Τους κινδύνους που συνεπάγεται για την Ελλάδα αλλά και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου μια πιθανή επέκταση του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς στη Μέση Ανατολή αναλύουν στη Realnews οι επιφανείς καθηγητές και διεθνολόγοι Κώστας Υφαντής, Αθανάσιος Δρούγος και Σάββας Καλεντερίδης, οι οποίοι στα άρθρα τους εστιάζουν στις προτεραιότητες του Ισραήλ, στις πιθανές αντιδράσεις της Χαμάς και των δορυφόρων του Ιράν στην περιοχή, στον ρόλο της Τουρκίας, καθώς και στις πιθανές αρνητικές εξελίξεις στο μεταναστευτικό, στην εσωτερική ασφάλεια και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Κώστας Υφαντής, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Διευθυντής του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο: Βιβλικός εφιάλτης
Αυτό που συνέβη το Σάββατο 7 Οκτωβρίου αναβιβάζει τον ανορθολογισμό που χαρακτηρίζει κάποιους «παροικούντες» τη Μέση Ανατολή σε επίπεδα που δεν υποψιαζόμασταν ότι υπάρχουν. Η κλίμακα της βίας και το εύρος της θηριωδίας δεν έχουν προηγούμενο. Πρέπει ίσως να πάμε πίσω στον Σεπτέμβριο του 1982 όταν οι λιβανέζικες πολιτοφυλακές των Φαλαγγιτών σφάγιασαν πάνω από 2.500 χιλιάδες αμάχους Παλαιστινίους και Λιβανέζους σιίτες στη Σάμπρα και στη Σατίλα, με την ανοχή δυστυχώς των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων που είχαν περικυκλώσει τα στρατόπεδα.
Οι τρομοκράτες της Χαμάς σχεδίασαν και εκτέλεσαν με αδιανόητη απανθρωπιά μαζική εξόντωση αθώων. Είναι σίγουρο ότι αν είχαν περισσότερο χρόνο θα συνέχιζαν να δολοφονούν μέχρι εξαντλήσεως. Για τους δολοφόνους της Χαμάς, οι Ισραηλινοί δεν έχουν ανθρώπινη υπόσταση. Η «μεθοδολογία» της σφαγής ξυπνά εφιάλτες. Γι’ αυτό και στην περίπτωση αυτή είναι αδύνατον να γίνει, δεν υφίσταται η έννοια της αναλογικής αντίδρασης. Το Ισραήλ έχει δικαίωμα να απαντήσει σκληρά.
Αυτή η άμεση στρατηγική αναγκαιότητα δεν εξαντλείται, προφανώς, στην επιθυμία για εκδίκηση. Αυτό είναι ίσως το λιγότερο σημαντικό και υπακούει στο θυμικό και στην ανθρώπινη ανάγκη για απάντηση στη βία, αλλά δεν πρέπει να είναι οδηγός για την ισραηλινή αντίδραση. Και γι’ αυτό η ισοπέδωση της Γάζας δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι βασικός σκοπός. Υπάρχουν στρατηγικοί στόχοι πιο σημαντικοί για την επιβίωση του κράτους του Ισραήλ, χωρίς τη μετατροπή της Γάζας σε «κρανίου τόπο».
Πρώτον, η ουσιαστική εξάρθρωση των τρομοκρατών και των δομών στις οποίες στηρίζονται. Το κεφάλι του φιδιού πρέπει να συντριβεί και μαζί να εξουδετερωθούν όσοι και όσες προσφέρουν υποστήριξη, νομιμοποίηση, καταφύγιο. Η Χαμάς δεν θα εξαφανιστεί, αλλά θα πρέπει να έχει την τύχη της Αλ Κάιντα. Να απονευρωθεί επιχειρησιακά, να αποκοπεί από τη «λαϊκή» της βάση και να περιοριστεί σε μικρές ομάδες, η δυνατότητα των οποίων για βία θα είναι ελάχιστη. Προφανώς υπάρχουν οι κοινωνικές αιτίες του φαινομένου, αλλά η κτηνωδία των ένοπλων δολοφόνων δεν αφήνει περιθώρια για άλλες προσεγγίσεις βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Δεύτερον, το Ισραήλ, επειγόντως, πρέπει να αναστηλώσει την αποτρεπτική του στρατηγική, η οποία κατέρρευσε. Η αποτυχία των υπηρεσιών ασφαλείας είναι τόσο μεγάλη που θα έχει και μείζονες πολιτικές επιπτώσεις την επομένη του πολέμου. Δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί ότι ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου θα επιβιώσει πολιτικά. Παρά το γεγονός ότι κερδίζει χρόνο και παρ’ όλο που οι συνθήκες έχουν αλλάξει μετά την επίθεση της Χαμάς, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας που σχηματίστηκε δεν θα τον απαλλάξει από τις πολιτικές και ποινικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Και την κατάρρευση του συστήματος ασφαλείας του Ισραήλ θα τη χρεωθεί ο ίδιος.
Τρίτον, με τη βοήθεια των ΗΠΑ και άλλων παραγόντων στην περιοχή να αποφευχθεί η κλιμάκωση της σύγκρουσης. Αυτή τη στιγμή, δεν φαίνεται να υπάρχουν κρατικοί δρώντες που θα έμπαιναν στον πειρασμό να εμπλακούν στρατιωτικά με στόχο την αποσταθεροποίηση ολόκληρης της Μέσης Ανατολής. Ακόμη και η Τεχεράνη από την πρώτη στιγμή κρατά, επισήμως, αποστάσεις. Το στρατηγικό λάθος που θα μπορούσε να κάνει το Ισραήλ είναι μια στρατιωτική ενέργεια εναντίον του Ιράν. Κάτι τέτοιο θα ανοίξει τις πύλες της κολάσεως. Είναι το σενάριο που πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος.
Σάββας Καλεντερίδης, Στρατηγικός αναλυτής-συγγραφέας: Τα επακόλουθα της χερσαίας επιχείρησης στη Γάζα
Μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και τον αιφνιδιασμό ή «αιφνιδιασμό» της κυβέρνησης και του στρατού του Ισραήλ, έρχεται η σειρά της επιχείρησης στη Γάζα.
Η επιχείρηση στη Γάζα έχει ήδη αρχίσει με αεροπορικούς βομβαρδισμούς και μεμονωμένες ειδικές επιχειρήσεις εξουδετέρωσης υψηλόβαθμων στελεχών της Χαμάς, ενώ πιθανόν να ακολουθήσουν επιχειρήσεις απελευθέρωσης ομήρων από μεικτές ομάδες Ισραηλινών και Αμερικανών κομάντος.
Το κύριο ζήτημα είναι η χερσαία επιχείρηση και η μορφή που θα έχει, αφού θα επιδιωχθεί η «διευθέτηση» του θέματος των αιχμαλώτων και των ομήρων.
Για τη χερσαία επιχείρηση υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια:
Εισβολή με 100.000 στρατό και κατοχή της Λωρίδας της Γάζας για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί, μέχρι την πλήρη εξάλειψη της Χαμάς και της ισλαμικής Τζιχάντ.
Εισβολή με 100.000 στρατό και πλήρη εκκένωση της Λωρίδας της Γάζας από τους Παλαιστινίους, με μεταφορά τους στη Χερσόνησο του Σινά, κατόπιν συμφωνίας Αυγύπτου – ΗΠΑ – Ισραήλ.
Είναι προφανές ότι όποιο σενάριο κι αν επιλεγεί, θα προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις στον αραβικό αλλά και στον μουσουλμανικό κόσμο, με άγνωστες τις συνέπειες που θα έχουν αυτές οι αντιδράσεις στην πολιτική που θα ακολουθήσουν τα κράτη έναντι του Ισραήλ.
Πάντως, το μεγάλο ζητούμενο είναι το πώς θα αντιδράσουν οι «αντιπρόσωποι» της Τεχεράνης στην περιοχή πέριξ του Ισραήλ και, αν η κατάσταση εκτραχυνθεί, το ίδιο το κράτος του Ιράν.
Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, οι Ιρανοί πολιτοφύλακες των Φρουρών της Επανάστασης που δρουν στη Συρία και είναι αρκετές χιλιάδες, οι πολιτοφύλακες της Χάσντι Σάμπι, οι σιίτες του Κινήματος Σαντρ του Ιράκ, οι Χούθι της Υεμένης, έχουν εξοπλιστεί και έχουν εκπαιδευτεί από το Ιράν και αποτελούν αξιόμαχη και υπολογίσιμη δύναμη στην περιοχή.
Αν η κατάσταση εκτραχυνθεί και εμπλακούν σε έναν πόλεμο με το Ισραήλ όλες αυτές οι δυνάμεις, οι απανταχού Παλαιστίνιοι αλλά και άλλες δυνάμεις που είναι πιθανόν να προκύψουν, τότε είναι πιθανόν να τεθεί εν αμφιβόλω και η ίδια η ύπαρξη του κράτους του Ισραήλ.
Η επιστράτευση 360.000 εφέδρων, ο επικείμενος σχηματισμός κυβέρνησης εθνικής ενότητας και η παρουσία δύο αεροπλανοφόρων και άλλων πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ με μεγάλες δυνατότητες εκτόξευσης πυραύλων Κρουζ αποτελούν απόδειξη ότι κάτι μεγάλο θα δούμε να εξελίσσεται στην περιοχή μας.
Όσον αφορά τα καθ’ ημάς, πέραν όλων των άλλων, που θα επηρεάσουν την Κύπρο και την Ελλάδα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η στάση που τηρεί η Τουρκία -και ο ίδιος ο Ερντογάν- στο όλο θέμα.
Από την πρώτη ημέρα της επίθεσης της Χαμάς, όλα τα κόμματα στήριξαν αναφανδόν τη Χαμάς, με τον Κιλιτσντάρογλου να περιορίζεται στη δήλωση: «Οπως πάντα, είμαστε στο πλευρό των Παλαιστινίων».
Το αξιοπερίεργο είναι ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) συγκρατήθηκε και δεν έκανε δήλωση στήριξης, τη στιγμή που είναι γνωστό ότι το κόμμα και η κυβέρνηση είναι μετά το Κατάρ οι πιο κρίσιμοι υποστηρικτές της Χαμάς σε επίπεδο πολιτικής υποστήριξης και παροχής κάθε είδους διευκολύνσεων σε υψηλόβαθμα στελέχη της οργάνωσης, από διαβατήρια, άδειες παραμονής, άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών, ξέπλυμα χρήματος κ.λπ. από τη ΜΙΤ του κυρίου Φιντάν μέχρι πρόσφατα…
Όσον αφορά τον Ερντογάν, τα πρώτα 24ωρα εμφανίστηκε περίπου ως διαμεσολαβητής μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, αποφεύγοντας να πάρει το μέρος της συμμάχου του Χαμάς και προσπαθώντας να μη διαταράξει τις σχέσεις του με το Ισραήλ και τα όσα διακυβεύονται από αυτές, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή της Τουρκίας στο ενεργειακό «παιχνίδι» της ανατολικής Μεσογείου, του αγωγού φυσικού αερίου προς Τουρκία συμπεριλαμβανομένου, οι ευνοϊκές εξελίξεις στο Κυπριακό, καθώς και οι ευνοϊκές εξελίξεις στο Αιγαίο και στα ελληνοτουρκικά, πάντα με βάση τις επιδιώξεις της Αγκυρας.
Όμως, αυτό κράτησε μέχρι τη στιγμή που του έβαλαν στο τραπέζι τα σχέδια του Ισραήλ για τη Γάζα.
Εκεί ο Ερντογάν κατάλαβε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει την πολιτική του «επιτήδειου ουδέτερου», γιατί αυτό θα τον απονομιμοποιούσε πολιτικά στην ίδια του τη χώρα, ενώ θα αποδυνάμωνε τον ρόλο που προσπαθεί να κατοχυρώσει στον μουσουλμανικό κόσμο.
Έτσι, χωρίς να έχει κανένα πρόβλημα, άλλωστε είναι συνηθισμένος στις οβιδιακές μεταμορφώσεις, ανέσυρε από την «εργαλειοθήκη» του τις σκληρές και συνάμα υβριστικές εκφράσεις κατά του Ισραήλ και των ΗΠΑ, προς απογοήτευση του κυρίου Αμός Χοκστάιν, της κυρίας Νούλαντ και του κυρίου Πάιατ, που είναι οι «αρχιτέκτονες» της προσέγγισης Ισραήλ – Τουρκίας, αλλά και της ελληνοτουρκικής «προσέγγισης».
Θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να δούμε πώς αναμένεται να υποδεχθεί τον υβριστή των ΗΠΑ και του Ισραήλ, Ερντογάν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Θεσσαλονίκη, στις 7 Δεκεμβρίου…
Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος, Διεθνολόγος – γεωστρατηγικός αναλυτής: Εγκυμονούν κίνδυνοι… ορατοί και αόρατοι
Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή για μία ακόμα φορά είναι εκρηκτική. Η απαράδεκτη και άνευ προηγούμενου ενέργεια της εξτρεμιστικής-ισλαμιστικής Χαμάς στις νότιες κοινότητες του Ισραήλ εξωθεί τα πράγματα σε μπαράζ ακραίων καταστάσεων και αντιδράσεων, ενώ η απειλή μιας ευρείας περιφερειακής σύρραξης, με εμπλοκή κρατικών έως και μη κρατικών οντοτήτων, είναι όσο ποτέ άλλοτε εμφανής. Η ασύμμετρη επίθεση της Χαμάς, η αδυναμία στρατιωτικών και πληροφοριακών δυνατοτήτων, δικτύων έως και μέσων του Ισραήλ, η εμφανής αλλά και ύπουλη εμπλοκή των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης σε υποστήριξη οργανώσεων που είναι υπερδραστήριες περιφερειακά του Ισραήλ, τα λίαν υπολογίσιμα ενδογενή προβλήματα του εβραϊκού κράτους (σε εποχή Νετανιάχου), η διαχρονική καταπίεση και ο αποκλεισμός των Παλαιστινίων στα υπό κατοχή εδάφη, η εισαγωγή οπλικών συστημάτων που στοχεύουν αμάχους έχουν δραματικές επιπτώσεις. Και όλα αυτά (και όχι μόνο) συμβαίνουν σε μια χρονική στιγμή που μαίνεται ο πόλεμος της Ουκρανίας (πλησιάζουμε τις 600 ημέρες και αναμένεται περαιτέρω χειροτέρευση).
Η Χαμάς έχει ένα υπολογίσιμο οπλοστάσιο (προερχόμενο κυρίως από την Τεχεράνη), ενώ ακόμα πιο επικίνδυνη είναι η σιιτική Χεζμπολάχ στον νότιο Λίβανο, που ενεργεί πειρατικά επί χρόνια από τη διαλυμένη χώρα. Το Ισραήλ και η Χαμάς, σε ό,τι αφορά τις πολεμικές επιχειρήσεις, γνωρίζονται καλά από τρεις προηγούμενους πολέμους και προσαρμόζονται ανάλογα. Αυτές οι οργανώσεις έχουν τις δικές τους μορφές μάχης και κινούνται σε επίπεδα ασύμμετρα, υβριδικά, μη γραμμικά και μη συμβατικά. Οι πόλεμοι που διεξάγουν είναι ατελεύτητοι και επιδιώκουν να «ομηροποιούν» τον άμαχο πληθυσμό, ενώ διεξάγουν παρατεταμένες, ψυχολογικές και άλλης μορφής επιχειρήσεις. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ έχουμε περάσει στη λεγόμενη «νέα φύση των πολέμων», ενώ με τη φονική ενέργεια της Χαμάς έχουμε εισέλθει σε πολυποίκιλες, πολυαξονικές και πολυμέτωπες επιθέσεις, με αποτέλεσμα τα χειρότερα να είναι μπροστά μας.
Πέραν της Τεχεράνης, ο υπογράφων θεωρεί ως ιδιαίτερα ύπουλο διαχρονικά τον ρόλο της Τουρκίας και της Ρωσίας σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με τη Χαμάς. Και οι δύο χώρες έχουν ενισχύσει πολυδιάστατα τη σκληροπυρηνική οργάνωση, ενώ το Ιράν διαχρονικά υποστηρίζει με όπλα την επίσης σύμμαχο της Χαμάς, την ισλαμική Τζιχάντ, αλλά και εξτρεμιστικές οργανώσεις σε Λίβανο, Ιράκ και Υεμένη. Οι σχέσεις του Ερντογάν αλλά και του Πούτιν με τα ηγετικά στελέχη της Χαμάς είναι γνωστές. Επίσης ο Ερντογάν -πριν από την πρόσφατη σχετική βελτίωση των σχέσεών του με το Ισραήλ- ενίσχυε τη Χαμάς κυρίως πολιτικά, οικονομικά και ευρύτερα (π.χ. επικοινωνιακά). Οι κινήσεις των τελευταίων ημερών στον διπλωματικό τομέα των Ερντογάν – Πούτιν θα πρέπει να προβληματίσουν…
Αναφορικά με την Ελλάδα, οι εξελίξεις στον μη γραμμικό πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς θα πρέπει να μας κρατούν σε εγρήγορση. Ειδικά, αν οδηγηθούμε σε μείζονα περιφερειακό πόλεμο, θα χρειαστεί να ενισχύσουμε τα αποτρεπτικά μας μέτρα. Επίσης, απαιτείται προσοχή σε μεταναστευτικά ζητήματα, αλλά και παρακολούθηση (εθνικά, διμερώς έως και διασυμμαχικά) των κινήσεων στο εσωτερικό της χώρας μας ατόμων και ομάδων που χαρακτηρίζονται ως εισαγόμενοι εξτρεμιστές, αφού δεν μπορεί να αποκλειστεί η περίπτωση να προκαλέσουν με κινήσεις τους. Ακόμη, θα χρειαστεί ενδελεχής παρακολούθηση φιλοϊρανικών και άλλων θυλάκων στη χώρα μας, που έχουν εμπειρίες, γνώσεις και δραστηριότητες.
Δείτε το δημοσίευμα της Realnews
Δείτε το δημοσίευμα της Realnews
