Οριστική ρήξη των σχέσεων Τουρκίας – Τελ Αβίβ, την ώρα που εκφράζονται φόβοι για γενικευμένη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Σημαντική επιδείνωση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Αρνητική για την Τουρκία η έκθεση προόδου της Ε.Ε., που θα δημοσιοποιηθεί στις 8 Νοεμβρίου. Αβεβαιότητα για τα επόμενα βήματα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, εξαιτίας του κλίματος έντασης που καλλιεργεί ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Των Π. ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΥ, ΕΥ. ΑΡΕΤΑΙΟΥ, Θ. ΤΣΙΤΣΑ, ΧΡ. ΜΑΖΑΝΙΤΗ – ΠΗΓΗ: Realnews
Oι μύδροι που εξαπέλυσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εναντίον του Ισραήλ, το οποίο κατηγόρησε ότι «διαπράττει εγκλήματα πολέμου» στη Γάζα, αλλά και κατά των ΗΠΑ και της Ε.Ε., «που το υποστηρίζουν», καθώς και η σπουδή του να αθωώσει τη Χαμάς ως «εθνικοαπελευθερωτικό μέτωπο», είχαν συνέπειες. Η τουρκοϊσραηλινή επαναπροσέγγιση, που είχε δρομολογηθεί μετά από μεγάλη προσπάθεια τον περασμένο Δεκέμβριο, ναυάγησε οριστικά. Το Ισραήλ απέσυρε το σύνολο του διπλωματικού του προσωπικού από την Αγκυρα, συμπεριλαμβανομένης της πρέσβεως Ιρίτ Λιλιάν. Όπως υπογράμμισαν ισραηλινοί διπλωματικοί κύκλοι στη Realnews, δεν υπάρχει περίπτωση αναβίωσής της στο ορατό μέλλον.
Η σπουδή του Ερντογάν να πάρει θέση στην αρένα του πολέμου και να εμφανιστεί ως ο προστάτης των μουσουλμάνων της Μέσης Ανατολής και ο θεματοφύλακας της ισλαμικής πίστης καθώς και οι έπαινοί του προς την τρομοκρατία της Χαμάς έχουν προκαλέσει ενόχληση και ανησυχία όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στις Βρυξέλλες και στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Σύμφωνα με πληροφορίες της «R», η έκθεση για την Τουρκία θα είναι αρνητική, τόσο λόγω των ελλειμμάτων της γειτονικής χώρας σε θέματα κράτους δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και για την άκαμπτη στάση της στο Κυπριακό. Η έκθεση αναμένεται να προκαλέσει νέες τριβές στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση και νέες εντάσεις. Ο Ερντογάν έχει ήδη προκαλέσει τεράστια οργή στους Ευρωπαίους πολιτικούς και είναι ενδεικτικό πως στη Γερμανία, την οποία πρόκειται να επισκεφθεί στα μέσα Νοεμβρίου, ακόμα και στελέχη του κυβερνητικού συνασπισμού ζητούν να κηρυχθεί «ανεπιθύμητος».
Κλιμάκωση
Οι εντάσεις ανάμεσα στον Ερντογάν και τη Δύση αναμένεται να αυξηθούν τις επόμενες εβδομάδες, από τη στιγμή μάλιστα που το Ισραήλ εμφανίζεται αποφασισμένο να ολοκληρώσει την εκστρατεία εναντίον της Χαμάς, ανεξαρτήτως του τι θα στοιχίσει αυτή σε ανθρώπινες ζωές και του αν θα υπάρξει επέκταση του πολέμου σε περίπτωση που η Χεζμπολάχ του Λιβάνου αποφασίσει να μπει στον πόλεμο (προς το παρόν, μάλλον δεν έχει τέτοια πρόθεση, όπως έδειξαν οι δηλώσεις του θρησκευτικού της ηγέτη Χασάν Νασράλα την Παρασκευή).
Η ισραηλινή κυβέρνηση δημιούργησε τις προηγούμενες ημέρες μια ιστοσελίδα με τις φρικαλεότητες που διέπραξε η Χαμάς κατά τη διάρκεια της εισβολής της 7ης Οκτωβρίου (βιντεοσκοπημένες από τους δήμιους και τα θύματά τους). Οι πράξεις αυτές ενδυναμώνουν την αποφασιστικότητα της ισραηλινής κοινής γνώμης για την καταστροφή της Χαμάς και οι Ισραηλινοί είναι αποφασισμένοι να μη σταματήσουν προτού την πετύχουν. Αν ακόμα και δυτικοί ηγέτες θεωρούν ότι με τη βιαιότητα της επιχείρησής του στη Γάζα το Ισραήλ έχει ξεπεράσει τα όρια (κάτι που δήλωσε την περασμένη εβδομάδα και ο Κυριάκος Μητσοτάκης), μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα πει ο Ερντογάν στη συνέχεια αυτού του πολέμου. Ήδη, άλλωστε, εμφανίζεται ως ο κληρονόμος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην περιοχή και μιλά ανοιχτά γι’ αυτό. «Μερικοί άνθρωποι μπορεί να βλέπουν τη Γάζα ως ένα μακρινό μέρος που δεν έχει καμία σχέση με εμάς», είπε το περασμένο Σάββατο στη μεγάλη συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη για τα 100 χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας.
«Αλλά πριν από 100 χρόνια, γι’ αυτό το έθνος, η Γάζα δεν ήταν διαφορετική από τα Αδανα… Η Γάζα κάποτε ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως τμήμα διοικητικής επαρχίας της Συρίας», είπε ο Τούρκος Πρόεδρος. Αλλά και η επίσκεψη του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών στην Τουρκία, μέσα σε αυτό το κλίμα, προκάλεσε έντονο προβληματισμό στη Δύση.
Η εμπρηστική στάση του Ερντογάν προκαλεί αβεβαιότητα και για το μέλλον της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, αν και προς το παρόν όλα δείχνουν να εξελίσσονται σύμφωνα με τον οδικό χάρτη και το χρονοδιάγραμμα. Ο ίδιος ο Ερντογάν έσπευσε να διορθώσει τα όσα είπε περί Θεσσαλονίκης στο νεο-οθωμανικό παραλήρημά του το Σάββατο, προχωρώντας στη διευκρινιστική δήλωση, την περασμένη Τετάρτη, ότι η Τουρκία «δεν έχει βλέψεις στα εδάφη, στις θάλασσες, στην κυριαρχία καμίας χώρας». Την ίδια ημέρα υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία ανάμεσα στον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, στην οποία συζητήθηκε η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και, σύμφωνα με πληροφορίες, «κλείδωσαν» τα επόμενα βήματα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης έως τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη. Τη μεθεπόμενη εβδομάδα, μάλιστα, πρόκειται να ξεκινήσουν στην Τουρκία οι συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το αντικείμενο της συζήτησης θα είναι μια αποτίμηση του τι έχει λειτουργήσει και τι όχι από το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ έως σήμερα, αλλά και τρόποι επέκτασης των ΜΟΕ με τη δημιουργία διαύλων άμεσης επικοινωνίας ανάμεσα στις Ένοπλες Δυνάμεις των δύο χωρών και άλλα συναφή μέτρα.
Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας θα είναι ο πρέσβης Θεοχάρης Λαλάκος, που είχε διατελέσει γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών επί υπουργίας Νίκου Δένδια. Τόσο στο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών εκτιμούν ότι η ελληνοτουρκική προσέγγιση δεν θα επηρεαστεί από την αντιπαλότητα του Ερντογάν με το Ισραήλ και τη Δύση, γιατί ο Τούρκος Πρόεδρος δεν θα θέλει να προσθέσει ακόμα ένα ανοιχτό μέτωπο στα ήδη υπάρχοντα. Δεδομένο, πάντως, ότι θα τηρηθεί ο οδικός χάρτης από την Τουρκία μέχρι τέλους δεν το θεωρεί κανείς.
Τα ανοιχτά μέτωπα Άγκυρας – Ουάσινγκτον
Στο ναδίρ οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, μετά την αντιδυτική ρητορική του Τούρκου Προέδρου με αφορμή τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Νέα παιχνίδια με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
Στον αέρα παραμένει η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η επικύρωσή της δεν είναι σε καμία περίπτωση μια τελειωμένη υπόθεση και είναι πιθανό το τουρκικό Κοινοβούλιο -υποκινούμενο από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα παρασκήνια- να καθυστερήσει την έγκριση προσχώρησης, καθώς τα μηνύματα που στέλνουν Τούρκοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον είναι ότι ο πόλεμος στη Γάζα και οι εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία και στη Σουηδία θα μπορούσαν να περιπλέξουν το τελικό βήμα. Σε ό,τι αφορά την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, η Άγκυρα προειδοποίησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η επικύρωση από το τουρκικό Κοινοβούλιο «θα γίνει με τον δικό της ρυθμό και σύμφωνα με τη δική του δυναμική». Η Toυρκία φαίνεται πως είναι αποφασισμένη να συνεχίσει για καιρό -ανάλογα με τις επιδιώξεις και τα «παζάρια» της– να κρατά στον «πάγο» την ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του τουρκικού Κοινοβουλίου, Φουάτ Οκτάι, «το θέμα δεν είναι τόσο επείγον» για την Άγκυρα όσο για ορισμένες άλλες χώρες.
Η τουρκική πλευρά πιθανότατα να αναζητήσει μια σταθερή δέσμευση από την Ουάσιγκτον σχετικά με τα F-16 προτού επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και παραμένει αδιευκρίνιστο εάν αυτή η κίνηση είναι αρκετή για να εξασφαλίσει την πώληση 40 νέων μαχητικών F-16 (Block 70), κόστους 20 δισ. δολαρίων, στην Τουρκία. Αυτό συμβαίνει διότι τέσσερις Αμερικανοί νομοθέτες-«κλειδιά», των οποίων απαιτείται η σύμφωνη γνώμη για την πώληση των εν λόγω μαχητικών, εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με ζητήματα που δεν σχετίζονται με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Οι πρόεδροι και τα ανώτερα μέλη των Επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων, τόσο στη Γερουσία όσο και στη Βουλή, μπορούν να μπλοκάρουν μονομερώς τις πωλήσεις όπλων. Και τουλάχιστον δύο από αυτά τα μέλη δεν έχουν δεσμευτεί ότι θα εγκρίνουν αυτή την πώληση.
Οι εσωτερικές εξελίξεις στη Σουηδία, όπου έχουν πραγματοποιηθεί πολλές διαμαρτυρίες για το κάψιμο του Κορανίου, καθώς και διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης του Ερντογάν, έχουν επίσης τη δυνατότητα να εκτροχιάσουν την επικύρωση. «Για μια ομαλή επικύρωση, δεν πρέπει να λάβει χώρα άλλο ένα ανόητο επεισόδιο στη Σουηδία», διαμηνύουν Τούρκοι διπλωμάτες σε σχέση με αυτές τις διαμαρτυρίες.
Η σχέση του Ερντογάν με τον Τζο Μπάιντεν είναι τεταμένη εδώ και αρκετό καιρό. Ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει περιορίσει τις επαφές του με τον Ερντογάν και δεν είναι διατεθειμένος να τον προσκαλέσει, για παράδειγμα, για μια επίσκεψη στην Ουάσιγκτον.
Η Τουρκία και οι ΗΠΑ βρίσκονται σε διαμάχη για πολλά ζητήματα. Ένα από το πιο κρίσιμα είναι αυτό της υποστήριξης της Ουάσιγκτον προς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), κυρίως Κούρδους μαχητές, που υπήρξαν οι κύριοι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αγώνα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, γνωστό και ως ISIS. Στις 5 Οκτωβρίου, αυτή η διαμάχη έφτασε στο ζενίθ όταν ένα αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος F-16 κατέρριψε ένα τουρκικό drone που έφτασε σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από τις δυνάμεις των ΗΠΑ στη βόρεια Συρία.
Η έναρξη της σύγκρουσης στη Γάζα στις 7 Οκτωβρίου ήταν «το κερασάκι στην τούρτα», καθώς έχει αποξενώσει ακόμα περισσότερο τον Ερντογάν από την Ουάσιγκτον. Ο Τούρκος Πρόεδρος αντέδρασε με αγανάκτηση στην ανάπτυξη δύο ομάδων κρούσης αεροπλανοφόρων από τις ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο, λέγοντας ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν καμία δουλειά να στείλουν τα αεροπλανοφόρα ή να παίξουν ρόλο σε αυτή τη σύγκρουση». Η αυξανόμενη δυσπιστία προς τη Δύση και τις ΗΠΑ ξεκίνησε με την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, για την οποία η Αγκυρα κατηγορεί την Ουάσιγκτον, ενώ επίσης έχει παραπονεθεί ότι οι κακές οικονομικές επιδόσεις της Τουρκίας προκαλούνται από δυτικές (δηλαδή αμερικανικές) παρεμβάσεις και σαμποτάζ. Ωστόσο, μια ανάλυση των εμπορικών στατιστικών της Τουρκίας θα καταδείξει ότι οι πιο σημαντικοί εμπορικοί εταίροι της είναι οι δυτικοί. Το 2022, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και δέκα χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έλαβαν σχεδόν το 43% των τουρκικών εξαγωγών.
Διαδηλώσεις
Ο Ερντογάν επέλεξε την ανοιχτή υποστήριξη προς τη Χαμάς, επιτρέποντας στους ηγέτες της να διαμένουν στην Τουρκία, ενώ αρνήθηκε να χαρακτηρίσει τις ενέργειες της οργάνωσης ως τρομοκρατία. Ωστόσο, παρά τις συμπάθειές του προς τη Χαμάς, ο Ερντογάν γνωρίζει επίσης πολύ καλά ότι μια μεγάλη «πυρκαγιά» στην περιοχή θα ήταν επιζήμια για όλους, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας.
Χωρίς να διαφαίνεται τέλος στη σύγκρουση, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει την προοπτική περαιτέρω επιδείνωσης των σχέσεων με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Οι διαδηλώσεις στην Τουρκία στόχευσαν τις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ – με πιο σημαντική τη βάση ραντάρ Kürecik στη Μαλάτια, στη νοτιοανατολική Τουρκία. Το, δε, αμερικανικό προξενείο στα Αδανα, στη νότια Τουρκία, αναγκάστηκε να κλείσει. Αν και ορισμένοι αναλυτές υποστήριξαν ότι ο Τούρκος Πρόεδρος προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από τη Χαμάς, σε μια εμπρηστική ομιλία του στις 25 Οκτωβρίου υποστήριξε κατηγορηματικά ότι δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση, χαρακτηρίζοντάς την ισλαμική οργάνωση, «μαχητές της ελευθερίας» και «μουτζαχεντίν» που αγωνίζονται να απελευθερώσουν την Παλαιστίνη. Η άνευ όρων υποστήριξη πολλών δυτικών χωρών στο Ισραήλ μετά τις επιθέσεις της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου έχει εξοργίσει πολλούς Τούρκους πολίτες. Διαβιβάζοντας, λοιπόν, την αίτηση της Σουηδίας για το ΝΑΤΟ και ανεβάζοντας παράλληλα στα ύψη την κριτική του για το Ισραήλ και τους δυτικούς υποστηρικτές του, ο Τούρκος Πρόεδρος προσπαθεί να περπατήσει για ακόμα μία φορά σε τεντωμένο σχοινί, την ώρα που έχει απολέσει την όποια εμπιστοσύνη που μπορεί να του είχε η Ουάσιγκτον εξαιτίας της εμπρηστικής αντιαμερικανικής ρητορικής του.
Ο σφικτός εναγκαλισμός με τα άκρα
Τούρκοι αναλυτές επισημαίνουν ότι ποτέ, σε καμία περίοδο, η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν εργαλειοποιήθηκε τόσο πολύ για την εσωτερική πολιτική
Σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης με το Τελ Αβίβ έφερε, με μια επικίνδυνη στροφή υπέρ της Χαμάς, την Τουρκία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενώ την ίδια ώρα «πάγωσε» τους δυτικούς εταίρους του, προκαλώντας νέες εντάσεις. Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα κλίμα πρωτοφανούς εσωτερικής πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης, ενώ η χώρα γιόρτασε στις 29 Οκτωβρίου τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.
«Tα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί μια ριζική επανάσταση στην Τουρκία, πολιτικά και πολιτισμικά. Η χώρα, που μέχρι πρότινος είχε ως πυξίδα προορισμού τη Δύση, με όλες τις αδυναμίες της και τον εγγενή αυταρχισμό της, σήμερα έχει αλλάξει εντελώς προσανατολισμό και έχει μετατραπεί σε μια χώρα της Μέσης Ανατολής», είπε στη Realnews έγκριτος Τούρκος αναλυτής.
Η «επανάσταση» αφορά τους πολιτισμικούς κώδικες της Δημοκρατίας, που από δυτικότροπη έχει μεταλλαχθεί σε ανατολίτικη. Νεο-οθωμανισμός, ισλαμισμός, εθνικισμός και μιλιταρισμός είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της σημερινής Τουρκίας, τα οποία έχει εμπνεύσει και καλλιεργεί συστηματικά ο Ερντογάν, έχοντας πλέον γίνει και όμηρος του δημιουργήματός του, είπε ο Τούρκος αναλυτής.
Ο βετεράνος δημοσιογράφος Χασάν Κεμάλ, σε άρθρο του, αναφέρθηκε σε σχόλιο του Κεμάλ Ατατούρκ, που είχε πει για την Τουρκία ότι «δεν μπορούμε να γίνουμε κοινωνία του δυτικού πολιτισμού αν δεν γίνουν επαναστάσεις που θα ανατρέψουν την οθωμανική τάξη πραγμάτων».
Ωστόσο, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ έχουν οδηγήσει την Τουρκία στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση και έχουν δημιουργήσει μια χώρα και μια κοινωνία όπου κυριαρχεί η οθωμανική τάξη πραγμάτων και, μάλιστα, με έντονο ρεβανσισμό.
«Ο Ερντογάν και οι οπαδοί του διακατέχονται από ένα βαθύ αίσθημα ότι θα αλλάξουν την Ιστορία και ότι θα πάρουν εκδίκηση για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέσα από μια φαντασιακή νεο-οθωμανική αναγέννηση».
Χαρακτηριστικό του κλίματος που επικρατεί στους αντιφρονούντες είναι και το σχόλιο της γνωστής διπλωματικής συντάκτριας Μπαρσίν Γινάντς, που, παραφράζοντας τη διάσημη ρήση του Ατατούρκ «ειρήνη στη χώρα, ειρήνη στον κόσμο», έγραψε για τη σημερινή Τουρκία: «Πόλωση στην χώρα, απομόνωση στον κόσμο».
«Ποτέ σε καμία περίοδο η εξωτερική πολιτική δεν εργαλειοποιήθηκε τόσο πολύ για την εσωτερική πολιτική, ποτέ σε καμία περίοδο η ισλαμική ιδεολογική άποψη δεν διαμόρφωσε την εξωτερική πολιτική σε τέτοιο βαθμό. Οι σχέσεις μας με ορισμένες χώρες έχουν επιδεινωθεί μόνο λόγω των κερδών που θα επιτευχθούν στην εσωτερική πολιτική», έγραψε.
H Μπ. Γινάντς κάνει λόγο για εξωτερική πολιτική «βραχυπρόθεσμου καιροσκοπισμού» και για προσέγγιση «ας δούμε το παρόν και μετά ο Αλλάχ θα φροντίσει για τα υπόλοιπα».
Έτσι, βετεράνοι αναλυτές δεν εκπλήσσονται από τη στάση που έχει υιοθετήσει σήμερα ο Ερντογάν στο Μεσανατολικό και προειδοποιούν ότι θα ήταν λάθος να υποτιμηθεί η ευρύτερη κοινωνική και πολιτική δυναμική που κυριαρχεί πλέον στην Τουρκία.
Καθώς οι εξελίξεις στην Μέση Ανατολή βρήκαν τη χώρα ουσιαστικά απροετοίμαστη, ο Τούρκος Πρόεδρος, μη μπορώντας να βρει θέση στο διπλωματικό τραπέζι, επέστρεψε στην γνώριμη τακτική των εθνικοϊσλαμικών βρυχηθμών και απειλών.
Το εσωτερικό του ακροατήριο έχει μια ιδιαίτερη ευαισθησία όσον αφορά το Παλαιστινιακό, ειδικά η υπερσυντηρητική, ακραία εθνικιστική πτέρυγα που τον στηρίζει εκλογικά, όπως ο εταίρος του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ο Ερντογάν δεσμεύεται πολιτικά από αυτή τη νοοτροπία, που διακατέχει και μια σεβαστή μάζα ψηφοφόρων του, εν όψει των δημοτικών εκλογών του 2024. Δέσμιος πια του σκληρού του αφηγήματος, ο Τούρκος Πρόεδρος έχει εναγκαλιστεί σφιχτά με τα άκρα και φαίνεται να αγνοεί ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας όσον αφορά το Μεσανατολικό. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας Metropoll, τo 34,5% των Τούρκων πολιτών τάσσεται, παρά τη στροφή του Ερντογάν, υπέρ της ουδετερότητας της Τουρκίας και μόλις το 18,1% υπέρ της υποστήριξης των Παλαιστινίων.
Ο Τούρκος Πρόεδρος, βλέποντας ότι δεν είχε καμία ελπίδα να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή, μέσα στο κύμα μεγαλοϊδεατισμού που έχει καλλιεργήσει, αποφάσισε, για ακόμα μία φορά, να γίνει ο «ηγέτης» του μουσουλμανικού κόσμου, ο προστάτης των σουνιτών μουσουλμάνων.
Όλα αυτά έχουν πολιτικό και διπλωματικό κόστος για την Τουρκία, καθώς φαίνεται ήδη η περιθωριοποίησή της, ενώ πολύ δύσκολα πλέον θα μπορέσει ο Ερντογάν να κάνει μία από τις εντυπωσιακές του «κωλοτούμπες» μέσα σε μια διεθνή συγκυρία που σήμερα δεν είναι υπέρ του.
Οι ιδεολογικές εμμονές του Ερντογάν έρχονται επίσης σε αντίθεση με τις προσπάθειες της Τουρκίας να καταστεί ενεργειακός κόμβος. Η απόφαση να υποστηρίξει τη Χαμάς τη στιγμή που υπήρχαν ενδείξεις ότι θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για συνεργασία με το Ισραήλ στο φυσικό αέριο θεωρείται από Τούρκους αναλυτές μεγάλο λάθος.
Το δεύτερο στάδιο του πολέμου
Σε νέα φάση περνούν πλέον οι επιχειρήσεις των Ισραηλινών, που φαίνεται πως έχουν ήδη σχεδιάσει τα σενάρια για την επόμενη ημέρα στη Γάζα
Η πρώτη φάση των χερσαίων επιχειρήσεων του Ισραήλ θεωρείται ότι βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης. Όπως είχαν ανακοινώσει πριν από την έναρξη της εισβολής στη Γάζα, οι ισραηλινές δυνάμεις θα είχαν ως στόχο την πλήρη εκκένωση της βόρειας Γάζας από κατοίκους και ταυτόχρονα την εξάρθρωση και του τελευταίου τρομοκρατικού θύλακα της Χαμάς.
Οι πρώτες τρεις εβδομάδες μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου θεωρήθηκαν ως προπαρασκευή της επιχείρησης «Σιδηρά Ξίφη». Από τις 27 Οκτωβρίου και μετά, η χερσαία εισβολή βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Με τα σενάρια για την επόμενη ημέρα να είναι πολλά, το μόνο σίγουρο είναι πως ο ισραηλινός στρατός έχει ως στόχο την απόκτηση του πλήρους ελέγχου του βόρειου τμήματος της Λωρίδας. Απώτερος στόχος, βέβαια, δεν είναι άλλος από την εξουδετέρωση της Χαμάς σε επιχειρησιακό και οργανωτικό επίπεδο. Ο ισραηλινός στρατός δεν μένει απλά στον βομβαρδισμό κτιρίων και υποδομών που χρησιμοποιούσαν τα μέλη της Χαμάς, αλλά προχωρά στην πλήρη ανατίναξη του υπόγειου δικτύου των τούνελ που είχε αναπτύξει από το 2007, όταν και ανέλαβε την εξουσία, μέχρι σήμερα.
Η στάση του Ιράν αποτελεί το μεγαλύτερο ερώτημα όσον αφορά την εξέλιξη του πολέμου. Η ενεργοποίηση της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, με αυξανόμενα χτυπήματα εναντίον περιοχών στο βόρειο Ισραήλ, αλλά και η ταυτόχρονη ενεργοποίηση των Χούθι στην Υεμένη δίνουν την αίσθηση ότι η τέλεια καταιγίδα ίσως ξεσπάσει στη Μέση Ανατολή. Χεζμπολάχ και Χούθι διαθέτουν την πλήρη στήριξη του Ιράν, που σε κάθε ευκαιρία απειλεί ευθέως το Ισραήλ. Οι Χούθι εκτόξευσαν δύο φορές βαλλιστικούς πυραύλους από την Ερυθρά Θάλασσα προς το Ισραήλ. Οι βαλλιστικοί πύραυλοι αναχαιτίστηκαν από το αντιαεροπορικό σύστημα Arrow και από ένα μαχητικό F-35.
Ήδη το Ισραήλ έχει στείλει δύο κορβέτες στην Ερυθρά Θάλασσα, απειλώντας με πυραυλικά χτυπήματα στην Υεμένη, σε περίπτωση που επαναληφθούν οι επιθετικές ενέργειες από τους Χούθι. Μέσα στο γαϊτανάκι του Μεσανατολικού, έρχεται να εμπλακεί και το Βασίλειο του Κατάρ. Το μικρό εμιράτο των 2,7 εκατομμυρίων κατοίκων έχει καταφέρει αφενός να συνομιλεί με τις ΗΠΑ και αφετέρου να παρέχει φιλοξενία στα ηγετικά στελέχη της Χαμάς.
Η Αίγυπτος, από την άλλη, είναι αυτή που κρατά τα «κλειδιά» της μεγάλης προσφυγικής εξόδου από τη Γάζα. Η Ιορδανία είναι η τρίτη χώρα που εμφανίζεται ως η εγγυήτρια για τη σταθερότητα στην περιοχή. Ενα από τα σενάρια εμφανίζει την Αίγυπτο ως τη χώρα που θα φιλοξενήσει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των προσφύγων από τη Γάζα, με τις φήμες να λένε για πρόθεση του Ισραήλ να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία υποδομών, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και το κόστος στήριξης των Παλαιστίνιων προσφύγων. Ένα άλλο σενάριο εμφανίζει το Κατάρ να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την απελευθέρωση των ομήρων, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται, μαζί με την Αίγυπτο και την Ιορδανία, ως εγγυήτρια δύναμη που θα μπορούσε να διασφαλίσει την ομαλή επιστροφή των προσφύγων στη Γάζα και την έναρξη μιας νέας εποχής, χωρίς όμως την παρουσία της Χαμάς. Το τρίτο σενάριο αναφέρει ότι το Ισραήλ θα δημιουργήσει ένα ημιαυτόνομο τμήμα στη Γάζα, το οποίο θα ελέγχεται πλήρως από τις ισραηλινές Αρχές, αλλά δεν θα θεωρείται μέρος του επίσημου ισραηλινού κράτους.
Οδικός άξονας
«Έχουμε μπει στη νέα φάση του πολέμου, όπου αυτό που κάνουμε είναι κυρίως να ασφαλίζουμε τις περιοχές όπου δρα ο στρατός, αλλά και τον οδικό άξονα», αναφέρει σε δηλώσεις του στη Realnews ο υπουργός Διασποράς Αμιχάι Χίμκι. «Είναι ένας πόλεμος που θα διαρκέσει, όμως δεν πρόκειται να σταματήσουμε μέχρι να εξουδετερώσουμε κάθε τρομοκράτη της Χαμάς. Αυτόν τον πόλεμο θα τον κερδίσουμε», λέει.
Το ξημέρωμα της Πέμπτης βρήκε τον ισραηλινό στρατό να έχει σπάσει τις γραμμές αντίστασης της Χαμάς στα περίχωρα της πόλης της Γάζας. Οι μάχες είναι σφοδρές, σώμα με σώμα, με τους τρομοκράτες της Χαμάς να χρησιμοποιούν το δαιδαλώδες, πυκνό υπόγειο σύστημα των τούνελ προκειμένου να αιφνιδιάζουν τις ισραηλινές δυνάμεις και να εξαπολύουν επιθέσεις κυρίως με αντιαρματικές ρουκέτες εναντίον των τεθωρακισμένων αλλά και προσωπικού.
Με τη μέθοδο της μέγγενης, ο ισραηλινός στρατός σφίγγει από ξηρά, θάλασσα και αέρα τον κλοιό γύρω από τη Γάζα, προχωρώντας δυναμικά στον πλήρη έλεγχο της περιοχής. Σε δεύτερη φάση, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα περάσουν από πλήρη έλεγχο όσοι έχουν παραμείνει στην περιοχή ή στον καταυλισμό των προσφύγων στην Τσαμπαλίγια.
Η επόμενη ημέρα, ανεξάρτητα από το καθεστώς που θα υφίσταται στη Γάζα, θα περιλαμβάνει την πλήρη καταγραφή των κατοίκων που θα μένουν σε αυτήν. Ομως, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα χρειαστούν μήνες, αν όχι χρόνια, ώστε εκείνη η ημέρα να ξημερώσει…
