Το δρόμο της προσφυγιάς παίρνουν χιλιάδες Παλαιστίνιοι, καθώς μαίνονται οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί στην Γάζα, αλλά για κάποιους το δράμα είναι διπλό. Η 90χρονη Souad Al-Alem ήταν ένας από τους περίπου 10.000 Παλαιστίνιους πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την παλαιστινιακή πόλη Αλ Μαζντάλ, το 1948.
Ήταν τότε νέα κοπέλα και τα στρατεύματα του Ισραήλ πλησίαζαν την κοινότητα κατά τη διάρκεια του πρώτου αραβοϊσραηλινού πολέμου. Σήμερα ο οικισμός είναι μέρος της ισραηλινής πόλης Ασκελόν. Από το 1948, η Αλ Αλέμ ζει στην Λωρίδα της Γάζας. Σήμερα, στα 90 της, θα πρέπει να ξαναγίνει πρόσφυγας. Η γηραιά πλέον Al-Alem είναι ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες αμάχους που τρέχουν να γλιτώσουν από τον πόλεμο. «Βλέπω τον θάνατο 20 φορές κάθε μέρα, στον ουρανό και στη γη. Ακόμη και η δύναμη κάθε έκρηξης μας επηρεάζει ψυχολογικά. Νιώθουμε σαν να είναι πάνω από το κεφάλι μας, όταν είναι δίπλα μας ή κοντά μας”, δήλωσε η Al-Alem στο CNN.
Η παλιά πατρίδα
Μόλις 16 χιλιόμετρα βόρεια των συνόρων με τη Γάζα, δεν έχουν απομείνει πολλά από το al-Majdal. Κάποτε ήταν μια πολυσύχναστη αγορά γνωστή για τα υφάσματά της, αλλά μετά τον πόλεμο του 1948/49 το Αλ-Ματζντάλ μετατράπηκε σε ερείπια. Όλα τα σπίτια της έχουν εξαφανιστεί προ πολλού και έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονα ισραηλινά κτίρια που αποτελούν πλέον μέρος του Ασκελόν.
Μόνο το παλιό τζαμί παραμένει όρθιο. Σε κοντινή απόσταση, ένα άδειο, κατάφυτο χωράφι δίνει μια ιδέα για το μέγεθος της πρώην πόλης. Περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν ή εγκατέλειψαν τα σπίτια τους μετά τον πόλεμο του 1948/49, αντιπροσωπεύοντας τουλάχιστον το 80% των Αράβων που ζούσαν τότε σε αυτό που είναι σήμερα το Ισραήλ. Όπως και η Αλ-Αλέμ, περισσότεροι από τους μισούς Παλαιστίνιους που ζουν σήμερα στη Γάζα είναι είτε πρόσφυγες είτε άμεσοι απόγονοι των προσφύγων του 1948.
Πολλοί από τους εκτοπισμένους του 1948 πίστευαν ότι θα επέστρεφαν στα σπίτια τους σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Αλλά το Ισραήλ δεν τους επέτρεψε ποτέ να επιστρέψουν και πολλοί ζουν έκτοτε σε συνθήκες φτώχειας. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA), πάνω από το 80% των ανθρώπων στη Γάζα ζουν σήμερα σε συνθήκες φτώχειας.
Η Νάκμπα του 2023
Οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν και αυτόν τον πόλεμο Νάκμπα, την αραβική λέξη για την καταστροφή, που για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε το 1948. «Έζησα τη Νάκμπα του 1948 και τώρα ζω τη Νάκμπα του 2023», δήλωσε η Αλ Αλέμ, καθισμένη σε μια σκηνή σε αυτοσχέδιο καταυλισμό προσφύγων στο Χαν Γιουνίς, στη νότια Γάζα. «Αυτή η δεύτερη είναι χειρότερη», πρόσθεσε.
Είπε ότι εγκατέλειψε το σπίτι της εν μέσω έντονων βομβαρδισμών πριν από περισσότερες από 10 ημέρες και δήλωσε ότι δεν έχει φάει ούτε ένα κανονικό γεύμα, δεν έχει κάνει ούτε ένα μπάνιο από τότε. Είναι διαβητική και είπε ότι δίνει αγώνα επιβίωσης χωρίς κανονικά γεύματα και χωρίς πρόσβαση στα συνήθη φάρμακά της.
«Δεν υπάρχει τίποτα για να καθαρίσουμε τα πρόσωπα και τα χέρια μας και τους εαυτούς μας. Δεν μπορούμε να πλυθούμε ή να κάνουμε τίποτα. Δεν υπάρχει τίποτα. Υπήρχαν τουαλέτες, τώρα δεν υπάρχουν. Όταν πηγαίνουμε στις τουαλέτες, είναι βρώμικες γιατί τις χρησιμοποιούν πάρα πολλοί άνθρωποι. Σταμάτησα να πηγαίνω σε αυτές», είπε.
Η συλλογική μνήμη
Ενώ τα περισσότερα από τα πρώην αραβικά χωριά και πόλεις έχουν εξαφανιστεί προ πολλού, η συλλογική μνήμη ζει. «Είναι εκπληκτικό το πώς οι Παλαιστίνιοι κρατούν ζωντανές αυτές τις μνήμες. Οι περισσότεροι από αυτούς με τον παραδοσιακό τρόπο, από ιστορίες που διηγούνται οι πατεράδες και οι παππούδες τους», δήλωσε ο Umar al-Ghubari, Παλαιστίνιος εκπαιδευτικός που εργάζεται για το Zochrot, μια ΜΚΟ με έδρα το Τελ Αβίβ.
Η Zochrot δημιουργήθηκε αρχικά από μια ομάδα Ισραηλινών Εβραίων με στόχο την «προώθηση της αναγνώρισης, της ευθύνης και της λογοδοσίας» για τα άδεια παλαιστινιακά χωριά και την εκστρατεία για το δικαίωμα επιστροφής αυτών των κοινοτήτων. Το πρώτο βήμα είναι η ευαισθητοποίηση, δήλωσε ο al-Ghubari. Η Zochrot λειτουργεί στα εβραϊκά, εκδίδει ενημερωτικό υλικό, οργανώνει ξεναγήσεις και συλλέγει μαρτυρίες.
Ο Al-Ghubari αναγνωρίζει ότι το έργο της Zochrot έρχεται σε αντίθεση με την κυρίαρχη ισραηλινή αφήγηση, η οποία τείνει να αποσιωπά το θέμα των παλαιστινιακών εκτοπίσεων κατά τη διάρκεια του πολέμου, προτιμώντας να τονίζει την αμφιλεγόμενη ιδέα ότι η έρημος άρχισε να “ανθίζει” μόνο όταν ιδρύθηκε το Ισραήλ.
Νωρίτερα φέτος, το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων δυτικών εθνών, απέφυγαν την πρώτη εκδήλωση στα Ηνωμένα Έθνη για την 75η επέτειο της Νάκμπα – που συνέπεσε με την 75η επέτειο της ίδρυσης του Ισραήλ.
Το Ισραήλ
Η ισραηλινή κυβέρνηση απορρίπτει τους εορτασμούς της Νάκμπα, με τον πρέσβη του Ισραήλ στον ΟΗΕ Gilad Erdan να λέει ότι “χρησιμεύουν μόνο για να δαιμονοποιήσουν το Ισραήλ και να απομακρύνουν περαιτέρω κάθε ευκαιρία για συμφιλίωση”. Ο Al-Ghubari δήλωσε ότι μία από τις αποστολές του Zochrot είναι να κάνει τους Ισραηλινούς να γνωρίζουν καλύτερα την ιστορία, όσο δυσάρεστη κι αν είναι. Αλλά είναι δύσκολη υπόθεση, είπε.
Η Zochrot έχει προσπαθήσει στο παρελθόν να εγκαταστήσει ενημερωτικές πινακίδες στις τοποθεσίες των κατεστραμμένων χωριών. «Τοποθετούμε πινακίδες σε αυτά τα σημεία, αλλά δυστυχώς, αυτές οι πινακίδες αφαιρούνται σχεδόν αμέσως μέσα σε λίγες ώρες ή λίγες ημέρες, επειδή σε ορισμένους Ισραηλινούς, όταν έρχονται σε αυτό το μέρος, δεν αρέσουν αυτές οι πληροφορίες» είπε και αν’εφερε ότι δεν γνωρίζει ποιος κατέβασε τις πινακίδες. Από τις έξι τοποθεσίες παλαιών οικισμών που επισκέφθηκε το CNN νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, σε καμία δεν υπήρχαν πληροφορίες ότι ήταν πρώην παλαιστινιακά χωριά.
Μονόδρομος η φυγή
Οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν σήμερα στη Γάζα εξακολουθούν να αυτοπροσδιορίζονται ως Παλαιστίνιοι πρόσφυγες και αναφέρονται στις πόλεις και τα χωριά που οι πρόγονοί τους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν, ως τα σπίτια τους – ακόμη και αν οι οικογένειές τους ζουν πλέον στον θύλακα για πολλές γενιές. Το 1967, το Ισραήλ κατέλαβε τη Γάζα κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών με την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Συρία και την κράτησε για σχεδόν 40 χρόνια. Απέσυρε τα στρατεύματα και τους Ισραηλινούς εποίκους το 2005.
Αφού η Χαμάς ανέλαβε την εξουσία μέσα στον θύλακα δύο χρόνια αργότερα, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, που συνέχισαν να έχουν τον πλήρη έλεγχο των σημείων εισόδου και εξόδου στον θύλακα, συμπεριλαμβανομένης της θάλασσας. Επέβαλαν έναν αποκλεισμό που, σύμφωνα με τους επικριτές των δύο χωρών, μετέτρεψε την περιοχή “στη μεγαλύτερη υπαίθρια φυλακή του κόσμου”.
Η Taghrid Ebead είναι μόλις 35 ετών, αλλά και αυτή έχει έντονη την αίσθηση ότι ανήκει στο al-Majdal. «’Ηρθαμε πρόσφυγες το 1948 στη Γάζα», είπε. Η Ebead είπε ότι μεγάλωσε αναρωτώμενη τι οδήγησε τους προγόνους της να εγκαταλείψουν το al-Majdal, τι τους ανάγκασε να το κάνουν αυτό και γιατί το επέτρεψαν.
«Συνήθιζα να λέω ότι δεν θα το ξανακάνουμε. Δεν θα το επαναλάβουμε. Είναι αδύνατο να κάνουμε αυτό που έκαναν οι παππούδες μας», είπε στο CNN. Αλλά τότε άρχισαν να πέφτουν από τον ουρανό φυλλάδια του ισραηλινού στρατού που καλούσαν τους παλαιστινίους να εκκενώσουν το χωριό τους και να μετακινηθούν νότια. Εν μέσω των συνεχών αεροπορικών επιδρομών, αποφάσισε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψει το σπίτι της, στην πόλη της Γάζας. Η επταμελής οικογένειά της διέφυγε με τα πόδια και κατέληξε στο Χαν Γιουνίς, περίπου 30 χιλιόμετρα νότια της Πόλης της Γάζας.
«Αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες, πολλούς βομβαρδισμούς παντού. Ήρθαμε στο Χαν Γιουνίς και εδώ δεν υπήρχε τίποτα. Την πρώτη μέρα κοιμήθηκα στη σκόνη και δεν είχαμε σκεπάσματα. Πέρασε μια εβδομάδα και ο γιος μου είναι άρρωστος. Ελπίζουμε να γυρίσουμε πίσω. Έχουμε υποφέρει πολύ, δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε», είπε και σημείωσε ότι τώρα πια καταλαβαίνει γιατί οι πρόγονοί της εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. «Είναι ο φόβος για τα παιδιά μας και η καταστροφή και ο θάνατος που (μας) έκαναν να φύγουμε. Για τα παιδιά μας, αυτό δεν θα είναι ιστορία γιατί το ζουν, το βλέπουν», είπε.
(Πηγή Φωτό: Reuters/AP/CNN)
