριση και τιμές για τα έργα του στον τομέα του σχεδιασμού και της μηχανικής. Του απονεμήθηκε χρυσό μετάλλιο από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτόνων (AIA) για την “επιρροή του στη θεωρία και την πρακτική της αρχιτεκτονικής”, μπαίνοντας στις τάξεις οραματιστών όπως ο Τόμας Τζέφερσον και ο Λε Κορμπυζιέ.
Οι έπαινοι που έχει αποσπάσει είναι πάρα πολλοί. Ωστόσο, έχει συχνά κατηγορηθεί για αναποτελεσματικότητα και έχει θεωρηθεί δημοσίως υπεύθυνος για καταστροφικά έργα. Συν τοις άλλοις, έχει λάβει κακή φήμη για το γεγονός ότι καθιστά τα κατασκευαστικά του έργα εξαιρετικά ακριβά, καθώς συχνά βρέθηκε να πρέπει να διπλασιάζει τους προϋπολογισμούς για να μπορούν να εκτελεστούν τα έργα του, έγραφε το Culture trip to 2017.
Ο αρχιτέκτονας αντιμετωπίζει αγωγές από την πόλη καταγωγής του, τη Βαλένθια, επειδή τμήματα της οροφής της όπερας στο συγκρότημα του City of Arts and Sciences πέφτουν μόλις οκτώ χρόνια μετά την ολοκλήρωση του έργου, όπως έγραψε το https://www.dezeen.com/ το 2014. Πρόκειται για τμήματα της ελικοειδούς ψηφιδωτής στέγης της όπερας Palau de les Arts Reina Sofia που αποκολλήθηκαν από τους ισχυρούς ανέμους, αναγκάζοντας τις αρχές να ακυρώσουν τις παραστάσεις και να κλείσουν το κτίριο για το κοινό.
Ο κόμβος μεταφορών του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου
«Τα επίσημα εγκαίνια είχαν προγραμματιστεί για το 2016, αλλά το κτίριο παρουσίασε πρόσφατα διαρροή στην οροφή. Η αρχική εκτίμηση ήταν 2 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά το πραγματικό κόστος κατέληξε κοντά στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Εμφανίστηκαν κακές κριτικές εντός και εκτός γραμμής σχετικά με την πραγματική αξία του σχεδιασμού και στο Twitter, ο Michael Kimmelman των Times αποκάλεσε το ημιτελές προϊόν “έναν κιτς στεγόσαυρο”. Ο Calatrava αρνήθηκε να συμβιβαστεί με την αισθητική του για πρακτικούς λόγους, οπότε η μονάδα εξαερισμού του σταθμού βρίσκεται δίπλα στο World Trade Center. ‘Δεν έβλεπε το σχέδιό του να εξαρτάται από τα γύρω κτίρια’ ανέφερε ο Τύπος.
Η μισή αρχιτεκτονική κοινότητα απορρίπτει δημοσίως τον Καλατράβα, ενώ η άλλη μισή δηλώνει ότι ο Καλατράβα είναι ένας οραματιστής, παρεξηγημένος καλλιτέχνης. Σε όλες αυτές τις ιστορίες όμως προκύπτει ένα ερώτημα: τι έκαναν οι κυβερνήσεις προκειμένου να ελέγξουν τα έργα του Calatrava και τους αυξανόμενους προϋπολογισμούς του; Πέρα από την αισθητική, πέρα από τους προϋπολογισμούς, πέρα από τα δομικά προβλήματα, ο Calatrava είναι επίσης ένα σύμβολο της έλλειψης διαχείρισης των δημόσιων έργων και οι κυβερνήσεις θα πρέπει σίγουρα να αναλάβουν μέρος της ευθύνης. Γιατί λοιπόν εξακολουθεί να είναι τόσο αναγνωρισμένος και επιθυμητός σε παγκόσμια κλίμακα;»
Πάντως όταν η Expo ’92 θα γινόταν στη Σεβίλλη της Ισπανίας, η πόλη έπρεπε να κατασκευάσει γέφυρες για να επιτρέψει την πρόσβαση σε ένα νησί που θα χρησιμοποιείτο για τις εκθέσεις.
Η γέφυρα Alamillo του Calatrava (1987-92), που κατασκευάστηκε για τον σκοπό αυτό, έλαβε αμέσως διεθνή προσοχή. Το κεντρικό χαρακτηριστικό της δραματικής κατασκευής είναι ένας πυλώνας ύψους 142 μέτρων (466 ποδών) που κλίνει ασύμμετρα μακριά από τον ποταμό, στηρίζοντας ένα άνοιγμα με περισσότερα από δώδεκα ζεύγη καλωδίων. Η εικόνα, θυμίζει άρπα. Ο Καλατράβα μετέτρεψε έτσι την μηχανική της γέφυρας σε μια μορφή γλυπτού που μπορεί να αναζωογονήσει το περιβάλλον τοπίο. Είναι από τα εξαιρετικά του έργα.
Άλλες καινοτόμες γέφυρες του Calatrava περιλαμβάνουν τη γέφυρα Lusitania (1988-91) στη Mérida της Ισπανίας, την πεζογέφυρα Campo Volantin (1990-97) στο Μπιλμπάο της Ισπανίας και τη γέφυρα Woman’s Bridge (1998-2001) στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο Καλατράβα άρχισε να προσθέτει κινητές πτυχές στα κτίριά του. Στο Παύλιο του Κουβέιτ για την Expo ’92 (1991-92), για παράδειγμα, εισήγαγε τμηματικά κομμάτια οροφής που διαχωρίζονται και ανασυνδέονται, δημιουργώντας διαφορετικά σχήματα και φωτιστικά εφέ. Αυτή η μεταβλητή ποιότητα έφτασε σε νέα επίπεδα στην προσθήκη του στο Μουσείο Τέχνης του Μιλγουόκι (1994-2001), στο Ουισκόνσιν, για το οποίο δημιούργησε ένα κινητό brisé soleil που μοιάζει με τα φτερά ενός πουλιού καθώς ανοίγει και κλείνει.
Η διαμάχη στο Οβιέδο
Ο δήμαρχος του Μπιλμπάο, Iñaki Azkuna, ο οποίος έχασε μια υπόθεση εναντίον του Καλατράβα αφού οι αρχές άλλαξαν τον αρχικό σχεδιασμό της γέφυρας του, δήλωσε κάποτε: “Έχω βαρεθεί τη δικτατορία του Καλατράβα”. Στο Οβιέδο δικαστήριο διέταξε ότι ο αρχιτέκτονας και οι κατασκευαστικές εταιρείες που συμμετείχαν στην κατασκευή μιας αίθουσας συνεδρίων εκεί θα πρέπει να καταβάλουν 3 εκατ. ευρώ στην ασφαλιστική εταιρεία, αφού μέρος της κατασκευής κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της κατασκευής, γράφει το www.bdcnetwork.com
To περιβόητo, τεράστιo μηχανικό γείσο της αίθουσας συνεδρίων του Οβιέδο δεν λειτούργησε ποτέ λόγω προβλημάτων με τα υδραυλικά του. Ο Καλατράβα έχει τώρα εμπλακεί σε δικαστική διαμάχη με τους ιδιοκτήτες του κτιρίου, οι οποίοι τον κατηγόρησαν για την αστοχία και αρνήθηκαν να πληρώσουν ολόκληρη την αμοιβή του.
